سونوگرافی | انواع، کاربرد و عوارض آن که باید بدانید!

زمان مطالعه این مطلب: 6 دقیقه

سونوگرافی نوعی آزمایش تصویربرداری غیرتهاجمی است که ساختارهای داخل بدن شما را با استفاده از امواج صوتی با شدت بالا نشان می‌دهد. پزشکان از معاینات سونوگرافی برای اهداف مختلف، از جمله دوران بارداری، تشخیص شرایط و راهنمایی تصویری در طول برخی از روش‌ها استفاده می‌کنند. تا انتهای این مقاله از مجله سلامت کیوان همراه ما باشید تا به انواع سونوگرافی، عوارض و دیگر کاربردهای آن بپردازیم.

سونوگرافی چیست؟

سونوگرافی یک آزمایش تصویربرداری غیر تهاجمی است که به آن تصویر اولتراسوند سونوگرافی نیز گفته می‌شود و از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویر یا ویدیو از اندام‌های داخلی یا سایر بافت‌های نرم مانند رگ‌های خونی استفاده می‌شود.

اگرچه اکثر مردم سونوگرافی را با بارداری مرتبط می‌دانند، اما پزشکان از سونوگرافی برای موقعیت‌های مختلف و برای بررسی چندین بخش مختلف از داخل بدن استفاده می‌کنند. سونوگرافی به پزشکان این امکان را می‌دهد تا جزئیات بافت‌های نرم داخل بدن شما را بدون ایجاد برش ببینند و برخلاف اشعه ایکس، سونوگرافی از اشعه هم استفاده نمی‌کند.

سونوگرافی چگونه کار می‌کند؟

در طول سونوگرافی، پزشک شما دستگاهی به نام مبدل، پروب و یا کاوشگر را از ناحیه‌ای از بدن شما عبور می‌دهد. سپس پزشک یک لایه نازک از ژل سونوگرافی را روی پوست شما اعمال می‌کند تا امواج اولتراسوند از طریق ژل از مبدل و یا پروب به بدن شما منتقل شود. این کاوشگر جریان الکتریکی را به امواج صوتی با فرکانس بالا تبدیل می‌کند و امواج را به بافت بدن شما می‌فرستد.

امواج صوتی از ساختارهای داخل بدن شما منعکس می‌شوند و به کاوشگر باز می‌گردند که امواج را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کند. سپس یک کامپیوتر الگوی سیگنال‌های الکتریکی را به تصاویر یا ویدیوهای بلادرنگ تبدیل می‌کند که روی صفحه‌نمایش کامپیوتر در نزدیکی نمایش داده می‌شوند.⁽¹⁾

صبر کنید!! درصورتی که نیاز به خدمت سونوگرافی دارید و می‌خواهید مشاوره تلفنی برای انجام این کار با برترین متخصصان کشور داشته باشید، همین حالا شماره تماس و اطلاعات خود را به صورت رایگان در فرم زیر پر کنید تا همکاران ما در اولین فرصت با شما تماس گرفته و راهنمائی‌های لازم را انجام دهند. همین حالا اقدام کنید و سپس به مطالعه ادامه مقاله بپردازید.

انواع مختلف سونوگرافی چیست؟

انواع سونوگرافی شامل موارد زیر هستند:

سونوگرافی ترانس واژینال

سونوگرافی واژینال، جهت تولید تصاویر سونوگرافی از داخل واژن مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترانس واژینال اغلب در دوران اولیه بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سونوگرافی معمولی

این نوع از سونوگرافی به منظور معاینه‌ نواحی مختلف بدن مانند شکم و یا برای تولید تصاویر دو بعدی از جنین در حال رشد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سونوگرافی تخصصی

این نوع از سونوگرافی شبیه سونوگرافی معمولی است، اما انجام معاینه یک مشکل مشکوک را هدف قرار می‌دهد و برای انجام آن از تجهیزات پیچیده‌تری استفاده می‌شود.

سونوگرافی بارداری

پزشکان اغلب از سونوگرافی برای نظارت بر شما و جنین در دوران بارداری استفاده می‌کنند. با این‌حال پزشکان از سونوگرافی بارداری برای موارد زیر نیز استفاده می‌کنند:

• تاییدی بر اینکه باردار هستید.
• بررسی اینکه آیا بیش از یک جنین باردار هستید یا خیر.
• تخمین مدت زمان بارداری و سن حاملگی جنین.
• بررسی رشد و وضعیت جنین.
• بررسی حرکت جنین و ضربان قلب او.
• بررسی شرایط مادرزادی (نقایص مادرزادی) در مغز جنین، نخاع، قلب یا سایر قسمت‌های بدن جنین.
• بررسی مقدار مایع آمنیوتیک.

اکثر پزشکان سونوگرافی را در هفته 20 بارداری توصیه می‌کنند. این آزمایش رشد و تکامل جنین را در دوران بارداری بررسی می‌کند. این سونوگرافی ممکن است جنسیت بیولوژیکی جنین را نیز نشان دهد. همچنین پزشک شما ممکن است اسکن‌های اضافی را برای دریافت پاسخ به هر گونه سؤال یا نگرانی شما، مانند احتمال ابتلا به بیماری‌های مادرزادی، انجام دهد.

بیشتر بخوانید:

• انجام چکاپ زنان در منزل
• بارداری و هپاتیت؛ هر آنچه باید بدانید
• بهترین زمان استفاده از بیبی چک
• علت ورم رحم چیست؟

سونوگرافی تشخیصی

پزشکان از سونوگرافی‌های تشخیصی برای مشاهده قسمت‌های داخلی بدن استفاده می‌کنند تا ببینند آیا مشکلی در اندام‌ها وجود دارد و آن‌ها درستی کار می‌کنند یا خیر. سونوگرافی‌های تشخیصی می‌توانند به پزشکان کمک کنند تا درباره آنچه باعث طیف گسترده‌ای از علائم، مانند درد غیرقابل توضیح، ایجاد توده‌ها یا آنچه ممکن است برای پزشکان نامشخص باشد، اطلاعات بیشتری کسب کنند.

برای اکثر معاینات سونوگرافی تشخیصی، تکنسین، مبدل و یا پروب را روی پوست شما قرار می‌دهد. در برخی موارد، آنها ممکن است نیاز داشته باشند که پروب را در داخل بدن شما قرار دهند، مانند واژن یا راست روده. به همین دلیل نوع سونوگرافی تشخیصی شما به جزئیات بیماری و شما بستگی دارد.

نمونه‌هایی از سونوگرافی‌های تشخیصی عبارتند از:

• سونوگرافی شکم: در طول این سونو، یک پروب اولتراسوند در سراسر پوست ناحیه میانی (شکم) شما حرکت می‌کند. سونوگرافی شکم می‌تواند بسیاری از علل درد شکم و درد زیر شکم زنان و مردان را تشخیص دهد.

• سونوگرافی کلیه: پزشکان از سونوگرافی کلیه برای ارزیابی اندازه، مکان و شکل کلیه‌ها و ساختارهای مرتبط مانند حالب و مثانه استفاده می‌کنند. به کمک سونوگرافی می‌توان بروز کیست، تومور، انسداد یا عفونت داخل یا اطراف کلیه را تشخیص داد.

• سونوگرافی پستان: سونوگرافی سینه یک آزمایش غیرتهاجمی برای شناسایی توده‌ها و کیست‌های پستان است. پزشکان ممکن است سونوگرافی سینه را پس از ماموگرافی و یا بروز علائمی غیرطبیعی در سینه‌های شما توصیه کند.

• سونوگرافی داپلر: داپلر نوعی تکنیک سونوگرافی ویژه است که حرکت موادی مانند خون را در بدن شما ارزیابی می‌کند. سونوگرافی داپلر به پزشک شما اجازه می‌دهد تا جریان خون را از طریق شریان‌ها و وریدهای بدن شما بررسی و ارزیابی کنند. سونوگرافی داپلر اغلب به عنوان بخشی از یک مطالعه سونوگرافی تشخیصی یا به عنوان بخشی از سونوگرافی عروقی استفاده می‌شود.

• سونوگرافی لگن: سونوگرافی لگن اندام‌های ناحیه لگن شما یا پایین شکم و پاها را بررسی می‌کند. برخی از اندام‌های لگنی شامل مثانه، پروستات، رکتوم، تخمدان‌ها، رحم و واژن هستند. این ممکن است در راستای انجام معاینات لگن بانوان برای پزشک ضروری باشد.

• سونوگرافی ترانس واژینال: پزشک یک پروب را در کانال واژن شما قرار می‌دهد تا بافت‌های تولید مثلی مانند رحم یا تخمدان شما را بررسی کنند. سونوگرافی ترانس واژینال گاهی اوقات سونوگرافی لگن نیز نامیده می‌شود زیرا ساختارهای داخل لگن شما از جمله استخوان‌های لگن را نیز ارزیابی می‌کند.

• سونوگرافی تیروئید: پزشکان از این سونوگرافی برای ارزیابی تیروئید شما استفاده می‌کنند، آنها می‌توانند اندازه تیروئید شما را بررسی کنند و ببینند که آیا ندول یا ضایعاتی در تیروئید شما وجود دارد یا خیر.

• سونوگرافی ترانس رکتال: برای انجام این سنوگرافی، پزشک شما یک مبدل پروب اولتراسوند را در رکتوم شما قرار می‌دهد. در طول سونوگرافی رکتوم، سایر بافت‌های مجاور آن مانند پروستات نیز ارزیابی می‌شوند.

تفاوت بین سونوگرافی دو بعدی و سه یا چهار بعدی

برای سونوگرافی در دوران بارداری، از سونوگرافی سنتی استفاده می‌شود که یک تصویر دو بعدی از جنین را در مانیتور نمایش می‌دهد. سونوگرافی دوبعدی خطوط کلی و تصاویری مسطح تولید می‌کند که به پزشک شما اجازه می‌دهد تا اندام‌ها و ساختارهای داخلی جنین را ببیند.

سونوگرافی سه بعدی امکان تجسم برخی از ویژگی‌های صورت جنین و احتمالاً سایر اعضای بدن مانند انگشتان دست و پا را فراهم می‌کند. پزشکان به ندرت از تصویربرداری سونوگرافی سه بعدی یا چهار بعدی جنین برای اهداف پزشکی استفاده می‌کنند، اگرچه سونوگرافی سه بعدی یا چهار بعدی می‌تواند در تشخیص مشکلات اسکلتی مفید باشد. با این‌حال، پزشکان از سونوگرافی سه بعدی برای اهداف پزشکی دیگر مانند ارزیابی پولیپ و فیبروم رحم استفاده می‌کنند.

بیشتر بخوانید:

• علت خونریزی واژن چیست؟
• بهترین روش سفت و تنگ کردن واژن
• علت و درمان خونریزی رحم چیست؟
• کاهش سریع و درمان درد پریود
• چیکار کنم پریود بشم؟

آمادگی قبل از انجام سونوگرافی

برای انجام سونوگرافی، در مرحله اول شما باید لباس راحت و مناسبی داشته باشید. آمادگی برای سونوگرافی بسته به قسمتی از بدن شما که میخواهید آن را اسکن کنید متفاوت است. پزشک ممکن است از شما بخواهد که تکه‌های خاصی از لباس خود را دربیاورید و یا لباس بیمارستان را بپوشید.

این مراحل کلی را برای سونوگرافی‌هایی که شامل استفاده از مبدل (پروب) روی پوست شما (نه در بدن شما) است، دنبال کنید:

• روی یک میز راحت به پهلو یا پشت دراز کشید.
• تکنسین سونوگرافی مقدار کمی ژل محلول در آب را روی پوست شما در ناحیه مورد بررسی قرار می‌دهد.
• تکنسین یک مبدل یا کاوشگر دستی را روی ژل حرکت می‌دهد تا تصاویری از داخل بدن شما دریافت کند.
• تکنسین ممکن است از شما بخواهد که خیلی ساکن باشید یا نفس خود را برای چند ثانیه حبس کنید تا تصاویر واضح‌تری ایجاد شود.
• هنگامی که تکنسین تصاویر کافی دریافت کرد، ژل باقی مانده روی پوست شما را پاک می‌کند و کار شما تمام می‌شود.

آیا سونوگرافی بی خطر است؟

تا به امروز تحقیقات نشان می‌دهد که که فناوری اولتراسوند ایمن و بدون عوارض جانبی مضر است. انجام سونوگرافی برخلاف برخی دیگر از آزمایش‌های تصویربرداری پزشکی مانند اشعه ایکس و سی‌تی اسکن از اشعه استفاده نمی‌کند. درحالی که سونوگرافی نوعی آزمایش ایمن با خطرات بسیار کم در نظر گرفته می‌شود، خطرات ممکن است با قرار گرفتن طولانی مدت غیرضروری در معرض انرژی اولتراسوند یا زمانی که کاربران آموزش ندیده از دستگاه اولتراسوند استفاده می‌کنند، افزایش می‌یابد. سونوگرافی‌هایی که به صورت خارجی و بر روی پوست شما انجام می‌شوند، معمولاً دردناک نیستند همچنین امواج صوتی را که اولتراسوند سونوگرافی ایجاد می‌کند احساس نمی‌شوند.

کلام آخر

سونوگرافی یک آزمایش تصویربرداری رایج، ایمن و موثر است که اغلب برای بررسی جنین و یا بررسی اندام‌های داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرند. قبل از انحام سونوگرافی مطمئن شوید که آن را از یک متخصص (سونوگرافیست) آموزش دیده دریافت می‌کنید زیرا نحوه استفاده صحیح از این فناوری بسیار مهم است. همچنین اگر در مورد آزمایش سونوگرافی خود سؤالی داشتید، با پزشک خود درباره آن‌ها صحبت کنید. پزشکان همیشه برای کمک و پاسخ به سوالات شما در دسترس هستند.