صدا دادن یا تق تق زانو نشانه چیست؟ (علت + درمان)
صداهای زانو معمولاً از مشکل جدی و خطرناکی ناشی نمی‌شوند. اما در برخی موارد، اگر درد همراه با تق تق زانو احساس کردید، ممکن است نشان دهنده آرتروز یا نوع دیگری از آرتریت باشد. ممکن است سایش غضروفی هنگام خم شدن یا صاف کردن زانوها، یا هنگام راه رفتن یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها، گاه به گاه صدای ضربات، کوبیدن، و ترق تروق را بشنوید. پزشکان صدا دادن زانو را کریپیتوس یا کریپتاسیون (Crepitus) می‌نامند.
طبق آمار به دست آمده، زنان پس از ۵۰ سالگی و مردان در سنین پایین به دلیل فعالیت‌های سنگین در معرض آسیب‌های زانو هستند؛ اما علت صدا دادن زانو چیست؟ چه زمانی باید برای تق تق زانو نگران شویم؟ در این مطلب به تمام جوانب این موضوع می‌پردازیم.
نگاهی به مفصل زانو
زانو مثل یک لولای بزرگ عمل می‌کند. از استخوان‌ها، غضروف، سینوویوم و رباط‌ها تشکیل شده است. در اینجا هریک از این قسمت‌ها معرفی می‌کنیم.
- استخوان‌ها: زانو استخوان ران (فمور) را به استخوان دراز ساق پا (درشت نی) پیوند می‌دهد. نازک‌نی، استخوانی در ساق پا، نیز به مفصل متصل است. کاسه زانو (کشکک زانو) استخوان کوچک و محدبی است که در جلوی زانو قرار دارد و از مفصل محافظت می‌کند.
- غضروف: دو پد غضروفی ضخیم به نام منیسک داخلی (Medial meniscus) استخوان ساق پا و استخوان ران را تحت فشار قرار می‌دهند، اصطکاک را در محل برخورد آنها کاهش می‌دهند.
- سینوویوم: یک بافت همبند تخصصی که مفاصل و غلاف‌های تاندون را می‌پوشاند. مایع سینوویال برای روان کردن مفاصل عمل می‌کند.
- رباط‌ها: چهار رباط – نوارهای سخت و انعطاف پذیری که در سراسر سطح ناهموار مفاصل کشیده می‌شوند، استخوان‌ها را به هم متصل می‌کنند.
طبق تحقیقات در مجله British Journal of Sports Medicine منتشر شد، نتایج ۱۰۳ مطالعه را با بیش از ۳۶۰۰۰ نفر تجزیه و تحلیل کرد و نشان داد که ۴۱ درصد از جمعیت، دارای زانوهای صدا دار هستند.
علت صدا دادن زانو چیست؟
علت تق تق زانو می‌تواند موارد متعدد و گوناگونی را در بر بگیرد. کرپیتوس به دلایل مختلفی به غیر از آرتروز رخ می‌دهد. در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنیم:
حباب‌های گاز
با گذشت زمان، گاز می‌تواند در نواحی اطراف مفصل جمع شود و حباب‌های ریزی در مایع مفصلی سینوویال (Synovial fluid) تشکیل دهد. هنگامی که زانوی خود را خم می‌کنید، برخی از حباب‌ها می‌ترکند و باعث صدا دادن زانو می‌شوند. این طبیعی است و هر از گاهی برای همه اتفاق می‌افتد؛ این اتفاق باعث درد نمی‌شود.
رباط‌ها
رباط‌ها و تاندون‌های اطراف مفصل زانو ممکن است با عبور از روی یک توده کوچک استخوانی، کمی کشیده شوند. همانطور که آنها به جای خود باز می‌گردند، ممکن است صدای کلیک در زانو بشنوید.
ناپایداری کشکک فمورال
بدن هر کس کمی متفاوت است. بافت‌ها و اجزای مختلفی که زانو را تشکیل می‌دهند، از بدو تولد یا به دلیل سن، آسیب یا رویدادهای زندگی در افراد مختلف متفاوت است.
به عنوان مثال، زانوهای شما ممکن است بیشتر از زانوهای فرد دیگر خم شوند، یا کاسه زانوهای شما ممکن است آزادانه‌تر حرکت کنند. این تفاوت ها ممکن است در شخصی بیشتر از شخص دیگر باعث صدا دادن زانو شود.
جراحت
کرپیتوس همچنین می‌تواند در نتیجه یک ضربه ایجاد شده باشد. افتادن روی زانو ممکن است منجر به آسیب به کاسه زانو یا سایر قسمت‌های مفصل زانو شود. کرپیتوس یا تق تق زانو می‌تواند نشانه‌ای از این نوع آسیب باشد.
پارگی مینیسک (Meniscal Tear) در افرادی که ورزش می‌کنند یا می دوند نسبتاً شایع است. پارگی منیسک می‌تواند باعث ایجاد کرپیتوس در حین حرکت مفصل شود.
کندرومالاسی (Chondromalacia) کشکک زمانی است که به غضروف زیر سطحی که کاسه زانو را می‌پوشاند آسیب می‌رسد. ممکن است متوجه یک درد مبهم در پشت کاسه زانو شوید، که معمولاً در اثر استفاده بیش از حد یا آسیب ایجاد می‌شود.
سندرم پاتلوفمورال (Patellofemoral pain syndrome) یا زانوی دونده زمانی شروع می‌شود که نیروی زیادی به کشکک وارد می‌کنید. این اتفاق قبل از ایجاد آسیب در سطح مفصل کشکک رخ می‌دهد، و می‌تواند منجر به کندرومالاسی کشکک شود. این آسیب می‌تواند باعث صدا دادن زانو یا تق تق زانو شود.
آرتروز
آرتروز ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد، اما معمولا زمانی که افراد در دهه ۵۰ زندگی خود هستند شروع می‌شود.
استئوآرتریت (Osteoarthritis) که به عنوان آرتریت «ساییدگی» نیز شناخته می‌شود، معمولاً مفاصلی را که اغلب استفاده می‌کنید و مفاصلی که وزن را تحمل می‌کنند، مانند زانوها، تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در استئوآرتریت، استرس مکانیکی و تغییرات بیوشیمیایی با هم ترکیب می‌شوند و غضروفی را که به مرور زمان از مفصل محافظت می‌کند، تجزیه می‌کنند. این امر باعث التهاب و درد می شود و ممکن است مفصل ترک خورده و خراشیده شود. اگر کرپیتوس همراه با درد دارید، این می‌تواند نشانه ای از آرتروز باشد.
عمل جراحی
زانوها گاهی اوقات ممکن است بعد از جراحی پر سر و صدا شوند. این ممکن است به دلیل تغییرات جزئی باشد که در طول خود عمل یا در مورد تعویض مفصل، و ویژگی‌های مفصل جدید رخ می‌دهد.
با این حال، اغلب صداها قبلا وجود داشته‌اند، اما افراد ممکن است بعد از عمل بیشتر متوجه آنها شوند، زیرا در طول دوره پس از عمل به شدت روی زانوی خود حساس می‌شوند.
در حالی که این می‌تواند نگران کننده باشد، یک مطالعه روی تقریباً 5000 نفر به این نتیجه رسید که ایجاد کرپیتوس یا صدا دادن زانو پس از تعویض زانو بر کیفیت زندگی افراد پس از 3 سال تأثیری ندارد.
بیشتر بخوانید: علت زانو درد چیست؟ + بهترین روش‌های درمان
چه زمانی باید برای صدا دادن زانو نگران شویم؟
کرپیتوس در زانو شایع و معمولاً بدون درد است. نیازی به نگرانی در مورد آن نیست. با این حال، اگر درد همراه با صداهای ترق ترق و ترکیدن دارید، این می‌تواند نشان دهنده یک مشکل باشد.
کرپیتوس زانو:
- یکی از علائم شایع آرتروز (OA) است.
- یک علامت احتمالی آرتریت روماتوئید یا عفونت
- ممکن است با چندین نوع آسیب زانو همراه باشد
اگر زانوی شما می‌شکند، ترق ترق می‌کند و درد می‌گیرد، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
کمبود کدام ویتامین باعث صدا دادن مفاصل زانو می‌شود؟
کمبود ویتامین D اغلب با صداهای مفصلی یا ناراحتی همراه است، هرچند تنها علت این مشکل نیست. این ویتامین نقشی حیاتی در تقویت استخوان‌ها و حفظ سلامت غضروف ایفا می‌کند. کاهش سطح آن می‌تواند به تضعیف ساختار استخوان‌ها و مفاصل منجر شود، و اصطکاک بیشتری ایجاد کند که نتیجه آن تولید صداهایی نظیر ترکیدن یا شکستن است.
سایر ویتامین‌های مرتبط با سلامت مفاصل:
- ویتامین C
- ویتامین K
- ویتامین های B (به عنوان مثال B12)
- کلسیم (مرتبط با جذب ویتامین D)
درمان صدا دادن زانو و درد زانو
کرپیتوس معمولا بی ضرر است و نیازی به درمان ندارد. اما، اگر درد یا علائم دیگری همراه با ترق زانو دارید، ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشید. درمان به علت زمینه‌ای بستگی دارد.
اگر مبتلا به OA (آرتروز) هستید، انواع درمان‌ها می‌توانند به شما در مدیریت علائم کمک کنند.
متخصصان در حال حاضر این موارد را توصیه می‌کنند:
- کنترل وزن
- ورزش، مثل پیاده‌روی، شنا، یا تای چی
- استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
- داروهای تجویزی، از جمله تزریق استروئید به مفصل
- استفاده از کیسه‌های یخ و گرما برای کاهش التهاب
- فیزیوتراپی و تمرینات برای تقویت عضلات حمایت کننده از مفصل و افزایش دامنه حرکتی
- درمان شناختی رفتاری
در برخی موارد، جراحی یا تعویض مفصل ممکن است ضروری باشد. همچنین مدیتیشن می‌تواند درد را کاهش دهد و ممکن است وضعیت زانو را بهبود ببخشد.
درمان طبیعی صدا دادن زانو چیست؟
داروها و درمان‌های طبیعی برای درد مفاصل در داروخانه‌ها، فروشگاه‌های مواد غذایی بهداشتی و آنلاین در دسترس هستند.
گزینه‌ها عبارتند از:
- کورکومین
- رزوراترول
- بوسولیا (کندر)
- تنتورها و دمنوش‌های گیاهی خاص
فقط به خاطر داشته باشید که تعداد کمی از آنها از نظر بالینی مؤثر هستند، برخی ممکن است اثرات نامطلوبی داشته باشند. بنابراین برای مصرف بهتر است ابتدا با پزشک مشورت کنید.
حواستان به صدا دادن زانویتان باشد
صدای تق تق زانوها معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست و اکثر مردم نیازی به درمان ندارند. با این حال، اگر همراه با صدا دادن زانو درد یا علائم دیگری دارید، بهتر است که به پزشک مراجعه کنید. ورزش، رژیم غذایی و کنترل وزن راه‌هایی برای حفظ سلامت مفاصل زانو و جلوگیری از مشکلات بعدی هستند. آنها همچنین می‌توانند به شما در مدیریت علائم و کاهش آسیب به زانوها در صورت ابتلا به آرتروز کمک کنند.
آیا صدا دادن زانو خطرناک است؟
تق تق زانو در صورتی که با درد همراه نباشد اغلب نشانه مشکل جدی نیست. اما اگر علاوه بر صدادهی زانو درد هم داشتید ممکن است نشانه مشکل جدیتری باشد و باید به پزشک مراجعه کنید.
آیا ورزش برای رفع صدا دادن زانو مفید است؟
بله، برخی از حرکات ورزشی می‌توانند عضلات ران و زانو را قوی‌تر ککند. اما پیش از انجام حرکات ورزشی باید حتما با پزشک مشورت کنید.
برای درمان صدا دادن زانو چی بخوریم؟
مصرف کلسیم می‌تواند در تقویت استخوان‌ها و مفصل‌ها مفید باشد.
