گزارش اولیه شیوع ژنوتیپ ویروس هپاتیت B در ایران

زمان مطالعه این مطلب: 3 دقیقه

جهت مشاهده مقاله اصلی کلیک کنید.

هدف

تعیین شیوع ژنوتیپ های ویروس هپاتیت B (HBV) در حاملین آنتی ژن سطحی هپاتیت B (HBsAg)، بیماران هپاتیت B مزمن و سیروز.

توضیحات

ویروس هپاتیت B انسانی (HBV)، که عضو اولیه خانواده Hepadnaviridae است، یک ویروس DNA دایره‌ای و نیمه دو رشته‌ای با حدود ۳۲۰۰ است. این ژنوم بسیار فشرده شامل چهار فریم خواندن باز اصلی است که به ترتیب پروتئین‌های پوششی (preS1، preS2 و آنتی ژن سطحی HBsAg)، پلیمراز (HBPol) و (X (HBX را کد می‌کند. HBV یک عامل سببی بیماری حاد و مزمن کبدی از جمله هپاتیت فولمینات کشنده، سیروز کبدی و کارسینوم کبدی است. بیش از 2 میلیارد نفر در سراسر جهان در معرض HBV قرار گرفته اند و ۳۵۰ میلیون نفر ناقل مزمن HBV هستند.

در سال ۱۹۸۸، HBV با واگرایی توالی در کل ژنوم بیش از 8% به چهار ژنوتیپ طبقه‌بندی شد و با حروف بزرگ الفبا از A تا D مشخص شد. در سال ۱۹۹۴، نوردر و همکاران دو ژنوتیپ دیگر HBV را با معیارهای مشابه پیدا کردند، و آنها را به ترتیب E و F نامیدند. ژنوتیپ G اخیراً در سال ۲۰۰۰ گزارش شد و ژنوتیپ H که از نظر فیلوژنتیکی نزدیک به ژنوتیپ F است، در سال ۲۰۰۲ پیشنهاد شد. ژنوتیپ‌های HBV دارای توزیع جغرافیایی متمایز هستند.

به طور کلی، ژنوتیپ A همه گیر است، اما بیشتر در شمال غرب اروپا، آمریکای شمالی، آفریقای مرکزی و هند شایع است. ژنوتیپ های B و C در آسیا، به ویژه در جمعیت‌های آسیای شرقی و خاور دور، ژنوتیپ D نیز کم و بیش همه گیر است، اما در منطقه مدیترانه و خاورمیانه غالب است. ژنوتیپ E محدود به آفریقا و ژنوتیپ F در آمریکای مرکزی و جنوبی یافت می‌شود. ژنوتیپ G اخیراً در فرانسه و آمریکای شمالی شناسایی شده است.

گزارش شده است که تفاوت‌های قابل توجهی در ویژگی‌های بالینی و ویروسی بین بیماران با ژنوتیپ‌های مختلف وجود دارد. براساس مطالعات ایرانی، بیش از ۳۵ درصد از ایرانیان در معرض HBV بوده‌اند و تقریباً ۲ درصد ناقلان مزمن هستند. در مقایسه با ایالات متحده که عفونت HBV مسئول ۲۵ درصد هپاتیت مزمن است، ۷۰ تا ۸۰ درصد موارد هپاتیت مزمن در ایران را تشکیل می‌دهد که نشان می‌دهد HBV به تنهایی عامل اصلی بیماری مزمن کبدی در ایران است. تاکنون، تا آنجا که ما اطلاعاتی در مورد ژنوتیپ HBV در دسترس نداریم، همچنین توزیع ژنوتیپ HBV و تفاوت‌های مربوط به ژنوتیپ با بیماری کبدی در ایران هنوز نامشخص است.

مواد و روش ها

در مجموع ۱۰۹ بیمار HBsAg مثبت در این مطالعه وارد شدند. ژنوتیپ‌های HBV با استفاده از روش INNO-LiPA که بر اساس اصل هیبریداسیون معکوس است، تعیین شد.

یافته ها

توزیع بیماران با مراحل مختلف بیماری کبدی به شرح زیر بود:

(۴/٪۸۶) هپاتیت مزمن، (۱۰٪) سیروز کبدی (۷/۲%) ناقل غیرفعال. از بیماران هپاتیت مزمن و سیروز کبدی، ۴/۲۶ درصد HBeAg مثبت و ۷۰ درصد HBeAg منفی بودند. ژنوتیپ D تنها نوع شناسایی شده در همه بیماران بود.

نتیجه

طبقه بندی HBV به ژنوتیپ ها باید مقرون به صرفه و از نظر بالینی مرتبط باشد. جمع آوری اطلاعات بیشتر در مورد ژنوتیپ های HBV از سراسر جهان برای تصمیم گیری در مورد کاربرد بالینی آنها ضروری است.

اطلاعات مربوط به ارتباط بین ژنوتیپ‌های HBV، بیماری‌زایی آن‌ها در بیماری‌های مزمن کبدی از جمله کارسینوم سلول‌های کبدی و تأثیر آن‌ها بر درمان با علاقه زیادی به‌ویژه در آسیا که یک منطقه بومی ویروس‌های هپاتیت منتقله از خون است، انتظار می‌رود.

در حال حاضر، بر اساس واگرایی بین گروهی ۸ درصد یا بیشتر در توالی کامل نوکلئوتیدی، HBV را می‌توان به هشت ژنوتیپ A-H طبقه بندی کرد و ژنوتیپ‌های مختلف HBV در نقاط مختلف جهان غالب هستند. مهمترین یافته مطالعه ما این بود که تنها ژنوتیپ D HBV در همه بیماران شناسایی شد. الگوی توزیع ژنوتیپ‌ها ساده‌تر به نظر می‌رسید و در همه اشکال عفونت مزمن HBV عمدتاً در ژنوتیپ D متمرکز بود. نتایج این مطالعه با مطالعات قبلی مطابقت دارد و نشان می‌دهد که ژنوتیپ D HBV در منطقه مدیترانه، خاور نزدیک و میانه و آسیای جنوبی غالب است.

به عنوان مثال، نتیجه یک مطالعه مشابه که در ترکیه انجام شد نشان داد که همه۴۴ بیمار مورد مطالعه دارای ژنوتیپ D بودند. مطالعه دیگری در یمن نشان داد که ژنوتیپ D ژنوتیپ غالب در یک جمعیت ساکن بود، در حالی که ژنوتیپ A فقط در جوامع با پیوندهای آفریقایی مداوم یافت شد. علاوه بر این، یک مطالعه در مصر نشان داد که ژنوتیپ D شایع‌ترین ژنوتیپ HBV است. در مقابل، ژنوتیپ‌های A ، B و C در پاکستان غالب بودند. طبق مطالعات اخیر، ژنوتیپ D در آسیا با بیماری شدیدتری همراه است و ممکن است بروز سرطان کبد را در بیماران جوان‌تر پیش‌بینی کند.

به هر حال، تنها کمتر از ۱۰۰۰ مورد از ۳۵۰ میلیون عفونت HBV پایدار هنوز ژنوتیپ شده است. تلاش‌های مستمر برای درک ژنوتیپ‌های HBV از طریق همکاری بین‌المللی، تفاوت‌های ویروسی بیشتر ژنوتیپ‌ها و ارتباط بالینی آنها را آشکار خواهد کرد.