دیالیز کلیه چگونه است؟ +انواع و عوارض شایع

زمان مطالعه این مطلب: 4 دقیقه

زمانی که کلیه ها به درستی کار نمی کنند؛ با فرآیندی به نام دیالیز مواد زائد از بدن خارج می شوند. در این مقاله به تعریف دیالیز، دلایل استفاده، مدت زمان استفاده، فرآیند دیالیز و عوارض آن می پردازیم.

دیالیز چیست؟

در حالت طبیعی کلیه‌ها مسئولیت تصفیه خون را بر عهده دارند؛ کلیه‌ها مواد زائد و مایعات اضافی را از خون جدا و به ادرار تبدیل کرده تا از طریق دستگاه ادراری از بدن دفع شوند. زمانی که کلیه ها به درستی کار نمی‌کنند، با فرآیندی به نام دیالیز مواد زائد از بدن خارج می‌شوند.

در این فرآیند خون به کمک یک دستگاه تصفیه می‌شود تا همانطور که گفته شد مواد زائد دفع و مایعات بدن در حالت تعادل قرار بگیرند.

چه زمانی فرد به دیالیز نیاز پیدا می‌کند؟

زمانی که مواد زائد وارد شده به کلیه‌ها، آنقدر زیاد می‌شوند که در بدن افراد درد و ناراحتی ایجاد شود، دچار نارسایی کلیه می‌شوند و به دیالیز نیاز پیدا می‌کنند که اگر کاری برای درمان انجام ندهند ممکن است علائم بسیار نامطلوب و حتی کشنده پدیدار شود.

پزشکان مواد شیمیایی مختلفی را در خون اندازه‌گیری می‌کنند که دو مورد از مهم‌ترین آنها کراتینین و نیتروژن اوره خون هستند که افزایش این مواد نشان می‌دهد که توانایی کلیه‌ها برای تصفیه خون از مواد زائد پایین آمده است. با انجام دیالیز می‌توان این مواد زائد را از خون خارج کرد.

برای چه مدت به دیالیز نیاز خواهیم داشت؟

مدت زمان دیالیز برای افرادی که دچار نارسایی کلیه شده‌اند متفاوت است.

در برخی افراد نارسایی کلیه موقت است؛ بنابراین وقتی کلیه‌ها خوب شدند، دیگر نیازی به انجام دیالیز نیست.

اما در برخی از افراد نارسایی کلیه به حدی شدید است که فرد به پیوند کلیه نیاز پیدا می‌کند. در این مورد همیشه امکان این وجود ندارد که یک کلیه مناسب برای افراد به سرعت پیدا شود؛ به همین دلیل فرد باید تا زمان پیدا شدن یک فرد مناسب برای اهدا کلیه، به انجام دیالیز ادامه دهد.

اگر با توجه به تشخیص پزشک امکان عمل جراحی پیوند کلیه برای کسی وجود نداشته باشد، که لازم به ذکر است عمل جراحی بسیار بزرگی هم محسوب می‌شود، آن وقت شاید لازم باشد که فرد برای بقیه عمرش دیالیز انجام دهد.

مطالعه بیشتر در مقاله تخصصی بنیاد ملی کلیه

در طول دیالیز چه اتفاقی می افتد؟

برای توضیح این فرآیند لازم است که با دو نوع اصلی دیالیز آشنا شویم:

همودیالیز (دیالیز از طریق دستگاه)

همودیالیز یا دیالیز از طریق دستگاه، پرکاربردترین نوع دیالیز است و اغلب ما اطلاعات زیادی درباره آن داریم.

قبل از درمان بیماران خود را وزن می‌کنند تا قبل از دیالیز مقدار مواد زائدی را که در بدن آنها جمع شده است، تشخیص دهند.

سپس دو سوزن به ناحیه پیوند (پیوند بین سرخرگ و سیاهرگ) متصل شده که یکی از این سوزن‌ها که به لوله‌ای متصل است، خون را به دستگاه برای تصفیه می‌برد و دیگری خون تصفیه شده از دستگاه را به داخل بدن بر می‌گرداند.

بیماران باید معمولا سه بار در هفته به واحد دیالیز مراجعه کنند.

درمان ۲ تا ۴ ساعت طول می‌کشد که پرستاران در طول این ساعات فشار خون را به طور مداوم چک می‌کنند.

دیالیز صفاقی Peritoneal

قبل از آنکه درباره دیالیز صفاقی توضیح دهیم، خوب است بدانیم که اعضای درونی بدن مانند کلیه توسط یک لایه لیفی شکل پوشیده شده است که به آن صفاق می‌گویند. صفاق دارای هزاران رگ خونی ریز است که آن را به یک دستگاه فیلتر مفید تبدیل کرده است.

قبل از شروع درمان، یک برش در نزدیکی ناف شما ایجاد می‌شود و یک لوله نازک به نام کانتر از طریق برش وارد فضای داخل شکم شما (حفره صفاقی) می‌شود. این لوله برای همیشه در اینجا باقی می‌ماند.

یک مایع مخصوص از راه کانتر به فضای صفاقی پمپ می‌شود. با عبور خون از رگ‌های صفاقی که در مجاورت این مایع قرار دارند، مواد زائد و مایع اضافی از خون خارج و به مایع دیالیز صفاقی جذب می‌شوند.

مایع مصرف شده چند ساعت بعد در کیسه تخلیه می‌شود و با مایع تازه جایگزین می‌شود.

تعویض مایع معمولاً حدود ۳۰ تا ۴۰ دقیقه طول می‌کشد و معمولاً باید حدود 4 بار در روز تکرار شود.

انتخاب نوع دیالیز به ما بستگی دارد اما بهتر است از تیم معالج درباره مزایا و معایب هر کدام بپرسیم.

عوارض شایع دیالیز

• کسانی که تحت دیالیز هستند بیشتر احساس ضعف و خستگی می‌کنند.
• گرفتگی عضلات و خارش پوست از دیگر عوارض دیالیز است.
• اختلال در فرآیند خواب از دیگر عوارض شایع دیالیز است.
• در دیالیز صفاقی امکان ابتلا به عفونت ها در داخل یا اطراف محل ورود کانتر به حفره شکمی وجود دارد.

مطلب مرتبط: رژیم غذایی برای بیماران کلیوی

زندگی با دیالیز

بیماری کلیوی یک بیماری جدی است اما دیالیز می تواند سلامتی فرد را بهبود بخشد.

دیالیز کیفیت زندگی شما را بهبود می‌بخشد اما اگر می‌خواهید این فرآیند را متوقف کنید باید با پزشک خود مشورت کنید و در سبک رزیم غذایی خود تغییر ایجاد کنید.

با پیشرفت علم در زمینه پزشکی، امید به زندگی در افراد دیالیزی بیشتر شده است و امید است این روند در آینده نیز افزایش یابد.