چسبندگی روده چیست؟ + درمان و روش‌های پیشگیری

زمان مطالعه این مطلب: 4 دقیقه

چسبندگی روده در واقع زخمی است که در روده ایجاد شده و باعث می‌شود بافت‌های روده شما به هم بچسبند. این بافت زخمی اغلب بعد از جراحی شکم ایجاد می‌شود.

اما اگر می‌خواهید بدانید که چسبندگی روده چه علائمی دارد و درمان آن چگونه است تا پایان این مقاله از مجله سلامت کیوان با ما همراه باشید تا در این مقاله، درباره علل بروز این بیماری صحبت کنیم و به سوالات شما پاسخ دهیم.

چسبندگی روده چیست؟

چسبندگی‌های شکمی نوارهایی از بافت اسکار (زخم) هستند که بین اندام‌های شکمی، عمدتاً روده کوچک، ایجاد می‌شوند. چسبندگی اغلب بعد از جراحی شکم رخ می‌دهد و می‌تواند باعث شود بافت‌های روده شما به هم بچسبند، در حالی که این بافت‌ها در حالت معمول آزادانه حرکت می‌کنند.

حفره شکمی چیست؟

حفره شکمی ناحیه سینه تا باسن را در بدن شامل می‌شود. این حفره شامل موارد زیر است:

• دستگاه گوارش، از جمله معده و روده
• اندام‌های تناسلی زنانه
• کلیه‌ها و غدد فوق کلیوی
• کبد
• پانکراس
• طحال
• روده کوچک. ⁽¹⁾

علت چسبندگی روده چیست؟

چسبندگی زمانی ایجاد می‌شود که التهاب در سطح اندام‌های شکمی یا پوشش صفاقی حفره شکمی رخ می‌دهد. تشکیل بافت اسکار بخشی طبیعی از روند بهبود در زمان التهاب است.

در شرایط عادی، حلقه‌های روده کوچک و بزرگ آزادانه در حفره شکمی حرکت می‌کنند و توسط یک لایه نازک مایع روان‌کننده روی یکدیگر و اندام‌های اطراف خود می‌لغزند. هنگامی که چسبندگی ایجاد می‌شود، روده‌ها دیگر قادر به حرکت آزادانه نیستند زیرا به یکدیگر، دیواره شکم یا سایر اندام‌های شکمی متصل می‌شوند.

این مشکل ممکن است به دلیل التهاب یک عضو (به عنوان مثال کوله سیستیت، آپاندیسیت)، یک جراحی قبلی که در آن اندام‌ها یا پوشش صفاقی بریده شده، التهاب پوشش صفاقی شکم (پریتونیت)، یا درمان پرتودرمانی شکم باشد. سایر علل التهاب و جای زخم عبارتند از:

1. دست زدن به اندام‌های شکمی در زمان جراحی
2. اجسام خارجی باقی مانده در داخل شکم در زمان جراحی (مثلاً یک تکه گاز استریل)
3. خونریزی به داخل حفره صفاقی
4. مشکلات زنان و زایمان (به عنوان مثال، بیماری التهابی لگن).

در محل‌هایی که چسبندگی‌ها رخ می‌دهد، روده می‌تواند روی خود بپیچد و این پیچش ممکن است مانع از جریان خون یا حرکت طبیعی محتویات آن، به ویژه در روده کوچک شود. اغلب اوقات این پیچش متناوب است، اما گاهی هم اینطور نیست. علائم چسبندگی ممکن است بلافاصله پس از شروع فرآیند التهابی رخ دهد.

علائم چسبندگی روده چیست؟

بیشتر چسبندگی‌ها هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند. با این‌حال، گاهی اوقات، چسبندگی روده می‌تواند باعث پیچ خوردن روده شود، شبیه به پیچیدگی شلنگ. این وضعیت می‌تواند مدت کوتاهی پس از جراحی یا حتی چندین سال پس از یک جراحی رخ دهد و منجر به انسداد کامل یا جزئی روده شود که “انسداد روده” نیز نامیده می‌شود.

در اثر بروز انسداد روده، غذا، مایعات، هوا و مواد زائد نمی‌توانند از روده ها عبور کنند و از بدن دفع شوند. در این حالت ممکن است متوجه علائمی مانند موارد زیر شوید:

• درد شدید شکم
• نفخ
• تهوع و استفراغ
• درد شکم در اطراف ناف که شبیه گرفتگی است و به دنبال آن اتساع شکم ایجاد می‌شود
• علائم اغلب با غذا خوردن بدتر می‌شود
• ممکن است مقدار گاز یا مدفوع دفع شده کاهش یابد
• هنگامی که انسداد ناقص یا متناوب باشد، علائم ممکن است شدت کمتری داشته باشد و درد شکم یا گرفتگی فقط بعد از غذا خوردن رخ دهد

اگرچه غیر معمول است، اما انسداد نیز ممکن است عمدتاً به صورت حالت تهوع همراه با استفراغ و یا بدون استفراغ ظاهر شود، به خصوص زمانی که انسداد در روده کوچک نزدیک به معده رخ می‌دهد. ⁽²⁾

چسبندگی روده چگونه تشخیص داده می‌شود؟

هیچ آزمایشی وجود ندارد که بتواند چسبندگی‌ها را به وضوح شناسایی کند، اما الگوی انسداد اغلب می‌تواند به صورت ساده تشخیص داده شود.

• فیلم‌های اشعه ایکس از شکم ممکن است زاویه غیر طبیعی حلقه‌های روده را نمایان کند که وجود چسبندگی را نشان می‌دهد.
• آزمایش‌های دیگری مثل سونوگرافی و توموگرافی کامپیوتری (CT) اغلب برای رد سایر علل انسداد، به عنوان مثال، تومورها و تنگی‌ها (تنگی روده) ضروری هستند.

درمان چسبندگی روده

بیشتر چسبندگی‌ها هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند و اصلاً نیازی به درمان ندارند همچنین جراحی‌های اضافی و یا برخی مداخله‌های پزشکی فقط باعث چسبندگی بیشتر می‌شوند. به همین دلیل، پزشک شما احتمالاً سعی می‌کند از جراحی اجتناب کند، مگر اینکه چسبندگی باعث بروز علائم انسداد در شما شده باشد.

برای چسبندگی‌هایی که باعث انسداد می‌شوند، چه حاد (انسداد کامل) و چه مزمن (حملات مکرر که خود به خود از بین می‌روند)، ممکن است برداشتن بافت اسکار با جراحی تنها گزینه باشد:

• بیماران تحت عمل جراحی لاپاراسکوپی یا باز قرار می‌گیرند و چسبندگی‌ها توسط چاقوی جراحی یا جریان الکتریکی (لیز) قطع می‌شود.
• جراحی لاپاراسکوپی باعث چسبندگی کمتر می‌شود و از نظر تئوری گزینه بهتری است. با این‌حال، چه چسبندگی‌ها در جراحی لاپاراسکوپی برداشته شوند یا جراحی باز، التهاب ناشی از فرآیند برش می‌تواند منجر به چسبندگی‌های مکرر شود.

جراح نمی‌تواند از ایجاد چسبندگی شکمی جلوگیری کند. با این‌حال، به دلیل بریدگی‌های کوچک‌تر، معمولاً در جراحی لاپاراسکوپی، چسبندگی کمتر رخ می‌دهد. در طی یک جراحی لاپاراسکوپی، جراح شما یک دوربین مخصوص و ابزار کوچک را از طریق برش‌های کوچک وارد می‌کند.

جراحی باز نیاز به برش‌های بزرگ‌تری دارد که می‌تواند باعث چسبندگی بیشتر شود. اما خوشبختانه بیشتر این چسبندگی‌ها هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

ممکن است چسبندگی شدید شکمی داشته باشید با این‌حال، اگر بعد از جراحی دچار انسداد کامل و ناگهانی روده یا انسداد مکرر روده شوید، ممکن است لازم باشد پزشک شما گزینه جراحی را در نظر بگیرد. اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، فورا به پزشک مراجعه کنید:

• درد یا گرفتگی شدید شکم.
• تورم یا نفخ قابل توجه شکم
• حالت تهوع یا استفراغ.

جمع بندی

چسبندگی روده بعد از هر عمل جراحی در حفره شکمی مورد بسیار شایعی است. اکثر بیماران هرگز دچار مشکلی نمی‌شوند با این‌حال، اگر علائمی از انسداد احتمالی روده دارید، حتی اگر این علائم سال‌ها پس از جراحی نمایان شده‌اند، به پزشک خود اطلاع دهید و فوراً تحت مراقبت‌های پزشکی قرار بگیرید.