9 علت پوسیدگی دندان + علائم و روش درمان سریع

زمان مطالعه این مطلب: 5 دقیقه

پوسیدگی دندان یا به انگلیسی (Tooth Decay)، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های دندانی است که در آن، باکتری‌های موجود در دهان، ترکیب با غذاهای قندی و نشاسته‌ای را به اسید تبدیل می‌کنند و این اسید باعث آسیب به لایه‌های بیرونی و داخلی دندان می‌شود. تا انتهای این مقاله از مجله سلامت کیوان همراه ما باشید تا به علل پوسیدگی دندان، علائم، تشخیص و روش‌های درمان آن بپردازیم.

پوسیدگی دندان چیست؟

هنگامی که غذاهای حاوی کربوهیدرات و قندهای مختلف مانند آدامس، شیرینی و نوشیدنی‌های قندی بین دندان‌ها گیر می‌کنند، باکتری‌های موجود در دهان، آن‌ها را به اسید تبدیل می‌کنند، این اسید باعث از بین رفتن بافت‌های سخت مینای دندان می‌شود و درنهایت پوسیدگی دندان را ایجاد می‌کند.

پلاک دندان، موادی است که عامل اصلی پوسیدگی و یا ایجاد حفره در دندان است. پلاک دارای هزاران باکتری و مواد غذایی مختلف است که بر روی دندان قرار دارد. با مراقبت‌های بهداشتی ساده مانند مسواک زدن و استفاده از نخ دندان، پلاک را می‌توان از بین برد. اما اگر مراقبت کافی از دندان صورت نگیرد، دندان‌ها به مرور زمان خراب و پوسیده می‌شوند.⁽¹⁾

علت پوسیدگی دندان چیست؟

علل عمده پوسیدگی دندان شامل مصرف موادغذایی قندی و چسبنده و نیز نوشیدنی‌های قندی هستند که بیشترین میزان مصرف آن‌ها، باعث ایجاد اسیدهای بیشتری خواهد شد و در نتیجه به پوسیدن دندان منجر می‌شود. همچنین، سایر علل پوسیدگی دندان عبارتند از:

• عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
• کمبود فلوراید در آب آشامیدنی
• عوامل ژنتیکی
• مصرف دخانیات و سیگار
• مصرف ترکیبات غذایی اسیدی و شیرین
• بروز ترک‌ها و شکستگی‌ها در دندان‌ها
• برخی بیماری‌های دهان و دندان
• مصرف داروهایی که خشکی دهان را افزایش می‌دهند.

در اغلب موارد، پوسیدگی دندان از سطح مینای دندان آغاز می‌شود و در مراحل پیشرفته، حفره در روی دندان ایجاد می‌شود. میکروب‌ها در دهان در حال فعالیت هستند و این میکروب‌ها در ایجاد پوسیدگی، خرابی دندان و بیماری‌های لثه نقش دارند.

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان باعث ایجاد لایه‌ای بی رنگ و چسبنده بر روی دندان می‌شود که به آن پلاک میکروبی گفته می‌شود. این لایه چسبنده، که از باکتری‌های مختلفی تشکیل شده، بر روی سطح دندان ایجاد می‌شود و به آسانی از بین نمی‌رود. با گذشت زمان، پلاک میکروبی باعث ایجاد بیماری‌های لثه و پوسیدگی می‌شود. بنابراین، رعایت بهداشت دهان و دندان و استفاده از بهترین روش‌های بهداشت دهان، بسیار مهم در پیشگیری از پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه هستند.

راهکارهای حفظ بهداشت دهان و دندان

حفظ بهداشت دهان و دندان برای جلوگیری از بروز مشکلات دهانی مانند پوسیدگی دندان، عفونت لثه و بوی بد دهان از اهمیت بسیاری برخوردار است. در ادامه، 11 روش برای حفظ بهداشت دهان و دندان ذکر کرده‌ایم.

1. دو بار در روز دندان‌ها را با مسواک و خمیر دندان تمیز کنید تا پلاک و باکتری‌های موجود در دهان کاهش یابند.
2. استفاده از نخ دندان به دندان‌های شما کمک می‌کند تا از باقیمانده‌های غذایی و پلاک آزاد شوند و از پوسیدگی دندان جلوگیری شود.
3. کاهش مصرف قند و شیرینی و مصرف مواد غذایی با ارزش غذایی بالا مانند میوه و سبزیجات، باعث تولید مواد مغذی و مفید برای دهان و دندان می‌شوند.
4. مصرف بیشتر آب آشامیدنی می‌تواند باعث حفظ شادابی دهان شود و باکتری‌های موجود در دهان را کاهش دهد.
5. استفاده از محصولات ضد پلاک و ضد بوی دهان می‌تواند به حفظ بهداشت دهان کمک کند.
6. مصرف سیگار باعث پوسیدگی دندان و بوی بد دهان می‌شود، بنابراین بهتر است از مصرف آن پرهیز کرد.
7. استفاده از لوازم شخصی مانند مسواک، خمیردندان و نخ دندان شخصی برای هر فرد جداگانه توصیه می‌شود.
8. رعایت تغذیه سالم با مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر به حفظ دندان‌های سالم کمک می‌کند.
9. بازدید دوره‌ای توسط دندان‌پزشک برای بررسی عوارض دهانی و دندانی و درمان مشکلات آنها می‌تواند به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک کننده باشد.
10. استفاده از انواع دهان‌شویه با مواد طبیعی مانند گیاهان دارویی و عصاره‌های گیاهی می‌تواند به حفظ بهداشت دهان و دندان کمک کند.
11. رعایت تمیزی دهان و دندان با کاهش مصرف مواد شیرین و اسیدی مانند نوشابه‌ها و قهوه، می‌تواند به حفظ بهداشت دهان و دندان کمک کند.

علائم پوسیدگی دندان

علائم و نشانه‌های آشکار پوسیدگی یا کرم خوردگی دندان، احساس درد یا سوزش در دندان به ویژه پس از مصرف مواد غذایی شیرین، گرم یا سرد، و بوی نامطبوع دهان هستند. در مراحل ابتدایی پوسیدگی دندان، بیشتر علائم آن در طول معاینه دوره‌ای، قابل تشخیص هستند. در این مرحله، سطح دندان ممکن است نرم و حساس به تماس با اشیاء تیز باشد. همچنین، در بعضی موارد، بیمار تا زمان پیشرفت پوسیدگی دندان، دردی نخواهد داشت و در این حالت، عکس‌برداری رادیولوژی از دندان‌ها می‌تواند در شناسایی برخی از موارد پوسیدگی که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیستند، مفید باشد.

از دیگر علائم و نشانه‌های شایع پوسیدگی دندان شامل موارد زیر می‌باشد:

• درد حفره: درد شدید در ناحیه دندان حفره دار، که می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
• حساسیت دندان: افزایش حساسیت دندان به محرک‌های گرم یا سرد، بخصوص هنگام مسواک زدن یا مصرف نوشیدنی‌های سرد یا گرم.
• تغییر رنگ دندان: تیرگی، سیاهی، نارنجی یا قهوه‌ای شدن دندان ممکن است نشانه پوسیدگی باشد.
• شکستگی دندان: دندان ممکن است به علت پوسیدگی شکسته شود و درد و بی آرامی را به همراه داشته باشد.
• بوی بد دهان: پوسیدگی ممکن است باعث بوی نامطبوع دهان شود که نشان دهنده وجود باکتری‌های ناشی از پوسیدگی است.

تشخیص پوسیدگی دندان

برای تشخیص پوسیدگی دندان بیمار، دندانپزشک ابتدا با شما درباره مشکلات قبلی دندان، ترمیم دندان و مراقبت‌های انجام شده نسبت به آن صحبت می‌کند. سپس دندان‌های شما را معاینه کرده و با استفاده از ابزارهای خاص و یک آینه کوچک، بررسی دندان‌های شما را به بهترین شکل انجام می‌دهد و سیاه شدن دندان را بررسی می‌کند.

علاوه بر این، دندانپزشک از شما می‌خواهد تا عکس رادیولوژی از وضعیت دهان و دندان خود تهیه کنید تا به‌این ترتیب، پوسیدگی‌هایی که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیستند را تشخیص دهد.

روش‌های درمان پوسیدگی دندان

درمان پوسیدگی دندان با توجه به میزان و محل پوسیدگی و وضعیت دندان، می‌تواند به صورت غیرجراحی و یا جراحی انجام شود. روش‌های درمان پوسیدگی دندان شامل موارد زیر می‌باشد:

پر کردن دندان

در صورتی که پوسیدگی دندان در مراحل اولیه باشد، می‌توان با برداشتن باکتری‌های پوسیدگی و پرکردن دندان با ماده‌ای مانند آمالگام، کامپوزیت یا پلیمرهای خاص، دندان را ترمیم کرد.

عصب کشی

در صورتی که پوسیدگی به حدی پیشرفت کرده باشد که دندان قابل درمان نباشد، دندانپزشک ممکن است به عصب کشی دندان روی بیاورد.

روکش دندان

در صورتی که پوسیدگی یک سطح بزرگ را پوشش داده باشد، دندانپزشک ممکن است از روکش دندان، مانند تاج یا پل برای ترمیم دندان استفاده کند.

فلوراید تراپی

فلوراید به عنوان یکی از موثرترین روش‌های پیشگیری و کاهش سطح گسترش پوسیدگی دندان و رفع بوی بد دهان شناخته شده است. در صورتی که دندان پزشک در مراحل اولیه شکل‌گیری پوسیدگی را تشخیص دهد، درمان با فلوراید می‌تواند بازیابی مینای دندان و جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی بیشتر دندان را به دنبال داشته باشد.

کلام اخر

با توجه به اینکه پوسیدگی دندان یکی از مشکلات شایع دهان و دندان است و باعث کاهش کیفیت زندگی و راحتی فرد می‌شود، به همین دلیل؛ برای پیشگیری از پوسیدگی دندان رعایت بهداشت دهان و دندان، تغذیه مناسب، مصرف آب کافی و استفاده از مسواک و محلول ضد عفونی کننده دهانی بسیار مهم می‌باشد. همچنین، معاینه دوره‌ای توسط دندانپزشک و مراجعه در صورت بروز هرگونه علائم پوسیدگی دندان و درمان به موقع و جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی بیشتر دندان، از جمله اقداماتی است که می‌توان در پیشگیری از پوسیدگی دندان انجام داد.