تفسیر آزمایش ایدز (HIV) مثبت و منفی

زمان مطالعه این مطلب: 5 دقیقه

بیماری ایدز (AIDS) مجموعهای از علائم است که در اثر عفونت ناشی از ویروس HIV پدید می‌آید. با توجه به میزان شیوع این بیماری، در این مقاله از مجله سلامت کیوان، به بررسی تفسیر آزمایش ایدز و انواع آن پرداخته‌ایم. لازم است در صورت داشتن فعالیت جنسی، به خصوص روابط پرخطر حتماً یکی از انواع آزمایش تشخیص ایدز را در یک آزمایشگاه معتبر مانند آزمایشگاه کیوان انجام دهید.

ویروس HIV

ویروس HIV یا ویروس نقص ایمنی انسان یکی از انواع ویروس‌های خانواده لنتی ویروس (lentivirus) و دارای تایپ یک و دو است. این ویروس با ورود به بدن، سیستم ایمنی را هدف قرار داده و آن را دچار نقص می‌کند. در نتیجه انواع بیماری عفونی، برخی از سرطان‌ها و انواع دیگر بیماری‌ها می‌توانند ظاهر شوند. این بیماری جزو بیماری‌های مقاربتی محسوب می‌شود و با روابط جنسی قابل انتقال است.

روش‌های انتقال ایدز یا HIV

به طور کلی ویروس HIV فقط از راه مایعات بدن مانند خون، ترشحات واژن، شیر مادر و منی می‌تواند از بدن فرد آلوده به دیگری انتقال یابد. بنابراین سایر تماس‌های روزمره مانند دست دادن، بغل کردن و بوسیدن نمی‌تواند باعث انتقال این بیماری شود. می‌توان گفت راه‌های زیر متداول ترین راه‌های انتقال بیماری ایدز محسوب می‌شوند:

• هر نوع رابطه جنسی با فرد آلوده به ویروس HIV
• استفاده از وسایل شخصی آلوده مانند تیغ، مسواک و سرنگ
• انتقال از مادر به جنین در طول دوره بارداری، زایمان، شیردهی
• دریافت عضو یا خون از فرد مبتلا به ایدز
• انجام خدماتی مانند خالکوبی، پرسینگ، ختنه و موارد مشابه در محیط آلوده

مطالب مرتبط:

• آیا ایدز خطر سرطان را افزایش می دهد؟
• عوارض شیمی درمانی و راه های کنترل آن
• همه چیز درباره بیماری صرع

انواع آزمایش ارزیابی ایدز و تفسیر آن

ویروس HIV می‌تواند برای مدت طولانی در بدن شخص مبتلا بدون هیچ علامتی حضور داشته باشد. این دوره، دوره نهفتگی نامیده می‌شود. جالب است بدانید که در طول این دوره حتی جواب آزمایش فرد هم می‌تواند منفی باشد. ولی شخص مبتلا بدون اینکه اطلاع داشته باشد ناقل است. امروزه آزمایش‌ها یا تست‌های زیر برای تشخیص ابتلا به ویروس HIV وجود دارند. این آزمایش‌ها معمولاً بر اساس نمونه خون انجام می‌شوند. البته در مواردی ممکن است نمونه ادرار یا بزاق دهان مورد ارزیابی قرار گیرد. در ادامه تفسیر آزمایش ایدز و انواع آزمایش‌های مرتبط با آن را تشریح می‌کنیم.

آزمایش‌های ارزیابی آنتی بادی

این نوع از آزمایش تشخیص ویروس HIV، دو آزمون الایزا (Elisa) و تست وسترن بلات (Western blot test) را شامل می‌شود. عملکرد این گونه تست‌ها بر اساس آنتی بادی‌های تولید شده علیه ویروس HIV است. در واقع این گروه از آزمایش‌ها نمی‌توانند به صورت مستقیم ویروس را شناسایی کنند. بنابراین در صورتی که هنوز آنتی بادی در بدن تولید نشده باشد، با وجود ابتلای فرد، نتیجه آزمایش منفی خواهد بود. همچنین نتیجه مثبت این گروه از آزمایش‌ها نشان دهنده مواجهه فرد با ویروس HIV در گذشته است. از همین رو از این نوع تست‌ها برای تشخیص ابتلا نوزاد استفاده نمی‌شود. چرا که آنتی بادی‌های منتقل شده از مادر آلوده به جنین تا ماه هجدهم می‌توانند باقی بمانند.

بنابراین برای نوزادان بی سرپرست یا نوزادان دارای والدین مشکوک باید از تست فوری HIV استفاده شود. تا بعد از به دست آمدن نتیجه، اقدامات لازم صورت گیرد. البته نتیجه به دست آمده از تست فوری HIV باید از طریق یک آزمایش دیگر نیز مورد تأیید قرار گیرد.

آزمایش‌های ارزیابی آنتی ژن

این گونه از آزمایش تشخیص ویروس HIV چندین نوع تست مختلف را شامل می‌شود. آزمایش‌های ارزیابی آنتی ژن HIV حساس تر و گران تر هستند.

مطالب مرتبط:

• علت و درمان تبخال دهانی چیست؟
• بیماری سوزاک و راه‌های درمان آن
• انواع سرطان را بشناسید
• درمان و علائم سرطان دهانه رحم

تست HIV-PCR

تست (DNA) ویروس HIV را در نمونه خون جستجو می‌کند. تست (HIV-PCR) از دقت بسیاری بالایی برخوردار بوده و حتی می‌تواند ویروس HIV را در دوره نهفتگی نیز شناسایی کند. معمولاً مدت زمان لازم برای جوابدهی این تست از 5 تا 7 روز است. به دلیل حساسیت بالای این آزمایش، بهتر است برای اطمینان خاطر تست سرولوژیک همراه باشد.

تست (P24 antigen)

این تست معمولاً برای ارزیابی‌های زودهنگام می‌تواند مفید واقع شود. عملکرد این تست به این گونه است که آنتی ژن (P24) را که پروتئینی از ساختار ویروس HIV است را در خون تشخیص می‌دهد.

تست (RNA)

این تست، (RNA) را به عنوان قسمتی از ماده ژنتیکی ویروس HIV، از طریق نمونه خون تشخیص می‌دهد.

مطالب مرتبط:

• عکس زگیل تناسلی در مردان و زنان
• هر رنگ ادرار نشانه چیست؟
• علائم قارچ سیاه، پیشگیری و درمان
• تفسیر آزمایش HPV

تست میزان ویروس اچ آی وی (HIV viral load test)

این تست برای ارزیابی میزان عفونت فعال حاصل از ویروس HIV به کار می‌رود. یعنی از طریق این تست می‌توان میزان ویروس HIV در حال رشد و تقسیم را تشخیص داد.

آزمایش‌های نسل چهارم

این گروه از آزمایش‌ها ترکیبی از آزمایش‌های ارزیابی آنتی ‌ژن و آنتی ‌بادی است که (th generation Ag/Ab combination assay4) نام دارند. معروف ترین این گروه از آزمایش‌ها، تست (HIV Ag/Ab combo assay) است. این تست با دقت خوبی آنتی ژن (24P) و عفونت ناشی از HIV را شناسایی می‌کند.

آزمایش کامل خون یا آزمایش (CBC)

با پیشرفت ویروس HIV در بدن شخص مبتلا، معمولاً یکی از بیماری‌های آنمی (کم خونی)، نوتروپنی (کم بودن تعداد نوتروفیل ها) و ترومبوسیتوپنی (کم بودن تعداد پلاکت های خون) پدید می‌آید. بنابراین انجام آزمایش خون می‌تواند اطلاعات کاربردی را در اختیار قرار دهد. در آزمایش کامل خون فاکتورهای مختلف خونی به خصوص مقدار لنفوسیتهای (4CD) مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. اگر مقدار لنفوسیت‌های (4CD) از 20 درصد پایین تر باشد، خطر پیدایش عفونت یا بدخیمی ناشی از ایدز وجود دارد.

نتیجه مثبت یا منفی آزمایش HIV

در تفسیر آزمایش ایدز توجه به این موضوع ضروری است که مثبت بودن نتیجه آزمایش (HIV) الزاماً به معنی ابتلا به ایدز نیست. همچنین منفی بودن نتیجه آزمایش، عدم وجود این ویروس در بدن شما را تضمین نمی‌کند. اصطلاحاً گفته می‌شود که ممکن است نتیجه آزمایش شما مثبت کاذب یا منفی کاذب⁽¹⁾ باشد. در واقع نتیجه آزمایش شما نیاز به بررسی‌های بیشتر و انجام آزمایش‌های دیگر دارد. تا در نهایت بتوان به طور قطع ابتلا یا عدم ابتلا شما به بیماری ایدز را تشخیص داد.

جمع بندی

• بیماری ایدز (AIDS) مجموعه ای از علائم است که در اثر عفونت ناشی از ویروس (HIV) پدید می‌آید.
• به طور کلی ویروس (HIV) فقط از راه مایعات بدن مانند خون، ترشحات واژن، شیر مادر و منی می تواند از بدن فرد آلوده به دیگری انتقال یابد.
• ویروس (HIV) می‌تواند برای مدت طولانی در بدن شخص مبتلا بدون هیچ علامتی حضور داشته باشد. این دوره، دوره نهفتگی نامیده می‌شود.
• در طول دوره نهفتگی حتی جواب آزمایش فرد هم می‌تواند منفی باشد. ولی شخص مبتلا بدون اینکه اطلاع داشته باشد ناقل است.
• آزمایش‌ها یا تست های تشخیص ابتلا به ویروس (HIV) عبارتند از آزمایش‌های ارزیابی آنتی بادی، آزمایش‌های ارزیابی آنتی ژن، آزمایش‎های نسل چهارم و آزمایش خون یا تست CBC.
• این آزمایش‌ها معمولاً بر اساس نمونه خون انجام می‌شوند. البته در مواردی ممکن است نمونه ادرار یا بزاق دهان مورد ارزیابی قرار گیرد.
• دو آزمون الایزا (Elisa) و تست وسترن بلات (Western blot test) را شامل می‌شود.
• تست‌های ارزیابی آنتی ژن شامل تست (HIV-PCR)، تست (RNA) و تست میزان ویروس اچ آی وی (HIV viral load test) است.
• آزمایش‌های نسل چهارم ترکیبی از آزمایش‌های ارزیابی آنتی ژن و آنتی بادی محسوب می‌شوند.