هرآنچه باید در مورد تاثیرات و عوارض نیکوتین بدانید!

زمان مطالعه این مطلب: 6 دقیقه

نیکوتین ماده‌ای است که در تمام محصولات تنباکو و برخی مایعات سیگار الکترونیکی یافت می‌شود. نیکوتین یک ماده بسیار اعتیاد آور است که به طور طبیعی در گیاه تنباکو وجود دارد. همچنین آزمایشگاه‌ها می‌توانند نیکوتین را به صورت مصنوعی تولید کنند. استفاده دیگر این ماده به عنوان حشره کش در صنعت کشاورزی است.

هر محصول حاوی تنباکو حاوی نیکوتین نیز می‌باشد. شامل سیگار، محصولات تنباکوی گرم شده، سیگار برگ و بیشتر سیگارهای الکترونیکی.

اما در این نوشته از مجله سلامت کیوان به طور مفصل درباره نیکوتین صحبت کرده و به سوالات رایج در مورد این ماده پاسخ می‌دهیم.

نیکوتین چیست؟

نیکوتین از گونه‌های Nicotiana می‌آید که گیاهان تنباکو و بخشی از خانواده شب‌بو هستند. گیاهان تنباکو از آمریکای جنوبی سرچشمه گرفته و سپس در آمریکای شمالی، آفریقا و استرالیا منتشر شدند.

مردم بومی این مناطق در اصل از برگ‌های گیاه تنباکو برای جویدن، سیگار کشیدن یا استفاده در مراسم مذهبی استفاده می‌کردند. مستعمره نشینان اروپایی محصولات تنباکو را برای سود صادر کردند و بر استفاده تفریحی آن تمرکز نمودند.

شرکت‌های دخانیات محصولات منتول را نیز به سیاه‌پوستان و جوامع کم‌درآمد عرضه کرده‌اند. شرکت‌های تنباکو منتول را به سیگار اضافه می‌کنند تا آنها را خوش طعم‌تر کنند.

بر اساس مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) در میان افرادی که سیگار می‌کشند، سیاهپوستان غیر اسپانیایی یا آمریکایی آفریقایی تبار در مقایسه با سایر نژادها یا قومیت‌ها، بیشتر سیگار منتول مصرف می کنند.

منتول ممکن است اثرات اعتیادآور نیکوتین بر مغز را افزایش دهد. افرادی که سیگار منتول می‌کشند، بیشتر به استفاده از محصولات تنباکو ادامه می‌دهند، که خطر ابتلا به مشکلات مربوط به مصرف تنباکو را افزایش می‌دهد.

تاثیرات نیکوتین چیست؟

به گفته موسسه ملی سوء مصرف مواد مخدر (NIDA) ، نیکوتین احساسی موقت از آسایش و آرامش ایجاد می‌کند و ضربان قلب و میزان اکسیژن مورد استفاده قلب را افزایش می‌دهد. همانطور که نیکوتین وارد بدن می‌شود، باعث افزایش اندورفین می‌شود که ماده شیمیایی است که به کاهش استرس و درد و بهبود خلق و خو کمک می‌کند .

بدن به سرعت نیکوتین را به جریان خون جذب می‌کند تا بتواند به مغز برسد. سطح نیکوتین پس از ورود به بدن به سرعت به اوج خود می‌رسد، بنابراین احساس خوبی که ایجاد می‌کند کوتاه مدت است. این باعث می‌شود که اغلب افراد به سیگار کشیدن ادامه دهند تا احساسات لذت بخش را تجربه کنند.

نیکوتین همچنین سطح دوپامین را افزایش می‌دهد، یک انتقال دهنده عصبی که بخشی از سیستم پاداش به مغز است و باعث ایجاد احساس لذت و رضایت می‌شود. ترشح دوپامین علاقه به مصرف نیکوتین را در فرد تقویت می‌کند.

استفاده مکرر از نیکوتین باعث ایجاد تغییراتی در نحوه عملکرد مغز در رابطه با خودکنترلی، استرس و یادگیری می‌شود.

تأثیر نیکوتین بر عملکرد شناختی

نیکوتین همچنین ممکن است به طور موقت تمرکز و حافظه را بهبود بخشد. با این حال، سیگار کشیدن طولانی مدت ممکن است با کاهش توانایی شناختی و افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر مرتبط باشد . بنابراین، فواید کوتاه مدت بر عملکرد شناختی بر خطرات بلند مدت مصرف نیکوتین برتری ندارد.

هنگامی که افراد مصرف نیکوتین را متوقف می‌کنند، ممکن است علائم ترک را تجربه کنند که بر توجه یا حافظه آنها تأثیر می‌گذارد. ترک مصرف شدید نیکوتین نیز ممکن است منجر به اختلال خواب شود.

عوارض نیکوتین چیست؟

نیکوتین می‌تواند بر سیستم‌های مختلف بدن تأثیر بگذارد، از جمله :

سیستم عصبی مرکزی  

• سرگیجه و سبکی سر
• اختلالات خواب
• تغییرات در جریان خون
• سردرد

سیستم قلبی عروقی       

• افزایش خطر لخته شدن خون
• افزایش فشار خون
• تغییرات در ریتم و ضربان قلب

دستگاه تنفسی   

• تنگی نفس
• اسپاسم برونش
• افزایش خطر بیماری‌هایی مثل بیماری مزمن انسدادی ریه

سیستم عضلانی

• لرزش
• درد مفاصل

دستگاه گوارش 

• زخم معده
• اسهال
• حالت تهوع
• خشکی دهان
• سوء هاضمه یا سوزش سر دل

برخی از محصولات نیکوتینی نیز ممکن است عوارض جانبی خاصی داشته باشند. بر اساس انجمن سرطان آمریکاعوارض چسب نیکوتین عبارتند از:

• تحریک پوست
• ضربان قلب تند
• سرگیجه
• مشکلات بی‌خواب
• سردرد
• حالت تهوع
• درد یا سفتی عضلات

ضربان قلب تند ممکن است به این معنی باشد که دوز نیکوتین خیلی زیاد است و فرد می‌تواند با یک پزشک در مورد کاهش دوز مشورت کند.

عوارض آدامس نیکوتین ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• طعم بد در دهان
• تحریک گلو
• زخم‌های دهان
• سکسکه
• حالت تهوع
• ناراحتی فک
• ضربان قلب تند

سایر محصولات نیکوتین نیز ممکن است باعث تند شدن ضربان قلب، عصبی بودن و سردرد شوند. اگر فردی حس کند که دچار مسمومیت با نیکوتین شده باید با اورژانس تماس بگیرد.

نیکوتین ممکن است با برخی داروها یا داروها تداخل داشته باشد. این ماده ممکن است باعث شود بنزودیازپین‌ها اثر کمتری داشته باشند. اگر فردی از قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کند ، نیکوتین ممکن است خطر تشکیل لخته‌های خون را افزایش دهد.

نیکوتین سیگار

نیکوتین اعتیاد آور است و ماده روانگردان اصلی در تنباکو است، به این معنی که نحوه عملکرد مغز را تغییر می‌دهد. اکثر افرادی که سیگار می‌کشند به دلیل اعتیاد به نیکوتین به طور منظم از تنباکو استفاده می‌کنند.

رایج‌ترین علت قابل پیشگیری مرگ در ایالات متحده سیگار کشیدن است. تقریباً به تمام اعضای بدن آسیب می‌رساند و خطر ابتلا به مشکلات حاد سلامتی از جمله بیماری قلبی، سکته مغزی و سرطان ریه را افزایش می‌دهد .

نیکوتین باعث سرطان نمی شود، اما دود تنباکو حاوی حداقل 69 ماده شیمیایی سرطان زا است.

آیا سیگارهای الکترونیکی و بخارسازها ایمن هستند؟

محققان هنوز از اثرات ایمنی و دراز مدت استفاده از سیگارهای الکترونیکی و سایر محصولات ویپینگ اطلاعی ندارند. در سپتامبر 2019، مقامات بهداشتی فدرال و ایالتی شروع به تحقیق کرد. این تحقیقات همچنان ادامه دارد.

سیستم های الکترونیکی نیکوتین، که مردم ممکن است از آن به عنوان سیگار الکترونیکی یا بخارساز یاد کنند، دستگاه های کوچک و قابل حملی هستند که مایع را به بخار گرم تبدیل می‌کنند. این مایع معمولا حاوی نیکوتین به همراه حلال‌ها و طعم دهنده‌ها است.

در حال حاضر ناشناخته‌های زیادی در مورد بخارساز وجود دارد، از جمله مواد شیمیایی که ممکن است حاوی آنها باشد و تأثیری که بر سلامتی دارند.

در 2021 مطالعه حیوانی در مورد استفاده از سیگار الکترونیکی تاثیر منفی بر حافظه و یادگیری، پس از 4 و 12 هفته قرار گرفتن در معرض سیگار الکترونیکی را نشان داد.

علاوه بر این، سازمان غذا و دارو  (FDA)گزارشی در مورد خطرات احتمالی استفاده از محصولات ویپینگ حاوی تتراهیدروکانابینول (THC) که جزء حشیش است، منتشر کرده است.

FDA  همچنین نسبت به استفاده از هرگونه محصول بخارساز از منبع ناشناس یا خیابان هشدار می‌دهد. بیش از 1000 گزارش از آسیب‌های جدی ریوی در نتیجه استفاده از محصولات بخارساز وجود دارد.

به جای سیگارهای الکترونیکی، روش‌های دیگر ممکن است گزینه بهتری برای ترک سیگار باشد. ⁽¹⁾

اعتیاد به نیکوتین چیست؟

نیکوتین یک ماده بسیار اعتیادآور است. وابستگی به نیکوتین به عوامل روانی و فیزیکی اشاره دارد که توقف استفاده از محصولات حاوی نیکوتین را چالش برانگیز می‌کند.

یک نظرسنجی در سال 2020 نشان داد که حدود 23.6 میلیون نفر از افراد 12 ساله و بالاتر در 30 روز گذشته به نیکوتین اعتیاد داشتند.

هنگامی که فرد از نیکوتین استفاده می کند، نیکوتین بر شیمی مغز و سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارد و باعث ایجاد احساسات موقتی آرامش و رضایت می‌شود. سطح دوپامین را افزایش می‌دهد و مقدار کمی آدرنالین را افزایش می‌دهد.

با از بین رفتن این اثرات، ممکن است فرد شروع به احساس تحریک و اضطراب کند که باعث می‌شود دلش بخواهد نیکوتین بیشتری مصرف کند.

با ادامه این چرخه، فرد شروع به تجربه علائم ترک می‌کند. علاوه بر این، بدن خود را با نیکوتین سازگار می‌کند، به این معنی که برای تجربه همان اثرات به نیکوتین بیشتری نیاز دارد.

درمان اعتیاد به نیکوتین

درمان وابستگی به نیکوتین ممکن است شامل موارد زیر باشد:

درمان جایگزین نیکوتین

درمان جایگزین نیکوتین (NRT) مقدار کمی نیکوتین را در اختیار افراد قرار می‌دهد که به برخی از گیرنده‌های نیکوتین بدن متصل می‌شود تا هوس نیکوتین را کاهش دهد.

NRT  ممکن است شامل چسب‌های نیکوتین، اسپری‌ها، قرص‌ها یا آدامس باشد .NRT هایی که مورد تایید FDA  هستند کمترین ضرر را بین انواع محصولات نیکوتینی دارند.

داروها

برخی داروها نیز ممکن است به درمان اعتیاد به نیکوتین کمک کنند.

بوپروپیون دارویی است که بر مواد شیمیایی مغز تأثیر می‌گذارد و به اندازه NRT در کمک به ترک سیگار مؤثر است.

وارنیکلین دارویی است که گیرنده نیکوتین خاصی را تحریک می‌کند اما به میزان کمتری نسبت به نیکوتین. این دارو ممکن است موثرتر از بوپروپیون در کمک به ترک سیگار باشد.

همچنین یک داروی استنشاقی نیکوتین فقط با نسخه وجود دارد. نیکوتین به جای استنشاق ریه‌ها، بیشتر به پشت گلو ‌جذب می شود.

مشاوره و حمایت روانی

افراد ممکن است برای مشاوره با یک متخصص سلامت روان صحبت کنند یا از روان درمانی مثل رفتار درمانی شناختی (CBT) استفاده کنند. تمرکز حواس، پیام‌های متنی خودکار، و مواد خودیاری نیز ممکن است به افراد کمک کند تا سیگار را ترک کنند.

همچنین موسسه ملی سرطان دارای بخش ترک سیگار است. برای کسانی که می خواهند سیگار را ترک کنند، مشاوره، منابع و پشتیبانی ارائه می‌دهد.

جمع بندی

نیکوتین یک ماده بسیار اعتیاد آور است که در محصولات تنباکو یافت می‌شود و می‌تواند دلیل بسیاری از افراد برای مصرف تنباکو باشد. ممکن است عوارض جانبی مثل سرگیجه، ضربان قلب تند و سردرد ایجاد کند.همچنین یک ماده سمی است که می تواند باعث مسمومیت شود. اگر افراد مشکوک به مسمومیت با نیکوتین باشند، به کمک فوری پزشکی نیاز دارند.

نیکوتین همچنین ممکن است باعث شود افراد بیشتر از محصولات تنباکو مانند سیگار استفاده کنند که می‌تواند باعث مشکلات جدی سلامتی شود.

داروها، درمان‌های جایگزین نیکوتین و درمان رفتاری می‌توانند به افراد کمک کنند تا استفاده از محصولات حاوی نیکوتین را متوقف کنند.