انواع انگل ها چیست؟ + روش‌ های درمان و پیشگیری

زمان مطالعه این مطلب: 8 دقیقه

ابتلا به انگل یا به اصطلاح کرمک می‌تواند ناخوشایند باشد؛ انگل‌ها موجوداتی هستند که برای بقا و تکثیر به میزبان وابسته هستند همچنین سه نوع اصلی از انگل وجود دارد و علائم آنها متفاوت است. درمان بستگی به نوع انگل شما دارد اما ممکن است شامل داروهای تجویزی باشد.

در این مقاله از مجله سلامت کیوان همراه ما باشید تا به علت ابتلا به انگل‌ها و روش‌ های درمان و پیشگیری از آن بپردازیم.

انگل چیست؟

انگل‌ها ارگانیسم‌هایی هستند که در ارگانیسم دیگری (میزبان)، روی بدن میزبان یا داخل بدن او زندگی می‌کنند. آنها به گونه‌ای تغذیه می‌کنند، رشد می‌کنند یا تکثیر می‌شوند که به میزبان آسیب می‌رساند. با این‌حال، آنها برای بقای خود به میزبان خود نیاز دارند. به همین دلیل، به ندرت میزبان خود را می‌کشند، اما اما اغلب ناقل بیماری‌هایی هستند که می‌تواند زندگی را تهدید کند.

انواع انگل چیست؟

سه نوع اصلی انگل که باعث بیماری در افراد می‌شود عبارتند از:

انگل‌های خارجی

انگل خارجی انگلی است که در خارج میزبان خود زندگی می‌کند. آنها ناقلانی هستند (جاندارانی که بیماری‌ها را بین حیوانات و انسان‌ها حمل می‌کنند) که معمولاً عفونت‌ها را از طریق خون حمل می‌کنند. بسیاری از موجودات که پزشکان آنها را به عنوان ناقل طبقه بندی می‌کنند از خون شما تغذیه می‌کنند. این انگل‌ها به طور کلی عبارتند از:

1. کک . کک‌ها حشرات کوچک و بدون بال با پاهای پشتی قوی هستند که از آنها برای پرش مسافت‌های طولانی استفاده می‌کنند. کک‌های آلوده زمانی که میزبان خود را گاز می‌گیرند یا اگر میزبان به طور تصادفی کک آلوده را ببلعد، می‌توانند باعث گسترش بیماری شوند.
2. شپش سر و شپش شرمگاهی (خرچنگ) . شپش‌ها حشرات ریز و مسطحی هستند که با خزیدن حرکت می‌کنند. شپش سر روی موهای سر شما زندگی می‌کند. شپش ناحیه تناسلی در موهای ناحیه تناسلی، نزدیک اندام تناسلی شما زندگی می‌کند. هر دو نوع شپش از طریق تماس نزدیک از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند، که ممکن است شامل آمیزش جنسی یا به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند ملحفه، بالش یا حوله باشد.
3. مایت یا هیره. مایت‌ها عنکبوتیان کوچک (بندپایان هشت پا) هستند که از بستگان عنکبوت‌ها و کنه‌ها هستند. آنها کوچکتر از 1 میلی متر هستند. انواع خاصی ممکن است باعث ایجاد گال شوند .
4. کنه‌ها. کنه‌ها عنکبوتی هستند. نیش آنها معمولاً باعث درد یا خارش نمی‌شود. آنها معمولاً شما را گاز می‌گیرند و سپس در پوست شما فرو می‌روند. آنها در مناطق جنگلی یا زمین‌های چمنزار رایج هستند.

هلمینت‌ها

هلمینت‌ها کرم‌های انگلی هستند که معمولا در دستگاه گوارش شما زندگی می کنند و به عنوان کرم انگل لوله گوارش شناخته می‌شوند. دستگاه گوارش شما مجموعه‌ای از اندام‌های توخالی است که از دهان تا مقعد به یکدیگر متصل می‌شوند، از جمله معده، روده کوچک و روده بزرگ . هلمینت‌ها در مرحله بزرگسالی با چشم غیر مسلح قابل مشاهده هستند. انواع اصلی هلمینت‌ها که افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهند عبارتند از:

1. فلوکس (Trematodes) . فلوکس نوعی کرم مسطح است. آنها می‌توانند از طریق آب‌های آلوده یا حیوانات آبزی از جمله حلزون‌ها، خرچنگ‌ها و ماهی‌ها سرایت کنند. فلوک‌ها انواع مختلفی دارند و ممکن است خون، مثانه، کبد، ریه‌ها، روده‌ها و سایر اندام‌های شما را آلوده کنند.
2. کرم‌های نواری (Cestodes) . کرم‌های نواری بالغ کرم‌های بلند و مسطحی هستند که در روده‌ها زندگی می‌کنند. آنها از مواد مغذی که میزبانشان از خوردن غذا دریافت می‌کند تغذیه می‌کنند. آنها با تخم گذاری در بدن میزبان پخش می‌شوند. تخم‌ها سپس با مدفوع میزبان از بدن میزبان خارج می‌شوند. تخم‌ها از طریق غذا و آب آلوده یا گوشت نیم پز پخش می‌شوند.
3. کرم‌های گرد (نماتدها) . کرم‌های گرد انگل‌های کوچکی هستند که در روده شما زندگی می‌کنند. آنها از مدفوع یا خاک آلوده پخش می‌شوند.

تک یاخته‌ها

تک یاخته ها موجودات تک سلولی هستند. بدون میکروسکوپ نمی‌توانید آنها را ببینید. آنها ممکن است در روده یا خون و بافت شما زندگی کنند و و به عنوان کرم روده یا انگل روده شناخته شوند. آنها ممکن است از طریق غذا یا آب آلوده، تماس فرد به فرد یا از طریق نیش یک ناقل پخش شوند.

ده‌ها هزار نوع مختلف از تک یاخته‌ها وجود دارد. کارشناسان آنها را بر اساس نحوه حرکتشان طبقه بندی می‌کنند. انواع اصلی که افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهند عبارتند از:

1. آمیب . آمیب‌ها برای حرکت «پاهای کاذب» موقتی (شبه پاد) تشکیل می‌دهند. آمیب انتامبا هیستولیتیکا باعث اسهال خونی می‌شود .
2. مژیک . مژک‌ها از ساختارهای کوتاه و مو مانند (سیلیا) برای حرکت و جمع آوری غذا استفاده می‌کنند. Balantidium coli (B. coli)  تنها مژک است که افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این انگل باعث اسهال خونی می‌شود.
3. تاژک داران . تاژک داران از یک یا چند ساختار شلاق مانند (فلاژلا) برای حرکت و احساس محیط اطراف خود استفاده می‌کنند. تاژک دار Giardia intestinalis باعث ژیاردیازیس و Trypanosoma brucei  باعث بیماری خواب می‌شود.
4. Sporozoans (apicomplexan) . اسپروزوئرها در مرحله بزرگسالی خود قادر به حرکت نیستند. آنها غذایی را که میزبانشان هضم می‌کند یا مایعات بدن میزبانشان را می خورند. Sporozoan Plasmodium  باعث مالاریا می‌شود و Cryptosporidium باعث کریپتوسپوریدیوز می‌شود. ⁽¹⁾

بیشتر بخوانید:

• سندروم روده تحریک پذیر یا کولیت عصبی
• سرطان روده بزرگ

علائم انگل چیست؟

انواع مختلفی از انگل‌ها وجود دارد، بنابراین علائم آنها می‌تواند متفاوت باشد. علائم رایج انگل ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اسهال
• تهوع و استفراغ
• درد شکم
• کاهش وزن غیر قابل توضیح
• افزایش اشتها
• دردهای عضلانی
• تب
• لرز
• مشکلات خواب (بی خوابی)
• خستگی
• ضعف
• بثورات پوستی.

ممکن است شما یک انگل داشته باشید و هیچ علامتی نداشته باشید، یا علائم ممکن است مدت طولانی پس از عفونت ظاهر شوند. همچنین ممکن است علائمی نداشته باشید و به طور تصادفی یک انگل را به فرد دیگری منتقل کنید.

چه غذاهایی باعث انگل می‌شوند؟

منابع غذایی رایج انگل‌ها عبارتند از:

• گوشت خام یا نیم پز، از جمله ماهی.
• میوه‌ها و سبزیجات خام یا شسته نشده.
• گیاهان آبزی خام، مانند شاهی.
• شیر و آب میوه‌های غیر پاستوریزه.

علت ابتلا به انگل چیست؟

علل شایع عفونت‌های انگلی عبارتند از:

• گذراندن زمان در مناطقی با انگل‌های شناخته شده
• آب، غذاها، خاک، خون یا مدفوع آلوده
• عدم شستشوی دست‌ها قبل از خوردن یا آشامیدن
• عدم شستن بدن یا حمام کردن به ندرت
• داشتن سیستم ایمنی ضعیف .
• نیش حشرات آلوده
• تماس جنسی.

از کجا بفهمم انگل دارم؟

اگر علائم عفونت انگلی را دارید، پزشک ممکن است از شما سوالاتی بپرسد، از جمله:

• علائم شما از چه زمانی شروع شد؟
• آیا علائم شما ثابت است یا می‌آیند و می‌روند؟
• آیا دوستان یا اعضای خانواده‌ای که با آنها وقت می‌گذرانید علائم مشابهی دارند؟
• آیا اخیرا سفر کرده‌اید؟
• آیا در نزدیکی مناطق جنگلی یا مناطقی با علف‌های بلند زندگی می‌کنید؟
• آیا حیوانات خانگی دارید که زمان زیادی را در فضای باز می‌گذرانند؟
• آیا گوشت حیوانی خام یا کمیاب خورده‌اید؟
• شیر یا آبمیوه غیر پاستوریزه می‌خورید؟

پزشک شما همچنین آزمایشاتی را برای تأیید تشخیص آنها سفارش می‌دهد. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

معاینه جسمی

پزشک بدن شما را معاینه خواهد کرد. آنها هر گونه خارش شدید، آثار گزش یا بثورات را مشاهده می‌کنند. بسته به نوع انگل، آنها ممکن است بتوانند آن را روی مو، پوست یا لباس شما نیز ببینند.

معاینه مدفوع (کشت مدفوع)

معاینه مدفوع به تشخیص کرم روده یا انگل‌هایی که بر روده شما تأثیر می‌گذارند کمک می‌کند. در طی چند روز، شما سه یا چند نمونه مدفوع را برای بررسی پزشک جمع آوری خواهید کرد. پزشک نمونه‌های شما را به آزمایشگاه می‌فرستد، جایی که تکنسین‌ها به دنبال انگل روده یا تخمک (تخم‌ها) می‌گردند.

انتروسکوپی یا کولونوسکوپی

اگر معاینه مدفوع نتواند نوع انگل شما را مشخص کند، ممکن است پزشک شما آنتروسکوپی یا کولونوسکوپی را تجویز کند. در این معاینات از یک لوله بلند، نازک و انعطاف پذیر با یک دوربین فیلمبرداری کوچک در انتهای آن (اندوسکوپ) برای بررسی بدن شما استفاده می‌شود.

در طی انتروسکوپی، آندوسکوپ از دهان شما عبور می‌کند و به روده کوچک شما می‌رسد. در طول کولونوسکوپی، آندوسکوپ از مقعد شما عبور می‌کند و به روده بزرگ شما می‌رسد. پزشک متخصص گوارش این کار را انجام می‌دهد.

آزمایشات خون

پزشک می‌تواند برخی از انگل‌ها را از طریق آزمایش خون تشخیص دهد. پزشک شما از یک سوزن کوچک برای برداشت مقدار کمی خون استفاده می‌کند. سپس یک یا هر دو آزمایش زیر را انجام می‌دهد:

1. لکه خون . پزشک قطره‌ای از خون شما را روی لام میکروسکوپ می‌گذارد و آن را زیر میکروسکوپ نگاه می‌کند.
2. سرولوژی . پزشک به دنبال آنتی بادی‌ها یا آنتی ژن‌هایی در نمونه خون شما می‌گردد که نشان دهنده وجود انگل‌های خاص باشد. آنتی بادی‌ها پروتئین‌هایی هستند که بدن شما برای مبارزه با عفونت‌ها آماده می‌سازد. آنتی ژن‌ها مواد خارجی در بدن شما هستند که باعث می‌شوند سیستم ایمنی بدن شما واکنش نشان دهد تا آنها را از بدن شما خارج کند.

تست‌های تصویربرداری

برخی از انگل‌ها ممکن است باعث آسیب (ضایعات) به ساختار روده شما شوند. پزشک ممکن است برای بررسی اندام‌های شما از نظر ضایعات ، اشعه ایکس، اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی MRI   یا اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) را سفارش دهد.

درمان انگل چگونه است؟

درمان شما بستگی به نوع انگل شما دارد. پزشک ممکن است موارد زیر تجویز کند:

• داروهای ضد انگلی .
• آنتی بیوتیک‌ها .
• شامپوها
• پمادها.

دستورالعمل‌های پزشک خود را به دقت دنبال کنید. اگر این کار را نکنید، انگل شما ممکن است عود کند.

برای درمان انگل های خارجی مثل شپش، کک و کنه، پزشک ممکن است به طور منظم این موارد را توصیه کند:

• حمام کردن با صابون.
• شستن لباس ها، ملافه ها و حوله های خود با آب گرم
• جاروبرقی فرش، تشک و مبلمان و تخلیه کیسه جاروبرقی در سطل زباله بیرون.

آیا کار دیگری برای خلاص شدن از شر انگل‌ها می‌توانم انجام دهم؟

در کنار داروهای تجویز شده، تقویت سیستم ایمنی از طریق رژیم غذایی و مکمل‌ها ممکن است به بدن شما کمک کند تا سریعتر از شر انگل خلاص شود. قبل از امتحان هر نوع درمان جایگزین، با یک پزشک مشورت کنید. این درمان‌ها ممکن است بر سایر داروهایی که مصرف می‌کنید تأثیر بگذارند.

غذاها و مکمل‌های زیر ممکن است به پاک کردن انگل‌ها از دستگاه گوارش یا جلوگیری از رشد آنها کمک کنند:

• چغندر
• هویج
• فیبر
• سیر خام
• عسل خالص
• دانه کدو تنبل
• پروبیوتیک‌ها
• آنزیم‌های گوارشی
• ویتامین سی
• فلز روی.

همچنین نوشیدن مقدار زیادی آب برای کمک به شستشوی سیستم شما ایده خوبی است.

برای پیشگیری از انگل چه می‌توان کرد؟

نکات زیر می‌تواند به پیشگیری از عفونت‌های انگلی کمک کند:

1. به طور مرتب دست‌های خود را با آب تمیز و صابون آنتی باکتریال بشویید . این کار شامل قبل از غذا خوردن، پس از دست زدن به گوشت خام و پس از دست زدن به مدفوع، از جمله پوشک کثیف یا تمیز کردن ظرف‌های حیوان خانگی است.
2. به طور منظم حمام بروید یا دوش بگیرید . با آب گرم و صابون خود را بشویید. حتماً موهایتان، پشت بازوها و پاهایتان، بین انگشتان پا، اندام تناسلی، ناف و داخل و پشت گوشتان را بشویید.
3. آب تمیز بنوشید . اگر از تمیز بودن آب مطمئن نیستید، آب بطری بنوشید. آب دریاچه‌ها، برکه‌ها یا نهرها را بدون جوشاندن ننوشید.
4. گوشت را تا دمای داخلی توصیه شده بپزید . اگر نمی‌توانید، باید از خوردن آن اجتناب کنید.
5. وسایل شخصی خود را مرتب بشویید . لباس، ملافه و سایر وسایل شخصی خود را در آب داغ با مواد شوینده بشویید. آنها را با چرخه گرم در خشک کن خشک کنید.
6. از خود در برابر حشرات محافظت کنید . هنگام مسافرت در جنگل یا در میان مزارع چمن، پیراهن و شلوار بلند و بلوز آستین بلند بپوشید. از اسپری پوست DEET روی لباس‌ها و پوست خود استفاده کنید .
7. پس از گذراندن وقت در خارج از منزل، خود را از نظر وجود حشرات بررسی کنید . موها، خط کمربند و پشت پاها، بازوها و کمر خود را بررسی کنید.
8. به طور مرتب حیوانات خانگی خود را بررسی کنید . برای از بین بردن حشرات از یک شانه دندانه ظریف استفاده کنید. از دامپزشک خود بپرسید که چه محصولات پیشگیری را باید به حیوانات خانگی خود بدهید.
9. رابطه جنسی ایمن را تمرین کنید . هر بار که رابطه جنسی دارید از کاندوم استفاده کنید . کاندوم به توقف گسترش انگل تریکوموناس واژینالیس که باعث تریکومونیازیس (تریکو) می‌شود، کمک می کند.

جمع بندی

شنیدن اینکه شما انگل دارید ممکن ست ناخوشایند باشد. با این حال، به این معنی نیست که شما کار اشتباهی انجام داده‌اید. بسیاری از انگل‌ها به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند. اگر علائم انگل دارید، برای تشخیص و درمان رسمی باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. برای جلوگیری از ابتلای دیگران به انگل و انتشار آن، حتما دستورالعمل‌های پزشک را دنبال کنید.