علت حساسیت فصلی یا آلرژی چیست و 6 روش درمان آن

زمان مطالعه این مطلب: 7 دقیقه

حساسیت فصلی یا آلرژی، واکنشی است که بدن شما به عوامل خارجی که معمولاً بی‌ضرر است مانند گرده، گرد و غبار، بعضی مواد خوراکی یا خز حیوانات نشان می‌دهد. این علائم می‌توانند خفیف باشند، اما برای برخی افراد می‌توانند بسیار جدی باشند. زندگی با آلرژی و حفظ کیفیت زندگی همیشه آسان نیست. فعالیت‌های روزمره اغلب می‌تواند برای افرادی که مبتلا به آلرژی هستند چالش برانگیز باشد.

در ادامه به بررسی این موضوع در بزرگسالان و کودکان و نیز راه‌های درمان آن می‌پردازیم.

حساسیت‌های فصلی

با تغییرات آب و هوا بخصوص در فصول بهار و پاییز شاهد شیوع حساسیت فصلی هستیم. افرادی که حساسیت فصلی دارند با فرا رسیدن فصلی که در آن علائم حساسیت ظاهر می‌شود در ساعات کار، خواب و تفریح با مشکلات جدی روبه‌رو می‌شوند.⁽¹⁾ بعضی آلرژن‌های فصلی عبارتند از:

• فصل بهار:گرده افشانی، تولید و پخش کردن هاگ گیاهان و رطوبت هوا.
• فصل تابستان: گردش در طبیعت و در معرض گیاهان حساسیت زا و نیش حشرات قرار گرفتن، افزایش استفاده از استخرهایی که از مواد شیمیایی برای بهداشت آب استفاده می‌کنند.
• فصل پاییز: وزش باد که منجر به معلق شدن گرد و غبار و هاگ گیاهان در هوا می‌شود.
• فصل زمستان: هوای خشک و سرد، استفاده از شومینه (خشکی و غبار هوای خانه را افزایش می‌دهد) وآغاز اسفند ماه و بالا گرفتن تب خانه تکانی که به استفاده از برخی مواد شیمیایی می‌انجامد.

علل حساسیت فصلی یا آلرژن ها

ذراتی که باعث بروز آلرژی می‌شوند آلرژن نامیده می‌شوند که معمولا در مواد خوراکی، فضای خانه، مدرسه، محیط کار و دیگر مکان‌ها وجود دارند.

آلرژن‌های رایج عبارتند از:

• تغییر فصل (شرایط آب و هوایی)
• گرده درخت و گل (تب یونجه)
• کنه‌های (حشرات بسیار ریز) گرد و غبار خانگی
• غذاهای حساسیت زا مانند بادام زمینی، شیر، تخم مرغ و غیره
• مو و خز حیوانات، به ویژه حیوانات خانگی مانند گربه و سگ
• نیش حشرات مانند نیش زنبور
• داروهای خاص

علائم حساسیت های فصلی

همانطور که قبلا به آن اشاره کردیم، آلرژی و یا حساسیت‌های فصلی نوعی واکنش شدید سیستم ایمنی بدن در مقابل  بعضی از عوامل خاص و حساسیت زا است. برخی مواد حساسیت زا وجود دارند که بدن نسبت به آنها واکنش شدیدی داشته و برخی نیز ممکن است واکنش خفیف داشته باشند.

واکنش به آلرژی در افراد متفاوت است. گاهی شما دچار بثورات پوستی می‌شوید که ممکن است شامل خارش، قرمزی، تورم، تاول و یا لایه برداری پوست باشد، یا در قفسه سینه یا گلو دچار گرفتگی می‌شوید و خس خس می‌کنید، ممکن است در تنفس یا صحبت کردن دچار مشکل شوید و یا چشم ها و بینی شما دچار خارش شدید و تورم شود و مکرر عطسه کنید.

علائم آلرژی‌زا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• آبریزش بینی یا عطسه
• درد یا حساسیت در اطراف گونه ها، چشم ها یا پیشانی
• تورم چشم ها، لب ها، دهان یا گلو
• سرفه، خس خس سینه یا تنگی نفس
•  خارش پوست یا بثورات برجسته (کهیر- جوش)
•  اسهال
•  احساس کسلی یا بیمار بودن

درمان های حساسیت فصلی

گاهی اوقات علائم حساسیت فصلی سطحی هستند که با مراقبت و داروهای ضد حساسیت و درمان‌های خانگی بهبودی حاصل می‌شود. اما ممکن است فرد مبتلا، یک واکنش حساسیت‌زا جدی (آنافیلاکسی) داشته باشد و نیاز به درمان فوری در بیمارستان داشته باشد.

درمان‌های آلرژی عبارتند از:

• سعی کنید تا حد امکان از چیزی که به آن حساسیت دارید اجتناب کنید.
• استفاده از داروهایی برای واکنش‌های آلرژی‌زا خفیف مانند آنتی هیستامین‌ها، قرص‌های استروئیدی و کرم‌های استروئیدی (با نظر پزشک)
• داروهای اورژانسی به نام تزریق کننده خودکار آدرنالین، برای واکنش‌های آلرژی‌زا شدید
• حساسیت زدایی (ایمونوتراپی) با نظر پزشک متخصص تجویز می شود.
• درخواست برنامه عملکردی و خوراکی از پزشک متخصص که نحوه مدیریت آلرژی را توضیح می‌دهد.
• انجام آزمایش خون برای بررسی آلرژن‌هایی که ممکن است باعث علائم آلرژی‌زا در شما شوند و تست خراش یا پچ پوست که در آن مقدار کمی از آلرژن روی پوست شما قرار می‌گیرد تا ببیند آیا واکنش نشان می‌دهد یا خیر.

نکته مهم: اگر شما یا کسی که با او هستید یک واکنش آلرژی جدی دارد و نیاز به تزریق خودکار آدرنالین دارید، باید فورا از آن استفاده کنید. و سریع به اورژانس 115 اطلاع دهید.

حقایق کلیدی درباره حساسیت یا آلرژی

از آنجایی که علائم رایج آلرژی داخل خانه آبریزش بینی و عطسه است، افراد علائم آلرژی را با سرماخوردگی یا آنفولانزا اشتباه می‌گیرند و بنابراین علت مشکل را درمان نمی‌کنند. افرادی که دچارحساسیت می‌شوند ممکن است به مرور زمان نسبت به سایر آلرژن‌ها واکنش نشان دهند. برای مبتلایان به اگزما و آسم، عوامل حساسیت زا یا آلرژن‌های موجود در محیط می‌توانند وضعیت آنها را تشدید کنند. در حال حاضر آلودگی هوا چالش شماره یک بهداشت در سراسر جهان است و یک نگرانی ملی است که برای مبتلایان به حساسیت فصلی بسیار خطرناک است.

شناخت آلرژن‌ها و کاهش عوامل حساسیت‌های فصلی

برای افرادی که مبتلا به حساسیت‌های فصلی هستند، بیرون رفتن از خانه در فصل بهار و پاییز باعث تشدید حساسیتشان می‌شود، و خانه آنها مکانی امن در برابر عوامل حساسیت‌زا است. اما برای افراد مبتلا به آلرژی‌های داخلی مانند کنه‌های گرد و غبار و حساسیت به حیوانات خانگی، احساس راحتی در هنگام حضور در خانه می‌تواند دشوار باشد.

حساسیت به گرده‌های گیاهان و تغییرات فصلی

افرادمبتلا به حساسیت در طول سال علائمی از خود نشان می‌دهند، اگرچه میزان آن درفصل بهار و پاییز، در آب و هوای مرطوب و خشک، فصل بذر افشانی گیاهان و برداشت محصولات کشاورزی افزایش می‌یابد. برای جلوگیری و کاهش حساسیت‌های فصلی، هنگام خروج از خانه قسمت خارجی بینی خود را با پماد (وازلین) چرب کنید و از ماسک استفاده کنید. پس از بیرون آمدن از خانه، گرده گل می‌تواند برای مدت طولانی روی پوست و موی شما بماند، بنابراین پس از بازگشت به خانه در اسرع وقت دوش بگیرید.

حساسیت به کنه‌های گرد و غبار خانگی و کپک‌ها

کنه‌های گرد و غبار خانگی، موجودات کوچکی هستند که فقط یک چهارم میلی متر طول دارند. حساسیت به کنه گرد و غبار خانگی بسیار شایع است و با آسم، اگزما و رینیت آلرژیک دائمی همراه است. کنه ها در فرش، مبلمان نرم و لباس یافت می‌شوند. بیشتر تلاش‌ها برای کنترل مایت‌های گرد و غبار باید در مناطقی از خانه باشد که بیشتر وقت خود را در آن سپری می‌کنید و در آن‌ها بیشترین بار گرد و غبار وجود دارد، مانند اتاق‌خواب‌ها و اتاق نشیمن. کپک یکی دیگر از عوامل حساسیت زا است.

این هاگ‌های کپک هستند که می توانند علائم آلرژی‌زا مانند آبریزش و خارش بینی، خارش چشم، اگزما و از همه مهم‌تر آسم را ایجاد کنند. راه‌هایی برای جلوگیری از کپک‌ها وجود دارد، مانند تهویه که برای جلوگیری از شکوفا شدن کپک‌ها در یک محیط مرطوب کلیدی است.

حساسیت به حیوانات خانگی

حیوانات خانگی ما نیز می‌توانند مشکلاتی نظیر حساسیت ایجاد کنند. موجودی به نام سگ یا گربه واقعاً بدون حساسیت وجود ندارد، تماس با حیوانات خانگی می‌تواند منجر به قرار گرفتن در معرض آلرژن‌های حیوانی شود. در بریتانیا، حیوانات خانگی دومین عامل مهم آلرژی در خانه هستند و این فقط گربه‌ها و سگ‌ها نیستند. همچنین ممکن است واکنش‌های آلرژی‌زا به حیوانات دیگر مانند خرگوش، همستر و سایر حیوانات خانگی پشمالو وجود داشته باشد.

حساسیت به حیوان خانگی توسط پروتئین موجود در بزاق، ادرار یا شوره حیوان خانگی (ریزش ذرات پوست) ایجاد می‌شود. برای مثال وقتی گربه خودش را می‌لیسد، ماده حساسیت‌زا به مو منتقل می‌شود. آلرژن سگ عمدتاً در مو، شوره و بزاق یافت می‌شود و منبع اصلی آلرژن برای جوندگان مانند همستر در ادرار آنها است.

نکات مهم برای کمک به کاهش عوامل حساسیت‌زا در خانه

کیفیت خوب هوای داخلی خانه و توجه به نکات مهم در هنگام نظافت خانه برای کاهش عوامل حساسیت‌زا و سلامت انسان بسیار مهم است. در حال حاضر، بخصوص در دوران شیوع ویروس کرونا رفتار اجتماعی تغییر کرده است و امروزه مردم به طور متوسط 90 درصد از زمان خود را در داخل خانه می‌گذرانند. به ویژه برای گروه‌های آسیب‌پذیر مانند نوزادان، کودکان، سالمندان و همچنین افرادی که مبتلا به بیماری‌های تنفسی و آلرژی هستند، رعایت این نکات حیاتی ومهم است.

• اگر میل به هوای تازه خیلی زیاد شد، در طول روز پنجره را باز کنید زیرا تعداد گرده‌ها در عصر بیشتر است.
• تمیز کردن منظم خانه می‌تواند به کاهش آلرژن‌ها در خانه کمک کند.
• هنگام استفاده از مواد شیمیایی برای تمیز کردن مراقب باشید زیرا این مواد می‌توانند سیستم تنفسی را تحریک کرده و به بروز و تشدید حساسیت کمک کنند.
• استفاده از جاروبرقی فیلتر هوا با راندمان بالا برای کاهش میزان قرار گرفتن در معرض گرد و غبار خانگی.
• ملافه‌ها را هر هفته در دمای 60 درجه سانتیگراد بشویید، در حالی که پرده‌ها باید هر سه ماه یکبار در همان دما شسته شوند. مبلمان پوشیده از پارچه باید دو بار در هفته جاروبرقی شود.
• کودکان مبتلا به آلرژی نباید در قسمت پایینی تخت دو طبقه بخوابند که آلرژن روی آنها بیفتد.
• در صورت نیاز از انواع خاصی از کفپوش‌ها که برای جلوگیری از ایجاد آلرژن طراحی شده اند استفاده کنید.
• موهای حیوانات خانگی حاوی مواد آلرژی‌زای موجود در هوا از جمله گرده گل هستند، بنابراین حیوانات خانگی خود را از اتاق خواب و وسایل نرم دور نگه دارید.
• اسباب‌بازی‌های قابل شستشوی کودکان باید به همان اندازه و در همان دمای ملافه شسته شوند. از طرف دیگر، اگر اسباب بازی را نمی‌توان در دمای 60 درجه شست، آن را در یک کیسه پلاستیکی حداقل 12 ساعت در ماه یک بار در فریزر قرار دهید و سپس در دمای توصیه شده بشویید.
• اگر به گیاهان در خانه علاقه دارید، خاک گلدان گیاه را با زونا نخودی بپوشانید، زیرا این کار از نشستن و تشکیل کپک جلوگیری می کند.
• با افزایش تهویه، رطوبت را کاهش دهید. در پنجره های دوجداره از دریچه‌های هواکش استفاده کنید. از فن‌های اکسترکت در حمام و آشپزخانه استفاده کنید.
• رطوبت داخل خانه را زیر 50% (اما بیش از 30%) نگه‌دارید.

مراقبت از کودکان مبتلا به حساسیت‌های فصلی و آلرژی در مدرسه

مهر ماه هنگام شروع مدرسه می‌تواند تجربه‌ای بسیار دلهره‌آور هم برای کودک و هم برای والدین باشد. مدرسه می‌تواند یک دوره دشوار برای والدین و کودکانی باشد که مبتلا به آلرژی هستند.بخصوص بعد از شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس، اعتماد به توانایی مدرسه برای مراقبت موثر از فرزندان در مقابل آلرژی، آنفولانزا و غیره می‌تواند به ایجاد احساس آمادگی بیشتر در دانش آموز و والدین برای بازگشایی مدرسه، کمک زیادی کند.

برخی از اقدامات ساده در مدرسه برای اینکه کودکان کمتر در معرض آلرژن‌ها قرار بگیرند:

• از نشستن کودک مبتلا به حساسیت روی فرش‌های دارای گرد و غبار، جلوگیری کنید.
• از نشستن کودک مبتلا به حساسیت فصلی نزدیک پنجره باز، جلوگیری کنید.
• هنگام فعالیت‌های هنر و صنایع دستی و بازی حسی، از قرار گرفتن کودکان مبتلا به حساسیت در معرض آلرژن ها جلوگیری کنید (این آلرژن‌ها شامل چسب‌ها، رنگ‌ها و کارتن‌های غذایی قدیمی است که ممکن است حاوی مواد حساسیت‌زای غذایی باشد).
• مراقب باشید هنگام ایجاد میزهای طبیعت کودکان مبتلا به حساسیت برای استفاده از خاک و گیاه و همچنین لمس حیوانات خانگی از دستکش مناسب استفاده کنند.
• اگر کودکان حساسیت غذایی دارند، در انتخاب میان وعده‌ها و خوراکی جهت مصرف در مدرسه دقت کنید.
• هنگام کار با مواد حساسیت‌زا در کلاس، در مورد کودکان مبتلا به حساسیت به معلمان اطلاع دهید.