کیست مچ دست چیست و چگونه درمان میشود؟

زمان مطالعه این مطلب: 7 دقیقه

کیست مچ دست یا کیست گانگلیونی یک توده پر از مایع در زیر سطح پوست شما است که روی مفاصل و تاندون‌ها یا نزدیک آن ظاهر می‌شود. این کیست‌ها معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند و اغلب خود به خود ناپدید می‌شوند. دامنه درمان از معاینه تا جراحی سرپایی (گانگلیونکتومی) را در بر می‌گیرد.

در این نوشته از مجله سلامت کیوان بررسی می‌کنیم که کیست مچ دست چیست و چه علل و علائمی دارد. همچنین درباره تشخیص و راه‌های درمان این کیست و همینطور پیشگیری از آن صحبت می‌کنیم. با ما تا پایان این مقاله همراه باشید.

کیست مچ دست چیست؟

کیست مچ دست یا کیست گانگلیون (ganglion cyst) یک توده کوچک و پر از مایع است که به‌طور معمول زیر پوست ظاهر می‌شود. این نوع کیست می‌تواند در نتیجه پارگی یا آسیب به بافتی که تاندون‌ها یا مفاصل را احاطه کرده، تشکیل شود. این آسیب باعث ایجاد برآمدگی بافتی و در نهایت شکل‌گیری یک کیسه مایع می‌گردد. یکی از نام‌های عمومی دیگر این نوع کیست، “کیست کتاب مقدس” است.

کیست‌های گانگلیون معمولاً در نواحی خاصی از بدن نمایان می‌شوند، از جمله مفاصل مچ دست. این کیست‌ها می‌توانند باعث افزایش تورم و تشدید درد در هنگام حرکت مفصل‌های اطراف شوند. با این حال، مهم است بدانیم که گانگلیون‌ها سرطانی نیستند و در اغلب موارد خطر خاصی برای سلامتی ندارند.

کیست‌های گانگلیون معمولاً در نواحی زیر ایجاد می‌شوند:

• مچ دست: این کیست‌ها می‌توانند بر روی قسمت جلویی یا پشتی مچ دست ظاهر شوند.
• انگشت: عموماً نزدیک هر مفصل انگشت (هم‌چون نزدیک به کف دست یا درست زیر ناخن‌ها) دیده می‌شوند.
• پا: این کیست‌ها ممکن است در نزدیکی مچ پا یا نزدیک انگشتان پا نیز تشکیل شوند.

برخی از این کیست‌ها آن‌قدر کوچک هستند که ممکن است به‌صورت واضح زیر پوست مشهود نباشند، اما می‌توانند باعث احساس درد یا ناراحتی شوند. آن‌ها به عنوان توده‌های مایع شناخته می‌شوند که به دلیل تجمع مایعات در اندام‌های حرکتی به وجود می‌آیند و ممکن است فعالیت‌های روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهند.

اگرچه بیشتر کیست‌های گانگلیون خودبخود بدون نیاز به درمان محو می‌شوند، در برخی موارد ممکن است نیاز به معاینه پزشکی و درمان‌های اضافی وجود داشته باشد. درمان‌های متداول شامل آسپیراسیون (خالی کردن مایع کیست) یا تزریق کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب و درد می‌باشد. در صورت ادامه علائم یا افزایش درد، مشاوره پزشکی توصیه می‌شود.

علائم کیست مچ دست چیست؟

برجستگی زیر پوست شما علامت اصلی کیست مچ دست یا گانگلیونی است. این برآمدگی می‌تواند در اندازه و شکل متفاوت باشد. ممکن است با گذشت زمان یا هنگامی که آن ناحیه (مفصل) را بیشتر حرکت دهید، بزرگتر شود. کیست ممکن است اصلا شما را آزار ندهد. علائم این کیست (اگر وجود داشته باشند) می‌تواند شامل درد عضلانی یا احساس گزگز شود. این معمولاً اثر توده‌ای است، به این معنی که جرم باعث ایجاد فشار می‌شود و ممکن است باعث التهاب شود.

کیست گانگلیون معمولاً (اما نه همیشه) هنگام لمس سفت هستند. برخی افراد گزارش داده‌اند که کیست آنها پر از مایع نرم است. این توده به راحتی زیر پوست شما حرکت می‌کند.

چگونه می‌توان تشخیص داد که یک توده کیست گانگلیونی است؟

کیست گانگلیون معمولاً شبیه یک توده یا برآمدگی روی مچ دست، انگشت یا پای شما است. این توده ممکن است متقارن (گرد) یا بد شکل (بیشتر شبیه بیضی) به نظر برسد. کیست مچ دست یا سایر انواع کیست گانگلیون درست زیر سطح پوست شما قرار دارد. ممکن است شبیه یک حباب باشد که از مفصل بیرون آمده است.

علت ایجاد کیست گانگلیون مچ دست چیست؟

نمی‌توان به‌طور قطع گفت که چه عواملی دقیقاً باعث آغاز رشد کیست گانگلیون می‌شوند. تحقیقات و مشاهدات بالینی نشان می‌دهند که این کیست‌ها معمولاً به‌طور ناگهانی و بدون هیچ پیش‌زمینه‌ای ظاهر می‌شوند، اما برخی فرضیه‌ها وجود دارند که ممکن است به روشن شدن علل بروز آن‌ها کمک کنند.

یکی از این فرضیه‌ها این است که کیست گانگلیون ممکن است پس از آسیب به مفصل یا تاندون ایجاد شود. این آسیب‌ها می‌توانند ناشی از فعالیت‌های ورزشی، حرکات تکراری یا حتی آسیب‌های ناگهانی باشند. هنگامی که یک مفصل یا تاندون آسیب می‌بیند، بافت‌های surrounding به ایجاد تغییراتی در ساختار خود تمایل پیدا می‌کنند. این تغییرات ممکن است به نشت مایع سینوویال (مایعی که مفاصل را روان می‌کند) منجر شود و در نتیجه، این مایع در بافت‌های نرم اطراف مفصل جمع شده و باعث ایجاد برآمدگی می‌شود.

علاوه بر آسیب‌های فیزیکی، برخی از محققان به عوامل ژنتیکی نیز اشاره می‌کنند و بر این باورند که در برخی از افراد ممکن است به دلیل استعداد ارثی، احتمال بیشتری برای توسعه کیست‌های گانگلیون وجود داشته باشد.

همچنین، فشار مداوم یا استفاده بیش از حد از مفاصل و تاندون‌ها در فعالیت‌های روزمره و شغلی نیز ممکن است به ایجاد این کیست‌ها کمک کند. این فشارهای مکرر می‌تواند به بافت‌ها آسیب زده و شرایطی را ایجاد کند که به تجمع مایعات و تشکیل کیست منجر شود.

چه کسانی به کیست گانگلیون مچ دست مبتلا می‌شوند؟

هر کسی ممکن است به کیست گانگلیون مبتلا شود. اما برخی عوامل ممکن است احتمال ابتلا را برای شما افزایش دهد:

• جنسیت: بروز این کیست در زنان سه برابر مردان است.
• سن: برای اکثر افرادی که دچار کیست گانگلیون می‌شوند، این کیست در اوایل تا اواسط بزرگسالی، بین سنین 20 تا 50 سالگی ظاهر می‌شود.
• آسیب قبلی: برخی از پزشکان معتقدند آسیب مفصل (مثل تاندونیت ناشی از استفاده بیش از حد از مچ دست) می‌تواند باعث ایجاد کیست مچ دست یا گانگلیون در آینده شود.
• آرتریت: داشتن آرتروز در دست‌ها احتمال ابتلا به کیست گانگلیونی را افزایش می‌دهد. افراد مبتلا به ورم مفاصل اغلب در نزدیکی نوک انگشتانشان کیست گانگلیونی (در نزدیکترین مفصل به ناخن) دارند. اما داشتن کیست گانگلیون روی انگشت به این معنی نیست که شما آرتریت دارید یا خواهید گرفت.

کیست گانگلیون چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشکان معمولاً کیست مچ دست یا سایر کیست‌های گانگلیون را با انجام یک معاینه فیزیکی تشخیص می‌دهند. ظاهر و محل یک توده (مثلا روی مچ دست یا انگشتان دست) نشانه‌های گویای گانگلیون هستند. ممکن است پزشک شما روی برآمدگی فشار دهد تا ببیند آیا شما را آزار می‌دهد یا خیر. یا ممکن است نوری را روی توده بتاباند تا ببیند که آیا تا حدی شفاف است یا نه. پزشک شما همچنین ممکن است برای بررسی احتمال آرتریت مفصلی زمینه‌ای در نزدیکی کیست، عکس اشعه ایکس را توصیه کند.

در برخی موارد، پزشک ممکن است یک نمونه را از داخل توده (به نام بیوپسی) برای تجزیه و تحلیل بیشتر خارج کند. گانگلیون‌ها معمولا حاوی مایعی ژله مانند هستند، نه بافت جامد.

درمان کیست مچ دست یا گانگلیون چطور ممکن است؟

درمان کیست گانگلیون می‌تواند شامل چندین روش مختلف باشد که بسته به شدت وضعیت و علائم بیمار انتخاب می‌شوند. این روش‌ها به شرح زیر هستند⁽¹⁾:

1. داروهای ضد التهابی: این داروها شامل ایبوپروفن و ناپروکسن می‌شوند و می‌توانند به کاهش التهاب و تورم کمک کنند. این داروها همچنین برای تسکین درد خفیف نیز موثرند. استفاده منظم از این داروها می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد و به او اجازه دهد فعالیت‌های روزمره خود را با راحتی بیشتری انجام دهد.
2. استفاده از آتل‌ها یا بریس‌ها: این ابزارها به تثبیت ناحیه آسیب دیده کمک می‌کنند و از حرکات ناخواسته آن جلوگیری می‌نمایند. این اقدام می‌تواند به کاهش تورم و درد کمک کند و همچنین فضای لازم برای بهبود بافت‌ها را فراهم آورد. بریس‌ها می‌توانند به‌عنوان یک گزینه موقت یا حتی دائمی برای حمایت از ناحیه مفصل مورد نظر استفاده شوند.
3. آسپیراسیون: این روش شامل استفاده از یک سوزن برای خارج کردن مایع موجود در کیست است. این عمل معمولاً در مطب پزشک انجام می‌شود و می‌تواند به‌طور فوری تسکین قابل توجهی از علائم ایجاد کند. با این حال، باید به این نکته توجه داشت که این درمان تنها مایع را از کیست حذف می‌کند و ساختار خود کیست همچنان به جا می‌ماند، به همین دلیل علائم ممکن است دوباره عود کنند. در بعضی موارد، پزشکان برای کاهش احتمال عود کیست، به همراه آسپیراسیون، از تزریقات استروئیدی استفاده می‌کنند.
4. جراحی: اگر کیست گانگلیون موجب مشکلات شدید درد و ناراحتی شود و درمان‌های غیرتهاجمی مؤثر واقع نشود، ممکن است جراحی برای حذف کامل کیست لازم باشد. این روش معمولاً به‌عنوان آخرین مرحله درمان در نظر گرفته می‌شود و می‌تواند به بهبود دائمی وضعیت بیمار کمک کند.

به‌طور کلی، انتخاب روش درمانی مناسب بستگی به شرایط فردی هر بیمار، علائم و وضعیت سلامت کلی او دارد. مشاوره‌های پزشکی و ارزیابی دقیق توسط پزشک معمولاً در تعیین بهترین راهکار درمانی مؤثر است.

درمان خانگی کیست مچ دست

خیلی از این کیست‌ها خود به خود برطرف می‌شوند اما گزینه‌های درمان خانگی کیست گانگلیون شامل موارد زیر هستند:

• استفاده از مسکن برای تسکین درد
• کمپرس گرم ناحیه برای بهبود گردش خون و تخلیه مایع درون کیست
• عدم حرکت دادن زیاد مچ دست و کاهش فشار روی مفاصل

جراحی کیست گانگلیون چه زمانی لازم است؟

در صورتی که سایر درمان‌ها کیست گانگلیون یا کیست مچ دست شما را تسکین ندهند یا کیست شما عود کند، ممکن است پزشک شما جراحی کیست مچ دست یا سایر گانگلیون‌ها را در نظر بگیرد. جراحان گانگلیون را با برداشتن کل کیست درمان می‌کنند. یک کیست اغلب شامل یک ساختار ساقه مانند (ریشه) متصل به کیست است.

جراح شما ممکن است از تکنیک‌های باز (سنتی) یا آرتروسکوپی (برش‌های کوچک) استفاده کند. در برخی موارد، جراحان ممکن است برای ترمیم کامل مشکل، مقداری بافت از مفصل مجاور بگیرند.

جراحی برداشتن کیست گانگلیون را گانگلیونکتومی می‌نامند. این جراحی معمولاً یک روش سرپایی است. به این معنی که شما باید روز عمل به خانه بروید. بهبودی کامل دو تا شش هفته طول می‌کشد. جراحان ارتوپد آموزش‌های تخصصی برای انجام روش‌های پیچیده بر روی مفاصل و سایر بافت‌های نرم بدن شما را دیده‌اند.

جراحی ممکن است به طور موثر علائم شما را برطرف کند. برداشتن کیست گانگلیون با جراحی خطر بازگشت کیست را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. با این حال، گانگلیون‌ها پس از جراحی در حدود 5 تا 15 درصد موارد برمی‌گردند.

اگر کیست گانگلیون درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر کیست گانگلیون شما را آزار نمی‌دهد، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد. گاهی اوقات، کیست گانگلیونی خود به خود از بین می‌رود.

اگر شامل موارد زیر شوید، پزشک ممکن است درمان را توصیه کند:

• کیست درد می‌کند، این درد ممکن است زمانی ایجاد شود که کیست به عصب یا بافت مفصل فشار می‌آورد.
• حرکات یا کارهای خاصی مانند راه رفتن یا گرفتن مداد را دشوار می‌کند.
• باعث می‌شود احساس خوبی به ظاهر خود نداشته باشید.

جمع بندی

در این نوشته درباره کیست مچ دست و به طور کلی انواع کیست گانگلیون صحبت کردیم. اگر کیست گانگلیونی دارید – یک توده پر از مایع در زیر سطح پوست خود – ممکن است نیازی به درمان فوری نداشته باشید. اگر این توده شما را آزار نمی‌دهد، پزشک شما ممکن است به طور مداوم شما را معاینه کند تا تغییرات مربوطه را بررسی کند.

کیست‌های گانگلیون خوش خیم هستند، به این معنی که این توده‌ها سرطانی نیستند. آنها هیچ تهدیدی در دراز مدت برای سلامتی شما ایجاد نمی‌کنند. بسیاری از کیست‌های گانگلیونی خود به خود از بین می‌روند. اگر کیست گانگلیون به هر طریقی کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد، از پزشک خود در مورد گزینه‌های درمانی سوال کنید. آتل، داروهای مسکن بدون نسخه یا جراحی ممکن است راه حلی برای شما باشند.