آزمایش EBV چیست؟ تشخیص ویروس اپشتین بار + تفسیر جواب EBV

ویروس اپشتین بار یک ویروس شایع انسانی است که جزء دسته هرپس ویروس‌ها به شمار می‌آید. افراد زیادی ممکن است در طول عمر خود به این عفونت مبتلا شده باشند، بدون این که خود متوجه شوند. اصولاً این ویروس در بزرگسالان علائم خاصی ندارد و در برخی موارد باعث بروز بیماری عفونی مونونوکلئوز می‌شود.

با استفاده از آزمایش اپشتین بار می‌توان این عفونت را در فرد مشکوک به (EBV) تشخیص داد. آزمایش EBV، یک آزمایش حساس است به همین دلیل نیاز است نمونه گیری در شرایط استریل و با اقدامات خاصی انجام شود. آزمایشگاه کیوان یکی از بهترین آزمایشگاه‌های تخصصی ویروس شناسی است که انجام چنین آزمایشاتی با شرایط ویژه در آن امکان پذیر است. در ادامه همراه ما باشید تا با جزئیات این آزمایش بیشتر آشنا شوید.

ویروس اپشتین بار چیست؟

ویروس EBV عامل بیماری مونونوکلئوز است که در بین انسان‌ها بسیار شایع و مسری است. به همین دلیل به راحتی از فردی به فرد دیگر انتقال می‌یابد. با توجه به این که ویروس اپشتین بار در ترشحات بدن مانند بزاق افراد مبتلا وجود دارد، امکان انتقال آن از بوسیدن، ظرف غذای مشترک، فنجان مشترک، سیگار مشترک و مواردی از این قبیل وجود دارد که ممکن است باعث بروز مونونوکلئوز عفونی و بسیاری از بیماری‌های دیگر شود.

ویروس اپشتین بار همچنین از طریق اسپرم در رابطه جنسی و خون در انتقال خون و پیوند اعضا قابل انتقال است. این عفونت با علائمی مانند خستگی، تب، گلو درد، التهاب کبد و بزرگ شدن طحال همراه است.

با توجه به این که بیماری‌های بسیاری علائمی مشابه با عفونت EBV دارند، تشخیص آن کمی سخت است. بنابراین با استفاده از آزمایش خون به راحتی می‌توان وجود این عفونت را تشخیص داد. انجام تست خون جهت مشاهده آنتی بادی‌های این ویروس در خون، به تشخیص بیماری مونونوکلئوز کمک می‌کند⁽¹⁾.

آزمایش ویروس اپشتین بار

این آزمایش جهت تشخیص عفونت (EBV) به کار می‌رود. در واقع هدف اصلی تشخیص ویروس اپشتین بار در افراد با ایمنی بالا، تمایز بین حاد و مزمن بودن آن است که با استفاده از روش‌های سرولوژیکی بسیاری امکان پذیر است. در افراد با ایمنی کافی، سیستم ایمنی به راحتی در مقابله با عود مجدد ویروس مقاومت کرده و آن را سرکوب می‌کند.

در صورتی که در افراد با سیستم ایمنی ضعیف مانند افرادی که پیوند عضو انجام داده یا مبتلا به ایدز هستند، انتشار غیرقابل کنترل ویروس (EBV) ممکن است باعث بروز بیماری‌های ﻟﻨﻔﻮﭘﺮﻭﻟﻴﻔﺮاﺗﻴﻮ شدیدی شود. بنابراین تشخیص به موقع این عفونت با انجام آزمایش ویروس اپشتین بار از اهمیت بالایی برخوردار است.

شرایط آزمایش EBV

آزمایش EBV با نام آنتی بادی ضد ویروس اپشتین بار و نام اختصاری (EBV lgG) و (EBV lgM) جهت تشخیص ویروس اپشتین بار به کار می‌رود. این آزمایش در بخش ایمنی شناسی (Immunology) آزمایشگاه کیوان قابل انجام است و نوع نمونه به صورت سرمی و حجم مورد نیاز ۱ خواهد بود. آزمایش اپشتین بار نیازی به ناشتایی یا محدودیت غذایی خاصی ندارد.

دستورالعمل تست EBV در آزمایشگاه کیوان

بر اساس دستورالعمل‌های موجود در آزمایشگاه کیوان، از بیمار نمونه وریدی گرفته می‌شود. نمونه گیری برای انجام این آزمایش باید در شرایط استریل و همراه با تکنیک‌های آسپتیک انجام بگیرد. برای گرفتن نمونه‌های سرمی، بهتر است در آغاز بیماری این کار انجام شود. نمونه دوم خون هم در فاصله زمانی ۱۴ تا ۲۱ روز بعد از نمونه گیری اول گرفته می‌شود. بعد از انجام خون گیری، بهتر است محل مورد نظر از نظر خونریزی بررسی شود. سرم جدا شده نیز باید شفاف باشد و از هرگونه فیبرین، همولیز و لیپمیک به دور باشد. در پایان هم تاریخ شروع بیماری بر روی برگه آزمایش نوشته شود.

برای این که نمونه گرفته شود یا انجام آزمایش تأیید شود، نیاز به شرایط نگهداری خاصی دارد. لازم است دمای نگهداری سرم تا زمان آزمایش بین ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد باشد. در صورتی که در مدت ۷ روز بعد از نمونه گیری آزمایش انجام نشود، باید آن را در دمای منفی ۲۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری کرد. البته دقت داشته باشید که در این دما هم به مدت ۱۴ روز پایداری دارد.

جهت درخواست تست EBV، روش تشخیص ویروس اپشتین بار در آزایشگاه کیوان روی دکمه زیر کلیک کنید.

عدم پذیرش نمونه EBV جهت انجام آزمایش

گاهی اوقات ممکن است شرایطی به وجود آید که نمونه گرفته شده، جهت انجام آزمایش مورد تأیید نباشد. در این صورت نیاز است که نمونه گیری دوباره تکرار شود. موارد زیر از دلایل عدم پذیرش نمونه به شمار می‌آیند.

• نمونه ای که به طور دائم ذوب و فریز شده است.
• سرم‌هایی که همراه با همولیز و لیپمیک شدید باشند.
• نمونه‌هایی که تحت حرارت قرار گرفته باشند و به دلیل غیرفعال شدن اتو آنتی بادی سرم مناسب نیستند.

کاربردهای بالینی انجام آزمایش ویروس اپشتین بار

هدف اصلی انجام این آزمایش، تشخیص EBV و به خصوص بیماری مونونوکلئوز عفونی است. از این آزمایش همچنین برای ارزیابی مواردی مانند مونونوکلئوز هتروفیل منفی که به عفونت EBV مشکوک است، استفاده می‌شود. تشخیص بیماری‌های لنفوپرولیفراتیو مانند لنفوم بورکیت و بیماری لنفوپرولیفراتیو مربوط به کروموزوم X نیز با انجام آزمایش ویروس اپشتین بار امکان پذیر است.

تداخل در نتایج آزمایش EBV

گاهی اوقات ممکن است در نتایج آزمایش، بنا بر شرایطی اختلال ایجاد شود. به عنوان مثال در بیماری‌هایی مانند کلاژن، لنفوم و لوسمی لنفوئیدی، احتمال نتایج مثبت کاذب وجود دارد. در شرایطی نیز وجود عفونت سیتومگالوویروس در بیماران پیوند اعضا باعث نتایج مثبت کاذب ویروس اپشتین بار می‌شود. نمونه‌های گرفته شده در اوایل عفونت نیز به دلیل فاقد آنتی بادی بودن، ممکن است نتایج کاذب منفی به وجود آورند.

تفسیر آزمایش EBV

انجام آزمایش‌های سرولوژیکی EBV می‌تواند حساسیت، ایمنی یا عفونت اولیه ویروس اپشتین بار را مشخص کند. نتایج آزمایش را باید با علائم بیمار، تاریخچه بالینی و اطلاعات آزمایشگاهی دیگری تحلیل کرد.

در آزمایش ویروس اپشتین بار اگر آنتی بادی (VCA-IgM) مثبت باشد و فرد علائم بالینی بیماری مونونوکلئوز نشان دهد، می‌توان گفت حتی در صورت منفی بودن مونو تست، فرد به بیماری حاد مبتلاست.

زمانی که هر دو آنتی بادی (VCA-IgM) و (EA-D IgG) مثبت باشد، احتمال این که فرد اخیراً به این بیماری مبتلا شده باشد، وجود دارد. در رابطه با آزمایش EBV، این نکته را در نظر داشته باشید که صرفاً بالا بودن آنتی بادی نشانه شدت بیماری و مدت زمانی که طول می‌کشد، نیست. میزان (VCA-IgG)، ممکن است تا پایان عمر به مقدار بالا در بدن وجود داشته باشد.

می‌توان گفت بالا بودن سطح (VCA-IgG)، نشان دهنده وجود عفونت فعال (EBV) است اما کاهش آن، این را بیان می‌کند که عفونت قبلی (EBV) در حال برطرف شدن است.

جمع بندی

• آزمایش ویروس اپشتین بار یکی از آزمایش‌های حساس است که جهت تشخیص ویروس EBV تجویز می‌شود.
• این آزمایش در آزمایشگاه تخصصی ویروس شناسی کیوان نیز قابل انجام است.
• جهت انجام نمونه‌ گیری برای این آزمایش نیاز به یک شرایط استریل با تکنیک‌های ویژه است.
• شرایط نگهداری نمونه باید تحت دمای خاصی انجام بگیرد.
• آزمایش (EBV) علاوه بر تشخیص عفونت اپشتین بار جهت تشخیص بیماری‌های لنفوپرولیفراتیو مانند لنفوم بورکیت تجویز می‌شود.