شایع‌ترین علل روانپریشی چیست؟ + بهترین روش‌های درمان

زمان مطالعه این مطلب: 5 دقیقه

روان پریشی اصطلاحی است برای مجموعه‌ای از علائم که زمانی اتفاق می‌افتد که فرد در تشخیص تفاوت بین واقعیت و خیال مشکل دارد. این قطع ارتباط با واقعیت می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله بسیاری از شرایط مختلف روحی و جسمی رخ دهد. این وضعیت معمولاً با دارو و سایر تکنیک‌ها قابل درمان است.

برای آگاهی بیشتر درباره این موضوع و یافتن پاسخ سوالات مطرح شده تا پایان این نوشته از مجله سلامت کیوان با ما همراه باشید.

روانپریشی چیست؟

روان پریشی Psychosis قطع ارتباط با واقعیت است. افراد ممکن است باورهای نادرستی داشته باشند یا چیزهایی را تجربه کنند که واقعی نیستند. روان پریشی اصطلاحی است که مجموعه‌ای از علائم را توصیف می‌کند.

انواع روانپریشی

دو نوع مهم روان پریشی عبارتند از:

1. نوع اول زمانی است که بخش‌هایی از مغز شما به اشتباه طوری عمل می‌کنند که انگار حواس شما (بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی و چشایی) چیزی واقعی را دریافت کرده‌اند. نمونه ای از این توهم، شنیدن صداهایی است که وجود ندارند (توهم شنوایی).
2. نوع دوم باورهای نادرستی هستند که شخصی به شدت به آنها پایبند است، حتی زمانی که دیگران آنها را باور ندارند یا شواهد زیادی مبنی بر درست نبودن یک باور وجود دارد. به عنوان مثال، افراد مبتلا به هذیان کنترل معتقدند که شخصی از راه دور افکار یا اعمال آنها را کنترل می‌کند.

شایع‌ترین علل روانپریشی چیست؟

روان پریشی یکی از علائم رایج بسیاری از بیماری‌های روانی است. راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا ، ویرایش پنجم (DSM-5) یک گروه کامل را به این مشکلات روانی اختصاص داده است.

این گروه، “طیف اسکیزوفرنی و سایر اختلالات روان پریشی” شامل مشکلات زیر است:

• اسکیزوفرنی
• اختلال روانی مختصر
• اختلال هذیانی
• اختلال اسکیزوافکتیو
• اختلال اسکیزوفرنی فرم
• اختلال اسکیزوتایپی (شخصیت)
• اختلال روانپریشی ناشی از مواد/دارو
• اختلال روان پریشی ناشی از بیماری دیگر.

روانپریشی همچنین می‌تواند با انواع خاصی از اختلالات خلقی رخ دهد. که عبارتند از:

• اختلال دوقطبی
• افسردگی شدید و شرایط مرتبط
• شرایط پزشکی که می‌تواند باعث روان پریشی شود.

روان پریشی همچنین می‌تواند به دلیل طیف گسترده‌ای از شرایط دیگر که بر مغز و بدن شما تأثیر می‌گذارد رخ دهد. این شامل:

• بیماری آلزایمر و انواع دیگر زوال عقل
• شرایط مرتبط با هورمون مانند بیماری آدیسون و بیماری کوشینگ و زمانی که غده تیروئید شما بیش از حد فعال است یا به اندازه کافی فعال نیست
• عفونت‌های مغز یا نخاع (آنسفالیت یا مننژیت)
• لوپوس
• بیماری لایم
• مولتیپل اسکلروزیس
• روان پریشی پس از زایمان (یک اورژانس نادر و شدید سلامت روان مرتبط با افسردگی پس از زایمان)
• سکته مغزی و سایر شرایط عصبی (مرتبط با مغز)
• کمبود ویتامین B1 (تیامین) و ویتامین B12.

سایر علل روانپریشی:

روان پریشی یا علائمی که بسیار شبیه به آن هستند، می‌تواند تحت شرایط دیگری نیز رخ دهد. علل در برخی موارد بیشتر شبیه محرک به نظر می‌رسد چون به سرعت به روانپریشی می‌انجامد. در برخی دیگر، ممکن است روند کندی باشد. برخی از شرایط یا عواملی که می‌توانند باعث روان پریشی شوند عبارتند از:

• شیوه مصرف نادرست الکل، داروهای تجویزی یا داروهای تفریحی
• صدمات شدید سر (ضربه مغزی)
• تجارب آسیب زا (گذشته یا حال)
• سطوح بالای غیرمعمول استرس و اضطراب.

روانپریشی چگونه درمان می‌شود؟

درمان روان پریشی عمدتاً به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. در این موارد، درمان علت زمینه‌ای اغلب تنها درمان مورد نیاز است.

برای روان پریشی که نیاز به درمان مستقیم دارد، چندین رویکرد وجود دارد:

• داروها: داروهای ضد روان پریشی رایج‌ترین نوع داروها برای درمان روان پریشی هستند، اما سایر داروها مانند داروهای ضد افسردگی یا لیتیوم نیز ممکن است کمک کنند.
• درمان شناختی رفتاری (CBT) : این نوع روان درمانی می تواند به برخی از شرایط سلامت روانی که می‌تواند باعث روان پریشی یا بدتر شدن آن شود کمک کند.
• درمان بستری : برای موارد شدید روانپریشی، به ویژه زمانی که فرد ممکن است برای خود یا دیگران خطری ایجاد کند، گاهی اوقات بستری شدن در بیمارستان یا مرکز تخصصی ضروری است.
• برنامه‌های پشتیبانی یا مراقبت: بسیاری از افراد به دلیل شرایط دیگری مانند اختلالات الکل یا مصرف مواد و اختلالات شخصیت، روان پریشی را تجربه می‌کنند. درمان این اختلالات یا کمک به افراد در برنامه‌های اجتماعی، کاری و خانوادگی گاهی می‌تواند تأثیر روان پریشی و شرایط مرتبط را کاهش دهد. این برنامه‌ها همچنین می‌توانند مدیریت روانپریشی و شرایط زمینه‌ای آنها را برای افراد آسان‌تر کنند.

چگونه می‌توان از روانپریشی پیشگیری کرد؟

روان پریشی غیرقابل پیش بینی است. عوامل خطر ژنتیکی و سبک زندگی بسیاری وجود دارد، اما هیچ راهی برای پیش‌بینی مداوم این علائم وجود ندارد.

کارهایی وجود دارد که افراد می‌توانند انجام دهند تا احتمال بروز این علائم یا شرایط مرتبط با آن را کاهش دهند.

• از مصرف تفریحی ماری جوانا در اوایل زندگی خودداری کنید: محققان روان پریشی را با مصرف زیاد ماری جوانا در دوران نوجوانی و اوایل بزرگسالی مرتبط دانسته‌اند. با این حال، در مورد اینکه آیا مصرف ماری جوانا یک علت مستقیم است یا نه، یا اینکه فقط یک عامل کمک کننده است، اختلاف نظر وجود دارد.
• از تجهیزات ایمنی استفاده کنید: آسیب به سر می‌تواند منجر به آسیب مغزی شود که باعث روان پریشی یا علائم مشابه می‌شود.
• عفونت‌ها را نادیده نگیرید: عفونت‌های درمان‌نشده، به‌ویژه آن‌هایی که روی چشم‌ها و گوش‌های شما تأثیر می‌گذارند، می‌توانند به مغز شما سرایت کرده و باعث روان‌پریشی شوند.
• یک رژیم غذایی متعادل و وزن مناسب داشته باشید: بسیاری از شرایط مربوط به سلامت گردش خون و قلب، به ویژه سکته مغزی، می‌تواند باعث روان پریشی و شرایط مرتبط شود. پیشگیری از سکته مغزی و شرایط مشابه می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به روان پریشی کمک کند.

مدیریت و کنترل روانپریشی

یک علامت رایج که همراه با شرایطی که باعث روان پریشی می‌شود اتفاق می افتد، آنوسوگنوزیا است که به معنای “عدم بینش” است. این وضعیت چیزی فراتر از انکار است. بدان معناست که فرد به معنای واقعی کلمه نمی‌تواند علائم بیماری خود را تشخیص دهد یا درک کند.

اگر پزشک شما را روانپریش تشخیص دهد، پیروی از توصیه‌های درمانی او بسیار مهم است. این کار ممکن است دشوار به نظر برسد، به خصوص اگر فکر کنید مشکلی در شما وجود ندارد.

اگر چنین احساسی دارید، مهم است که با پزشک و عزیزان خود در مورد آن صحبت کنید. ممکن است صحبت کردن در مورد آن ترسناک، ناراحت کننده یا ناامید کننده باشد، اما به هر حال کاری است که باید سعی کنید انجام دهید. ایجاد این روابط و همچنین برقراری ارتباط و اعتماد با پزشک و افرادی که به شما اهمیت می‌دهند، می‌تواند تفاوت بزرگی در احساس و بهبودی حال شما ایجاد کند. ⁽¹⁾

بیشتر بخوانید:

• اختلال شخصیت چیست؟ + انواع اختلالات شخصیتی و درمان
• اختلال شخصیت وابسته چیست؟ + علائم و درمان شخصیت وابسته

جمع بندی

روانپریشی کلمه‌ای است که معمولاً – اغلب به اشتباه – برای توصیف شرایط یا مسائل مختلف سلامت روان استفاده می‌شود. استفاده صحیح از روان پریشی به مجموعه‌ای از علائم، از جمله هذیان و توهم اشاره دارد، که زمانی اتفاق می‌افتد که فرد قطع ارتباط با واقعیت را تجربه می‌کند. این علائم ممکن است به دلایل مختلف، از شرایط سلامت روان گرفته تا آسیب‌ها و عفونت‌ها رخ دهند.

در حالی که این علائم می‌تواند برای فردی که آنها را دارد یا برای افراد اطراف آنها نگران کننده باشد، اغلب می‌توان به طور موثر این علائم را درمان کرد. در برخی موارد، این علائم می‌توانند با درمان هر چیزی که باعث ایجاد آن‌ها می‌شوند یا علت اصلی آن متوقف شوند.