آشنایی با رژیم غذایی بیماران کلیوی

زمان مطالعه این مطلب: 5 دقیقه

اگر نارسایی کلیوی دارید، آنچه که می‌خورید و می‌نوشید بسیار اهمیت دارد، به این دلیل که کلیه‌ها نمی‌توانند مواد زائد را به خوبی از بدن شما خارج کنند. یک رژیم غذایی مناسب برای کلیه‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا مدت بیشتری سالم بمانید.

در این مطلب به بررسی تغذیه مناسب و رژیم غذایی بیماران کلیوی می‌پردازیم.

رژیم غذایی مناسب برای کلیه

یکی از وظایف اصلی کلیه‌ها این است که از طریق ادرار کردن از شر مواد زائد و مایعات اضافی از بدن خلاص شوند. همچنین آنها:

• مواد معدنی بدن مانند نمک و پتاسیم را در حالت تعادل قرار می‌دهند.
• مایعات بدن را در حالت تعادل قرار نگه می‌دارند.
• هورمون‌هایی را می‌سازند که بر نحوه عملکرد سایر اندام‌ها تأثیر می‌گذارد

یک رژیم غذایی مناسب برای کلیه روشی برای غذا خوردن است که به محافظت از کلیه شما در برابر آسیب بیشتر کمک می‌کند. شما باید برخی از غذاها و مایعات را محدود کنید تا مایعات و مواد معدنی دیگر مانند الکترولیت‌ها در بدن انباشته نشوند. در عین حال، باید اطمینان حاصل کنید که تعادل مناسبی از پروتئین، کالری، ویتامین‌ها و مواد معدنی را دریافت می‌کنید.

اگر در مراحل اولیه نارسایی کلیه CKD هستید، محدودیت‌های کمی در مورد آنچه می‌توانید بخورید، وجود دارد. اما همانطور که بیماری شما بدتر می شود، باید مراقب آنچه که می‌خورید باشید و رژیم غذایی بیماران کلیوی را رعایت کنید. پزشک به شما پیشنهاد می‌کند که به یک متخصص تغذیه برای انتخاب غذاهایی که برای کلیه های شما ساده و مفید هستند، مراجعه کنید. پزشکان برای رژیم غذایی بیماران کلیوی توصیه می‌کنند:

• سدیم را قطع کنید.
• مصرف فسفر و کلسیم را محدود کنید.
• مصرف پتاسیم را کاهش دهید.
• استفاده از DASH – رژیم غذایی بیماران کلیوی.

سدیم را قطع کنید

این ماده معدنی به طور طبیعی در بسیاری از غذاها وجود دارد. بیشتر در نمک خوراکی رایج است.

سدیم بر فشار خون شما اثر می گذارد. همچنین به حفظ تعادل آب در بدن کمک می‌کند. کلیه‌های سالم سطح سدیم را کنترل می‌کنند. اما اگر به بیماری مزمن کلیه مبتلا هستید، سدیم و مایعات اضافی در بدن شما تجمع می‌یابد. این می‌تواند باعث تعدادی از مشکلات مانند تورم قوزک پا، فشار خون بالا، تنگی نفس و تجمع مایع در اطراف قلب و ریه شود. شما باید کمتر از ۲ گرم سدیم در رژیم غذایی روزانه خود داشته باشید.

برای کاهش سدیم در رژیم غذایی خود این مراحل ساده را انجام دهید:

1. از خوردن نمک سفره و چاشنی‌های پر سدیم (سس سویا، نمک دریا، نمک سیر و غیره) اجتناب کنید.
2. غذاهای خانگی بخورید، بیشتر فست فودها حاوی سدیم بالایی هستند.
3. به جای نمک، ادویه‌ها و سبزی‌های جدید را امتحان کنید.
4. حتی الامکان از غذاهای بسته بندی شده دوری کنید، زیرا آنها درای مقادیر زیادی از سدیم هستند.
5. هنگام خرید برچسب‌ها را بخوانید و غذاهای کم سدیم انتخاب کنید.
6. غذاهای کنسرو شده (سبزیجات، لوبیا، گوشت و ماهی) را قبل از سرو با آب بشویید‍‍‍‍‍‍‍‍‍.

مطالب مرتبط:

• راه‌های درمان عفونت کلیه
• سنگ کلیه و علائم آن
• شرایط و عوارض پیوند کلیه
• علت تغییر رنگ ادرار چیست؟ هر رنگ ادرار نشانه چیست؟

مصرف فسفر و کلسیم را محدود کنید

شما برای حفظ سلامت و استحکام استخوان‌های خود به این مواد معدنی احتیاج دارید. وقتی کلیه‌های شما سالم هستند، فسفری را که به آن نیاز ندارید از بین‌می برند. اما اگر به بیماری مزمن کلیه مبتلا هستید، سطح فسفر شما می‌تواند بسیار بالا برود. این شما را در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار می‌دهد. علاوه بر این، سطح کلسیم شما شروع به افت می‌کند. برای جبران آن، بدن شما آن را از استخوان‌هایتان بیرون می‌کشد. این می‌تواند آنها را ضعیف و شکستن آنها را آسان‌تر کند.

اگر مبتلا به بیماری مزمن کلیه در مراحل پایانی هستید، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که هر روز بیش از ۱۰۰۰ میلی گرم فسفر دریافت نکنید. شما می‌توانید این کارها را به عنوان جایگزین انجام دهید:

• انتخاب مواد غذایی با سطوح پایین فسفر به دنبال (PHOS) روی برچسب باشید.
• مصرف بیشتر میوه ها و سبزیجات تازه
• انتخاب ذرت و غلات برنج
• کاهش مصرف گوشت، مرغ و ماهی
• محدود کردن لبنیات

غذاهایی که دارای کلسیم بالا هستند نیز دارای فسفر بالایی هستند. پزشک ممکن است به شما توصیه کند که از مصرف غذاهای غنی از کلسیم خودداری کنید. غذاهای لبنی که دارای فسفر کمتری هستند عبارتند از:

• پنیر خامه‌ای یا معمولی و یا کم‌چرب
• شربت

همچنین ممکن است پزشک به شما بگوید که مصرف مکمل‌های کلسیم بدون نسخه را متوقف کنید و دارویی که سطح فسفر شما را کنترل می‌کند، پیشنهاد کند.

مصرف پتاسیم را کاهش دهید

این ماده معدنی به عملکرد صحیح اعصاب و عضلات شما کمک می‌کند. اما زمانی که مبتلا به مزمن کلیه هستید، بدن شما نمی‌تواند پتاسیم اضافی را فیلتر کند. زمانی که مقدار زیادی از آن در خونتان باشد، می‌تواند منجر به مشکلات جدی قلبی شود.

پتاسیم در بسیاری از میوه ها و سبزیجات مانند موز، سیب زمینی، آووکادو، پرتقال، کلم بروکلی پخته شده، هویج خام، سبزیجات (به استثنای کلم پیچ)، گوجه فرنگی و خربزه یافت می‌شود. این غذاها می توانند بر میزان پتاسیم خون شما تأثیر بگذارند. اگر نیاز به محدود کردن این ماده معدنی در رژیم غذایی خود دارید، پزشک به شما اطلاع خواهد داد. اگر چنین است، به شما توصیه می‌کنند که از غذاهای کم پتاسیم استفاده کنید، مانند:

• سیب و آب سیب
• زغال اخته و آب زغال اخته
• توت فرنگی و تمشک
• آلو
• آناناس
• هلو
• کلم
• گل کلم آب پز
• لوبیا سبز
• کرفس
• خیار

با بدتر شدن CKD، ممکن است لازم باشد تغییرات دیگری در رژیم غذایی خود ایجاد کنید. این ممکن است شامل کاهش مصرف غذاهای حاوی پروتئین، به ویژه پروتئین حیوانی باشد که شامل :گوشت، غذاهای دریایی و لبنیات می‌شود. همچنین ممکن است به آهن اضافی نیاز داشته باشید. با پزشک خود در مورد غذاهای غنی از آهن که می توانید در صورت ابتلا به بیماری مزمن کلیه مصرف کنید صحبت کنید.

استفاده از DASH – رژیم غذایی بیماران کلیوی

DASH مخفف Dietary Approaches to Stop Hypertension (رویکردهای غذایی برای توقف فشار خون بالا) می‌باشد. این یک رژیم غذایی بیماران کلیوی که غنی از میوه‌ها، سبزیجات، محصولات لبنی کم چرب، غلات کامل، ماهی، مرغ، لوبیا، دانه‌ها و آجیل است. مقدار کمی سدیم، قند و شیرینی، چربی و گوشت قرمز دارد.

اگر مبتلا به بیماری مزمن کلیه هستید، با پزشک خود در این مورد صحبت کنید. اگر دلایل خاصی وجود داشته باشد که نباید رژیم DASH را امتحان کنید، به شما اطلاع می‌دهند.

اگر دیالیز می‌شوید، این گزینه مناسبی نیست.

مایعات در طول این دوره چگونه مصرف می‌شوند؟

اگر مبتلا به بیماری مزمن کلیه در مراحل اولیه هستید، احتمالا نیازی به کاهش مایعات ندارید. اما اگر وضعیت شما بدتر شود، پزشک به شما اطلاع خواهد داد که آیا نیاز به محدود کردن آنها نیز دارید. برای کاهش مصرف مایعات می‌توانید:

• از مصرف غذاهای شور بپرهیزید.
• تشنگی خود را با آب نبات‌های سفت بدون قند، چیپس، یخ یا انگور منجمد کنترل کنید.
• مایعات مصرفی خود را در یک ژورنال یا با یک ظرف علامت گذاری شده چک کنید.