ویروس HPV | انواع، علائم، تشخیص و 6 راه انتقال اچ پی وی

زمان مطالعه این مطلب: 12 دقیقه

ویروس HPV که به انگلیسی Human Papilloma Virus (پاپیلومای انسانی) نامیده می‌شود، شایع‌ترین ویروس مقاربتی (جنسی) می‌باشد که متشکل از 200 ویروس مرتبط است. حدود 40 مورد از آنها از طریق تماس مستقیم جنسی واژینال، رابطه مقعدی یا رابطه دهانی با فردی که این ویروس را دارد منتقل می‌شوند. اچ پی وی همچنین می‌تواند از طریق سایر تماس‌های صمیمی و پوست به پوست نیز پخش شود. برخی از انواع این ویروس می‌تواند باعث سرطان شود. همچنین ویروس HPV متفاوت از سایر ویروس‌ها مانند HIV و HSV است که برخی با آنها اشتباه می‌گیرند.

اکثر افرادی که از نظر جنسی فعال هستند در مقطعی از زندگی خود به ویروس HPV مبتلا می‌شوند. همچنین بسیاری از مردم اطلاعاتی در مورد این ویروس نداشته و ممکن است مبتلایان هیچ علائمی از خود نشان ندهند. اما ویروس اچ پی وی چیست و چه علائمی دارد؟ چگونه به ویروس اچ پی وی مبتلا می شویم؟ درمان HPV چگونه است؟ حتما تا انتها همراه ما باشید تا در این مقاله از مجله سلامت کیوان بیشتر با بیماری اچ پی وی آشنا شویم.

ویروس HPV چیست؟

ویروس HPV یکی از شایع‌ترین عفونت‌های دستگاه تناسلی است که معمولا از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود و انواع مختلفی دارد که برخی از آن می‌توانند باعث مشکلات سلامتی مانند زگیل تناسلی و انواع سرطان شوند. در عین خطرناک و مسری بودن این ویروس، خوشبختانه واکسن‌ HPV وجود دارد که می‌تواند تا حد زیادی از بروز این مشکلات مخصوصا در خانم‌ها جلوگیری کند.

انواع ویروس HPV چیست؟

ویروس HPV به دو گروه کم‌خطر و پرخطر تقسیم می‌شود.

HPV های کم‌خطر یا خفیف عمدتاً هیچ بیماری ایجاد نمی‌کنند. با این حال، چند نوع HPV کم‌خطر می‌تواند باعث ایجاد زگیل در ناحیه تناسلی، زگیل مقعد، زگیل دهانی یا زگیل گلو شود.

HPV های پرخطر می‌توانند باعث ایجاد چندین نوع سرطان شوند. حدود 14 نوع بیماری HPV پرخطر از جمله 16، 18، 31، 33، 35، 39، 45، 51، 52، 56، 58، 59، 66 و 68 وجود دارد. دو مورد از آنها، یعنی HPV16 و HPV18، مسئول اکثر سرطان‌های مرتبط با بیماری HPV هستند.

همانطور که گفته شد، ویروس اچ پی وی، عفونتی شایع است. تقریباً همه افراد فعال از نظر جنسی در عرض چند ماه تا چند سال پس از شروع فعالیت جنسی به HPV آلوده می‌شوند. حدود نیمی از این عفونت‌ها از نوع پرخطر ویروس HPV هستند. ویروس اچ پی وی می‌تواند هم مردان و هم زنان را مبتلا نماید و در نهایت منجر به بیماری و سرطان شود. البته باید گفت که همه عفونت‌های HPV باعث سرطان نمی‌شوند.

سیستم ایمنی بدن شما معمولا عفونت‌های ویروس HPV را کنترل می‌کند تا باعث سرطان نشوند. عفونت‌های پرخطر ویروس HPV اگر ادامه ‌یابند، می‌توانند باعث سرطان، از جمله سرطان دهانه رحم در زنان شوند. زیرا گاهی اوقات عفونت‌های HPV با موفقیت توسط سیستم ایمنی کنترل نمی‌شوند. زمانی که عفونت پرخطر بیماری HPV برای سال‌ها ادامه یابد، می‌تواند منجر به تغییرات سلولی شود که در صورت عدم درمان، ممکن است در طول زمان بدتر شده و به سرطان تبدیل شود⁽¹⁾.

چه کسانی ممکن است به ویروس اچ پی وی مبتلا شوند؟

هرکسی می‌تواند با داشتن رابطه جنسی واژینال، مقعدی، دهانی یا حتی معاشقه و رابطه بدون دخول با فردی که این ویروس را دارد، به ویروس HPV مبتلا شود. بیماری HPV اکثراً در طول رابطه واژینال و مقعدی منتقل می‌شود. هم مردان و هم زنان ممکن است آن را دریافت کنند (یا آن را منتقل کنند) بدون اینکه حتی بدانند. از آنجایی که ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد، ممکن است فردی مبتلا به ویروس HPV باشد حتی اگر سال‌ها از رابطه جنسی او گذشته باشد.

در صورت داشتن موارد زیر احتمال ابتلا به ویروس HPV بیشتر است:

• رابطه جنسی در سنین پایین
• شرکای جنسی متعدد
• شریک جنسی که شرکای زیادی داشته است

علائم HPV چیست؟

همانطور که گفته شد، اغلب افراد مبتلا به این ویروس، علائمی را تجربه نمی‌کنند، اما در افرادی که ابتلا با بروز علائم همراه است، اغلب زائده‌های گوشتی و برجسته که به آن زگیل می‌گویند را تجربه می‌کنند. علائم اچ پی وی که شامل زگیل تناسلی است در خانم‌ها اغلب روی دهانه رحم و واژن، کشاله ران و مقعد بروز می‌کند. آقایان نیز زگیل را روی آلت تناسلی، کیسه بیضه و کشاله ران و مقعد تجربه می‌کنند. همچنین ممکن است افراد احساس سوزش و خارش در نواحی تناسلی، بوی بد و یا درد هنگام رابطه جنسی را هنگام ابتلا به این ویروس مشاهده کنند.

راه های انتقال ویروس HPV

همانطور که گفته شد، انتقال بیماری HPV می‌تواند از راه‌های گوناگونی صورت گیرد. اگر مشکوک به این ویروس هستید، موارد زیر را بخوانید که بدانید در معرض ابتلا به این بیماری بوده‌اید یا خیر. راه های انتقال HPV عبارتند از:

• رابطه جنسی واژینال و مقعدی: از اصلی‌ترین راه‌های انتقال بیماری HPV رابطه واژینال و مقعدی است. البته در رابطه بدون دخول نیز امکان انتقال وجود دارد.
• رابطه دهانی: انجام رابطه جنسی اورال یا دهانی می‌تواند باعث انتقال ویروس HPV شود.
• تماس پوست با پوست: رابطه جنسی بدون دخول نیز می‌تواند ریسک ابتلا به اچ پی وی را افزایش دهد. زمانی که تماس پوست با پوست در نواحی تناسلی رخ می‌دهد، زگیل تناسلی می‌تواند به راحتی به شریک جنسی منتقل شود.
• اپیلاسیون: در صورت استفاده از وسایل افراد مبتلا به ویروس HPV و عدم ضدعفونی، امکان انتقال بیماری از طریق اپیلاسیون وجود دارد.
• تیغ اصلاح: درصورتی که از تیغ شخص مبتلا در نواحی تناسلی استفاده شود، مخصوصا زمانی که زخم ایجاد شود، احتمال انتقال HPV وجود دارد.
• انتقال از مادر به جنین: احتمال انتقال HPV به نوزاد در طی بارداری بسیار کم است، اما بعید نیست. در واقع حتی اگر نوزاد در مواجهه با این ویروس قرار گیرد در اغلب موارد خودبه‌خود پاک می شود. بطور کلی در اغلب موارد نوزاد متولد شده از مادر دچار زگیل تناسلی عوارض ناشی از HPV را ندارد.

لازم به ذکر است سرایت اچ پی وی از طریق غیر جنسی همانند بوسیدن، دست دادن، استخر و این قبیل موارد ثابت نشده است.

HPV در دختران باکره و مجرد

این سوال ممکن است در ذهن دختران نوجوان پیش بیاید که آیا ممکن است دختران باکره HPV بگیرند؟ در پاسخ باید بگوییم متاسفانه بله. همانطور که ذکر کردیم، ویروس اچ پی وی ممکن است از سایر روش‌های غیر جنسی مانند لیزر یا تیغ اصلاح آلوده منتقل شود. همچنین دخترانی که رابطه جنسی بدون دخول، اعم از رابطه دهانی و رابطه لاپایی را تجربه می‌کنند نیز احتمال دریافت بیماری از شریک آلوده را دارند. چراکه ویروس HPV، با یک تماس لحظه‌ای آلت تناسلی فرد آلوده با آلت تناسلی شما در حد مالش نیز قابل انتقال است.

پیشگیری از ویروس HPV چگونه است؟

شاید این سوال در ذهن شما که تا این قسمت از مقاله را خوانده‌اید ایجاد شود که چگونه می‌توانیم از ابتلا به ویروس HPV جلوگیری کنیم؟ راه‌های متفاوتی وجود دارد برای جلوگیری از ابتلا به اچ پی وی که به طور خلاصه به آنها اشاره می‌کنیم:

• پرهیز از داشتن شرکای جنسی متعدد
• استفاده از کاندوم
• تزریق واکسن HPV (واکسن گارداسیل یا واکسن سرواریکس)
• دست نزدن و عدم خاراندن زگیل‌ها
• انجام غربالگری دوره‌ای
• عدم استفاده از دخانیات مخصوصاً سیگار
• عدم استفاده طولانی مدت از قرص ضد بارداری

در خصوص واکسن اچ پی وی که درحال حاضر بهترین روش پیشگیری از ابتلا به اچ پی وی است باید گفت که به گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، در حال حاضر شش واکسن HPV دارای مجوز وجود دارند، این واکسن‌ها شامل سه واکسن دو ظرفیتی، دو واکسن چهار ظرفیتی و یک واکسن غیرتهاجمی هستند. واکسن گارداسیل، یکی از موثرترین انواع واکسن برای پیشگیری از ویروس HPV محسوب می‌شود. گارداسیل برای آقایان و بانوان بین 9 تا 45 سال توصیه می‌شود. توجه داشته باشید حداقل 2 دوز و در صورت امکان 3 دوز برای افرادی که به یک بیماری زمینه‌ای و یا به HIV مبتلا هستند ضروری است.

ویروس HPV باعث چه سرطان هایی می شود؟

عفونت‌های طولانی‌مدت با ویروس‌های نوع پرخطر بیماری HPV می‌توانند باعث سرطان در قسمت‌هایی از بدن شوند. ویروس HPV سلول‌ها را آلوده می‌کند و در نهایت منجر به سرطان می‌شود. سرطان می‌تواند شامل قسمت‌های مختلفی مانند دهانه رحم، اوروفارنکس (بخشی از گلو در پشت دهان) مقعد، آلت تناسلی، واژن و فرج باشد. بیماری HPV سلول‌های سنگفرشی را که سطوح داخلی این اندام‌ها را پوشانده‌اند، آلوده می‌کند. به همین دلیل، بیشتر سرطان‌های مرتبط با ویروس HPV نوعی سرطان به نام کارسینوم سلول سنگفرشی هستند. برخی از سرطان‌های دهانه رحم ناشی از عفونت HPV سلول‌های غدد در دهانه رحم هستند و آدنوکارسینوم نامیده می شوند. در زیر می‌توانید انواع سرطان‌های مرتبط با ویروس HPV را مشاهده نمائید.

سرطان دهانه رحم

عامل اصلی اکثر انواع سرطان دهانه رحم ویروس HPV است. غربالگری معمول می‌تواند از اکثر سرطان‌های دهانه رحم جلوگیری کند، زیرا به پزشکان اجازه می‌دهد سلول‌های پیش سرطانی را قبل از تبدیل شدن به سرطان شناسایی و از بین ببرند. غربالگری ویروس HPV برای بانوان شامل تست پاپ اسمیر، بیوپسی و کولپوسکوپی است.

سرطان اوروفارنکس

بیشتر این سرطان‌ها که در گلو (معمولاً لوزه‌ها یا پشت زبان) ایجاد می‌شوند، توسط اچ پی وی ایجاد می‎‌شوند. تعداد موارد جدید هر سال در حال افزایش است و سرطان دهان و حلق در حال حاضر شایع‌ترین سرطان مرتبط با ویروس HPV در بیشتر کشورها است.

همچنین شما می‌توانید بیشتر درباره سرطان گلو، سرطان دهان و سرطان گردن بخوانید.

سرطان مقعد

بیش از 90 درصد از انواع سرطان مقعد توسط اچ پی وی ایجاد می‌شود. تعداد موارد جدید و مرگ‌ومیر ناشی از سرطان مقعد هر سال در حال افزایش است. سرطان مقعد در زنان تقریبا دو برابر مردان است. سرطان مقعد نوعی سرطان غیر معمول است که در کانال مقعدی ایجاد می‌شود. کانال مقعد یک لوله کوتاه در انتهای راست روده است که مدفوع از طریق آن از بدن شما خارج می‌شود. سرطان مقعد می‌تواند علائم و نشانه‌هایی مانند خونریزی مقعدی و درد مقعدی را ایجاد کند.

سرطان آلت تناسلی

بیشتر سرطان‌های آلت تناسلی (بیش از 60 درصد) توسط ویروس HPV ایجاد می‌شود. سرطان آلت تناسلی یک سرطان نادر است که بیشتر پوست آلت تناسلی و پوست ختنه‌گاه (پوستی که سر آلت تناسلی را می‌پوشاند) درگیر می‌کند. علائم آن ممکن است شامل رشد غیرطبیعی، زخم یا زخم روی پوست آلت تناسلی و خونریزی یا ترشحات بدبو باشد.

سرطان واژن

بیشتر سرطان‌های واژن (75 درصد) توسط ویروس HPV ایجاد می‌شود. سرطان واژن یک سرطان نادر است که در واژن (لوله عضلانی، که رحم شما را به اندام تناسلی خارجی شما متصل می‌کند) رخ می‌دهد. سرطان واژن بیشتر سلول‌هایی که سطح واژن شما را پوشانده‌اند، درگیر می‌کند، که گاهی به آن کانال تولد نیز می‌گویند. در حالی که چندین نوع سرطان می‌تواند از سایر نقاط بدن به واژن شما سرایت کند، سرطانی که در واژن شما شروع می‌شود (سرطان اولیه واژن) نادر است.

تشخیص سرطان واژن در مراحل اولیه بهترین شانس را برای درمان دارد. درمان سرطان واژنی که به خارج از واژن گسترش می‌یابد بسیار دشوارتر است. علائم سرطان واژن ممکن است شامل غیرطبیعی بودن خونریزی واژن، سوزش ادرار و درد لگن باشد، اگرچه حدود 20 درصد از زنانی که سرطان واژن آنها اثبات می‌شود، در زمان تشخیص، بدون علامت هستند.

سرطان فرج

بیشتر سرطان های فرج (70 درصد) توسط ویروس HPV ایجاد می شود. سرطان فرج یا سرطان مهبل نوعی سرطان است که در سطح خارجی دستگاه تناسلی زنانه ایجاد می شود. فرج ناحیه ای از پوست است که مجرای ادرار و واژن را احاطه کرده است که شامل کلیتوریس و لابیا می شود. سرطان فرج معمولاً به صورت توده یا زخم روی فرج ایجاد می‌شود که اغلب باعث خارش می‌شود. اگرچه ممکن است سرطان فرج یا مهبل در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در افراد مسن تشخیص داده شده‌است.

مطلب مرتبط:

• مراکز نمونه برداری HPV در تهران
• تبخال تناسلی چه تفاوتی با زگیل تناسلی دارد؟
• زخم تناسلی چیست؟ + علت، درمان و عکس

انواع زگیل های پوستی مرتبط با ویروس HPV

زگیل‌های پوستی که به ویروس HPV مرتبط هستند انواعی دارند. معمولا زگیل‌های پوستی در ناحیه تناسلی رشد می‌کنند و برخی هم در سایر نواحی پوستی ظاهر می‌شوند. در ادامه بیشتر درباره آنها می‌خوانیم.

زگیل ناحیه تناسلی

این زگیل‌ها به صورت ضایعات مسطح، برجستگی‌های کوچک شبیه گل کلم یا برآمدگی‌های ساقه مانند ظاهر می‌شوند.

زگیل تناسلی زنان: زگیل تناسلی در زنان بیشتر در ناحیه فرج ظاهر می‌شود، اما می‌تواند در نزدیکی مقعد، دهانه رحم یا واژن نیز ایجاد شود. در زیر می‌توانید یک نمونه واقعی از عکس زگیل تناسلی زنان را مشاهده نمائید.

زگیل تناسلی مردان: زگیل تناسلی در آلت تناسلی و کیسه بیضه یا اطراف مقعد ظاهر می‌شود. همچنین این ویروس در اثر تماس دهانی (اورال سکس) می‌تواند در گلو و یا دهان شخص بروز پیدا کند. در زیر می‌توانید یک نمونه واقعی از عکس زگیل تناسلی روی آلت مرد را مشاهده نمائید.

زگیل تناسلی ممکن است دارای علائمی از قبیل ترشحات واژن در زنان، خارش واژن یا آلت، خونریزی واژن و سوزش واژن یا آلت ظاهر شوند. این علائم ممکن است، قبل از بروز زگیل نیز وجود داشته باشند. اما اگر زگیل‌ها گسترش پیدا کرده یا بزرگ‌تر شوند، این وضعیت می‌تواند ناراحت کننده یا دردناک باشد. در زیر می‌توانید نمونه‌ای از تصویر زگیل تناسلی در آلت مرد و مقعد زن را مشاهده نمائید.

زگیل های رایج پوستی

زگیل‌های معمولی به صورت برآمدگی‌های خشن و برجسته ظاهر می‌شوند و معمولاً روی دست‌ها و انگشتان ایجاد می‌شوند. در بیشتر موارد، زگیل‌های معمولی به سادگی ناخوشایند هستند، اما همچنین می‌توانند دردناک یا مستعد آسیب یا خونریزی باشند. درباره زگیل دست و پا بیشتر بخوانید.

میخچه کف پا یا زگیل‌های کف پا: زگیل‌های سخت و دانه دانه‌ای هستند که معمولا در پاشنه‌ها یا پنجه پا شما ظاهر می‌شوند. این زگیل‌ها ممکن است باعث ناراحتی شوند. همچنین شما می‌توانید درباره تفاوت زگیل پا، خارپاشنه، میخچه و راه‌های تشخیص آن بخوانید.

زگیل های مسطح: زگیل های مسطح ضایعاتی با سطح صاف و کمی برجسته هستند. آنها می‌توانند در هر جایی ظاهر شوند، اما در کودکان معمولاً در قالب زگیل صورت ظاهر شده و در مردان بیشتر در ناحیه ریش و در زنان بیشتر روی پاها ظاهر می‌شوند. این زگیل‌ها گاهاً با جوش اشتباه گرفته می‌شوند که می‌توانید در مقاله از کجا بفهمیم زگیل تناسلی داریم یا جوش؟ بیشتر بخوانید.

انواع روش درمان ویروس HPV

ویروس HPV با زگیل‌های تناسلی قابل مشاهده، ممکن است پس از چند سال بدون درمان نیز بهبود یابند (درمان خود به خود زگیل تناسلی)، ولی ویروس این زگیل همچنان در بدن باقیمانده و پس از طی مدتی مجدداً بازمی‌گردد. بنابراین هدف از درمان، کنترل علائم بیماری و جلوگیری از انتقال آن به دیگران است. روش‌های درمان زگیل تناسلی مردان و درمان زگیل تناسلی زنان تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند و هر دو باید با توجه به اندازه و محل دقیق زگیل‌ها یکی از درمان‌های رایج را انتخاب کنند. به طور خلاصه روش‌های درمان ویروس HPV که منجر به زگیل شده است به شرح زیر است:

• درمان زگیل با لیزر: این روش برای از بین بردن زگیل‌های تکی یا خوشه‌ای بسیار کاربردی است.
• کرایوتراپی یا فریز کردن زگیل: با استفاده از ماده شیمیایی مخصوص، زگیل، منجمد شده و از بین خواهد رفت. اما برخی افراد پس از این روش، تجربه بازگشت زگیل را داشته‌اند.
• سوزاندن یا الکتروکوتر: این روش که یک روش جراحی معمولی است، برای از بین بردن زائده‌های گوشتی و نرم کاربرد دارد.
• عمل جراحی زگیل تناسلی: جراحی زگیل اغلب برای زائده‌هایی که روی پوست قرار دارند کاربردی است. اگر زگیل داخل واژن یا مقعد دارید توصیه می‌شود از لیزر برای از بین بردن آن‌ها استفاده نمائید.
• درمان دارویی: برخی دارو‌ها و پمادها برای از بین بردن ویروس HPV استفاده می‌شوند که حتما باید توسط پزشک تجویز و توصیه گردد. بیشتر درباره انواع داروی درمان HPV و پماد زگیل تناسلی بخوانید.

همچنین شما می‌توانید بیشتر در خصوص روش‌های درمانی ویروس HPV به خصوص روش‌های درمان خانگی اینجا بیشتر بخوانید: بهترین درمان خانگی HPV

سایر بیماری‌های شبیه به ویروس HPV

یکی از نکاتی که باید به آن توجه داشته باشید، تفاوت سایر بیماری‌های پوستی با ویروس HPV است. بیماری‌های پوستی اغلب نشانه‌هایی شبیه به یکدیگر دارند. تشخیص این تفاوت بر عهده پزشک متخصص است. اما دانستن ویژگی‌های ظاهری انواع بیماری‌های پوستی که به ویروس HPV شبیه هستند خالی از لطف نیست. اگر زائده‌ای روی پوست خود مشاهده کردید و در اینکه به ویروس اچ پی وی مبتلا شده‌اید یا خیر شک دارید، توصیه می‌کنیم مقاله 14 بیماری پوستی شبیه زگیل تناسلی را مطالعه کنید.

در صورتی که ساکن تهران هستید، جهت دریافت اطلاعات از بهترین مراکز نمونه برداری HPV در تهران و هزینه تست HPV روی تصویر زیر کلیک کنید.

روش تشخیص ویروس HPV

ویروس HPV به دو روش قدیمی (سنتی) و جدید (مدرن) شناسایی می‌شوند. روش سنتی رایج برای تشخیص ویروس HPV مناسب نیستند. با پیشرفت علم، روش‌های جدید و موثر شناسایی و در حال حاضر انجام می‌شود. به طور خلاصه انواع روش تشخیص ویروس HPV به شرح زیر است:

• آزمایش های مولکولی
• آزمایش پاپ اسمیر
• بیوپسی
• کولپوسکوپی
• معاینه لگن و مقعدی

همچنین شما می‌توانید جهت مطالعه بیشتر درباره تشخیص و آزمایش بیماری HPV مقالات زیر را مطالعه نمائید:

• تشخیص زگیل تناسلی و انواع تست زگیل تناسلی
• تفسیر آزمایش HPV

در آزمایشگاه تخصصی ویروس شناسی کیوان انواع تست HPV و سایر بیماری‌های مقاربتی با بالاترین کیفیت انجام می‌شود. شما می‌توانید جهت ثبت درخواست رایگان مشاوره و تست HPV شماره تماس خود را در کادر زیر وارد نمائید:

ثبت درخواست