علت نفخ شکم + راه‌های از بین بردن نفخ شکم فوری خانگی

زمان مطالعه این مطلب: 6 دقیقه

نفخ شکم یکی از مشکلاتی که اکثر آدم‌ها تجربه می‌کنند. این مشکل ممکن است در برخی بیشتر و در برخی دیگر کمتر باشد. اما عواملی مثل بلعیدن هوا یا خوردن برخی مواد غذایی مانند کلم بروکلی ممکن است باعث بروز بیشتر آن شود. برخی از شرایط سلامتی مانند بیماری سلیاک نیز ممکن است باعث ایجاد گاز بیش از حد شود.

اما نفخ شکم چیست و چه علتی دارد؟ راه‌های ار بین بردن نفخ شکم چگونه است؟ در این نوشته از مجله سلامت کیوان قصد داریم درباره این موضوع صحبت کنیم و راه‌های از بین بردن نفخ شکم را به شما معرفی کنیم. اگر این مشکل جزو دغدغه‌های شما هم هست، حتما تا پایان این نوشته با ما همراه باشید.

نفخ شکم چیست؟

نفخ شکم یک اصطلاح پزشکی برای خروج گاز از دستگاه گوارش از طریق مقعد است و زمانی اتفاق می‌افتد که گاز در داخل دستگاه گوارش جمع می‌شود و یک فرآیند طبیعی است. هنگامی که بدن شما غذا را تجزیه می‌کند، گاز در دستگاه گوارش جمع می‌شود. همچنین ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که هنگام خوردن یا آشامیدن هوا را می‌بلعید. گاز معمولاً از اکسیژن، نیتروژن، هیدروژن، دی اکسید کربن و گاهی متان تشکیل شده است.

به گفته مؤسسه ملی بهداشت، افراد به طور متوسط ​​بین 13 تا 21 بار در روز نفخ شکم را تجربه می‌کنند. برخی از شرایط مانند سندرم روده تحریک پذیر، بیماری سلیاک و گاستروپارزی می‌توانند باعث نفخ بیش از حد شوند. همچنین اگر غذاهای خاصی بخورید، ممکن است باد بیشتری دفع کنید.

در برخی موارد، گاز می‌تواند باعث درد و نفخ شود و فعالیت‌های روزانه شما را تحت تاثیر قرار دهد. تنظیم رژیم غذایی، مصرف داروها و ورزش ممکن است به کاهش ناراحتی تجمع گاز و از بین بردن نفخ شکم کمک کند.

بیشتر بخوانید:

• علت سوزش معده و سر دل چیست؟
• علت و درمان سنگ کیسه صفرا
• آیا درمان رفلاکس معده در خانه ممکن است؟

علت نفخ شکم چیست؟

گاز به دو صورت عمده جمع می‌شود. بلعیدن هوا (آئروفاژی) در حین غذا خوردن یا نوشیدن می‌تواند باعث جمع شدن اکسیژن و نیتروژن در دستگاه گوارش شود و دوم، وقتی بدن شما غذا را تجزیه می‌کند، گازهایی مانند هیدروژن، متان و دی اکسید کربن در دستگاه گوارش جمع می‌شوند. اینها هر دو می‌تواند باعث نفخ شود. به طور کلی علت نفخ زیاد شکم شامل:

بلعیدن هوا

بلعیدن هوا در طول روز، به طور معمول در حین خوردن و آشامیدن، طبیعی است. به طور معمول، شما فقط مقدار کمی هوا را می‌بلعید. اگر مرتباً هوای بیشتری می‌بلعید، ممکن است متوجه نفخ بیش از حد شوید. همچنین ممکن است این اتفاق باعث آروغ زدن شود.

دلایلی که ممکن است بیش از حد معمول هوا را ببلعید عبارتند از:

• آدامس جویدن
• سیگار کشیدن
• مکیدن اشیایی مانند سر قلم
• نوشیدن نوشابه‌های گازدار
• خوردن یا نوشیدن خیلی سریع

رژیم غذایی

غذاهایی که می‌خورید می‌تواند منجر به نفخ بیش از حد شود. به عنوان مثال، کربوهیدرات‌ها باعث ایجاد گاز می‌شوند. پروتئین‌ها و چربی‌ها نسبت به کربوهیدرات‌ها گاز کمتری ایجاد می‌کنند. با این حال، برخی از پروتئین‌ها می‌توانند باعث شوند که گاز بوی قوی‌تری داشته باشد.

برخی از غذاهایی که گاز را افزایش می‌دهند عبارتند از: لوبیا، کلم، کلم بروکلی، کلم بروکسل، غلات کامل، مارچوبه، شیر، محصولات لبنی، پیازها، گلابی‌ها، کنگر فرنگی، گندم، سبوس جو دوسر، نخود فرن، سیب زمینی، ذرت، کشمش، عدس، آلو، سیب، غذاهای سرشار از فروکتوز یا سوربیتول مثل آب میوه‌ها و آب نبات‌های بدون قند، غذاهای فراوری‌شده.

هضم این غذاها ممکن است مدت زیادی طول بکشد که منجر به بوی نامطبوع مرتبط با نفخ می‌شود. همچنین، برخی از مواد غذایی وجود دارد که بدن نمی‌تواند به طور کامل جذب کند. این بدان معنی است که آنها از روده کوچک به روده بزرگ عبور می‌کنند، بدون اینکه ابتدا به طور کامل هضم شوند.

روده بزرگ حاوی مقدار زیادی باکتری است که سپس غذا را تجزیه می‌کند و در حین انجام این کار گازهایی آزاد می‌کند. تجمع این گاز باعث ایجاد نفخ می‌شود. همه غذاها باعث ایجاد گاز در همه افراد نمی‌شوند. ردیابی غذاهایی که می‌خورید و علائم نفخ که تجربه می‌کنید می‌تواند کمک کند که کدام یک از آنها باعث ایجاد گاز می‌شوند. اجتناب از این غذاها به از بین بردن نفخ شکم کمک می‌کند.

شرایط جسمی خاص

اگر رژیم غذایی شما حاوی مقدار زیادی کربوهیدرات یا قند نیست و هوای بیش از حد را نمی بلعید، نفخ بیش از حد شما ممکن است ناشی از یک بیماری باشد. شرایطی که می تواند باعث ایجاد نفخ شود، از مشکلات سلامتی موقت تا مشکلات مزمن گوارشی را شامل می‌شود. برخی از این شرایط عبارتند از:

• یبوست
• گاستروانتریت
• عدم تحمل غذایی خاص، مثل عدم تحمل لاکتوز
• سندرم روده تحریک پذیر
• بیماری کرون
• بیماری سلیاک
• دیابت
• اختلالات اشتها
• کولیت زخمی
• سندرم دامپینگ
• بیماری رفلاکس معده (GERD)
• پانکراتیت خود ایمنی
• زخم معده

درمان و از بین بردن نفخ شکم خانگی

ممکن است بتوانید با ترکیبی از تغییرات سبک زندگی و تنظیم رژیم غذایی، گاز اضافی را از بین ببرید و نفخ را کاهش دهید. راهکارهای زیر برای از بین بردن نفخ شکم فوری موثر است:

1- نوشیدن آب زیاد

آب سالم‌ترین نوشیدنی جهان است که جایگزینی ندارد و کم آبی می‌تواند مشکلات زیادی از جمله نفخ شکم ایجاد کند. برای کاهش نفخ شکم، مقدار آب مصرفی در طول روز را افزایش دهید. همچنین هیدراته ماندن می‌تواند به شما در جلوگیری از یبوست کمک کند که باعث ایجاد گاز می‌شود.

2- رها کردن گاز روده

حبس کردن گاز معده، باعث نفخ و ناراحتی شما خواهد شد. اولین راه برای جلوگیری از این علامت، رها کردن گاز روده است. به جهت اذیت نشدن دیگران، سعی کنید در سرویس بهداشتی این کار را انجام دهید.

3- داشتن دفترچه لیست غذایی

این به شما کمک می‌کند بفهمید کدام غذاها باعث افزایش گاز در بدن شما می‌شوند. پس از شناسایی برخی از غذاهایی که باعث نفخ بیش از حد شما می‌شوند، می‌توانید سعی کنید کمتر از آنها بخورید یا به طور کلی از آنها اجتناب کنید.

4- تنظیم رژیم غذایی

اگر رژیم غذایی شما حاوی مقدار زیادی کربوهیدرات است که هضم آنها دشوار است، سعی کنید آنها را جایگزین کنید. کربوهیدرات‌هایی که هضم آسان‌تری دارند، مانند برنج و موز، جایگزین‌هایی هستند که ممکن است نفخ را کاهش دهند. سایر مواد غذایی که به تجمع گاز معده و نفخ شکم منجر میشوند شامل شیرین کننده‌های مصنوعی، سبزیجات مانند گل کلم و بروکلی، لبنیات، غذاهای سرخ شده، سیر و پیاز، غذاهای تند، حبوبات و این قبیل موارد می‌باشند.

5- خوردن وعده‌های غذایی کوچکتر و بیشتر

خوردن حدود پنج تا شش وعده غذایی کوچک در روز به جای سه وعده بزرگتر ممکن است برای سیستم گوارش شما آسان‌تر باشد و نفخ کمتری ایجاد کند.

6- تلاش برای بلعیدن هوای کمتر

از انجام هر کاری که ممکن است باعث افزایش میزان گاز معده شود خودداری کنید. این شامل اطمینان از جویدن صحیح غذا و اجتناب از جویدن آدامس، سیگار کشیدن و استفاده از نی است.

7- ورزش منظم

برخی افراد متوجه می‌شوند که ورزش به بهبود هضم کمک می‌کند و می‌تواند از نفخ شکم جلوگیری کند. درست است، ورزش ملایم، می‌تواند به عضلات روده در حرکت گاز سیستم گوارش کمک کند. مدتی پیاده روی یا انجام حرکات ورزشی مانند یوگا بعد از غذا، برای کاهش نفخ شکم موثر خواهد بود.

8- مصرف پروبیوتیک‌ها

پروبیوتیک‌ها مثل لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم ممکن است هضم منظم را تقویت کنند که می‌تواند به کاهش گاز کمک کند. اینها را می‌توان در مکمل‌های بدون نسخه (OTC) و غذاهای تخمیرشده مانند کلم ترش و ماست یافت.

9- تغییر وضعیت بدن

نشستن در وضعیت عمودی می‌تواند به بدن شما کمک کند تا گاز اضافی را آزاد کند. همچنین تغییر شرایط بدن به گازهای روده که محبوس شده‌اند کمک می‌کند تا بتوانند حرکت کنند و به خارج از بدن روانه شوند.

10- استفاده از پد گرمایشی

قرار دادن یک پد گرم کننده یا بطری آب گرم روی شکم می‌تواند به کاهش درد و گرفتگی ناشی از گاز اضافی کمک کند.

11- مصرف زنجبیل

زنجبیل برای تقویت هضم شناخته شده است. بهبود هضم ممکن است به کاهش گاز و نفخ کمک کند. میزان مصرف زنجبیل برای افراد متفاوت است، اما نباید روزانه بیش از 2 تا 4 گرم زنجبیل مصرف شود.

12- مصرف مکمل نعنا

امروزه بسیاری از افراد برای از بین بردن نفخ شکم، یبوست و گاز معده از کپسول‌های حاوی روغن نعنا استفاده می‌کنند. سعی کنید از کپسول‌های حاوی روکش استفاده کنید که هضم بهتری دارند. ضمنا این مکمل را نباید همزمان با مکمل آهن مصرف کنید.

درمان پزشکی برای از بین بردن نفخ شکم

بسته به علت مشکل می‌توان از داروها نیز برای درمان نفخ شکم استفاده کرد. در نظر داشته باشید که مصرف اغلب داروها باید با نظر و تجویز پزشک باشد. برای از بین بردن نفخ شکم فوری راهکارهای زیر وجود دارد:

• داروهای OTC: داروخانه‌ها داروهای مختلفی مانند بیسموت ساب سالیسیلات (پپتو-بیسمول) و سیمتیکون (Gas-X،  Phazyme) را ارائه می‌دهند که می‌توانند به تسکین نفخ کمک کنند.

• داروهای تجویزی: برخی از داروهای تجویزی می‌توانند شرایط زمینه‌ای مانند IBS یا رشد بیش از حد باکتری‌های روده کوچک که باعث ایجاد گاز می‌شوند را هدف قرار دهند. درمان این بیماری به نوبه خود ممکن است نفخ را کاهش دهد.

• مکمل‌ها: اگر عدم تحمل لاکتوز دارید، مصرف داروهای OTC موجود ممکن است به تسکین گاز هنگام مصرف محصولات لبنی کمک کند. مکمل دیگر، آلفا گالاکتوزیداز (Beano)، می‌تواند به بدن در تجزیه حبوبات و سبزیجات به منظور کاهش گاز کمک کند.

قبل از افزودن هر گونه دارو یا مکمل به رژیم غذایی خود  برای از بین بردن نفخ شکم حتما با یک پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید که آنها برای شما بی‌خطر هستند. ⁽¹⁾

جمع بندی

در این نوشته سعی کردیم درباره یکی از رایج‌ترین مشکلات یعنی نفخ شکم صحبت کنیم و راه‌های از بین بردن نفخ شکم فوری را به شما معرفی کنیم. با رعایت یک سری دستورالعمل‌ها در سبک زندگی و رژیم غذایی خود می‌توانید این مشکل را تا حد خوبی کنترل کنید. توجه داشته باشید که اگر مشکل شما شدیدتر بود و یا شرایط جسمی خاصی داشتید باید حتما برای درمان به پزشک مراجعه کنید.