بررسی بیماری عفونی از علل بروز تا راه درمان

زمان مطالعه این مطلب: 4 دقیقه

به نظر شما کدام یک از مشکلات سلامتی در دسته بیماری‌های عفونی و کدام گروه در لیست بیماری‌های غیرعفونی قرار می‌گیرد؟ چه مواردی باعث بروز انواع بیماری‌ عفونی در انسان می‌شوند؟ درمان این بیماری‌ها به چه شکلی است؟ سابقه درد و رنج ناشی از بیماری در انسان از گذشته‌های دور تا امروز نشان دهنده بروز انواع بیماری عفونی مثل آبله، مالاریا یا وبا بوده است.

برخلاف بهبود بهداشت جهانی و ایمن‌ سازی انسان‌ها در مقابل چنین اختلالاتی، انواع بیماری عفونی هنوز هم از جمله مشکلات رایج و البته بسیار مهم پزشکی در دنیای امروز هستند. در این مقاله قرار است به بررسی و تعریف بیماری عفونی، انواع این بیماری، دلایل بروز آن و درمان بیماری‌ها اشاره کنیم.

بیماری عفونی چیست؟

بیماری‌های عفونی⁽¹⁾ از جمله مشکلات سلامتی هستند که از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند. این اختلالات به دلیل ارگانیسم‌های ریز و میکروسکوپی مثل انگل‌ها، قارچ‌ها، انواع ویروس و باکتری ایجاد می‌شوند. این میکروارگانیسم‌ها به عنوان یک سری موجود کوچک زنده در همه بخش‌های زندگی انسان‌ها وجود دارند. تعداد این موجودات میکروسکوپی بسیار زیاد است، اما در بین تنوع بالای گونه‌های میکروارگانیسم، تنها بخش بسیار کوچکی از آن‌ها به افراد حمله می‌کنند و با تکثیر سلولی موجب ایجاد انواع بیماری‌های مختلف در افراد می‌شوند.

هر یک از میکروارگانیسم‌های ذکر شده عامل بروز یک بیماری خاص هستند. برای مثال در بروز بیماری تب مالت، عفونت‌های دستگاه ادراری و بیماری سل، این باکتری‌ها هستند که نقش دارند. زمانی که صحبت از بیماری‌های پوستی عفونی و عفونت دستگاه تناسلی زنانه می‌شود، قارچ‌ها معمولاً نقش عامل بیماری‌زا را بازی می‌کنند. این در حالی است که انواع سرماخوردگی، آنفولانزا، ایدز و حتی کرونا، به دلیل ویروس‌ها ایجاد شده‌اند. انگل‌ها نیز عامل بروز بیماری‌هایی مثل مالاریا یا کرم‌های روده‌ای هستند.

بیماری‌های عفونی چه علائمی دارند؟

بیماری‌های عفونی از جمله اختلالات سلامتی هستند که افراد را در تمام دنیا تحت تأثیر قرار می‌دهند. این بیماری‌ها علائم مختلفی دارند که بسته به میزان عفونت، افراد ممکن است علائم را به صورت خفیف تا شدید تجربه کند. اکثر این بیماری‌ها علائم مشابهی دارند. از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توانیم به تب (نشانه اصلی عفونت)، اسهال، خستگی، درد خصوصاً دردهای عضلانی، بی‌حالی و لرز اشاره کنیم.

البته در برخی از مواقع هم بیماری‌های عفونی ممکن است علائم خاصی داشته باشند که بسته به شدت بیماری و میزان تأثیری که بر سیستم ایمنی بدن دارد، به صورت‌های متفاوتی ظاهر می‌شوند. شدت بیماری عفونی و البته نوع آن تعیین کننده شیوه درمان فرد بیمار خواهند بود. برای مثال شما برای یک سرماخوردگی ساده به پزشک مراجعه نمی‌کنید. این در صورتی است که با بروز نشانه‌های بیماری هپاتیت، سل، سرخک یا آبله مرغان، حتماً راه‌های درمانی پزشکی را زیر نظر متخصصان طی خواهید کرد.

علل بروز بیماری‌های عفونی چیست؟

بیماری‌های عفونی با مختل کردن عملکردهای بدن، یک بخش یا کل بدن را تحت تأثیرات منفی خود قرار می‌دهند. اگرچه علت بروز بیماری‌های غیرعفونی معمولاً به دلیل ژنتیک، عوامل داخلی بدن یا سبک زندگی ناسالم است، بروز بیماری‌های عفونتی کاملاً با عوامل بیماری‌زا ارتباط دارد. میکروارگانیسم‌های بیماری زا در اطراف ما به وفور یافت می‌شوند و به اشکال و اندازه‌های مختلفی نیز هستند. عفونت در بدن زمانی ایجاد می‌شود که یک عامل بیماری‌زا وارد بدن شده و به سلول‌های سالم بدن حمله کند. در چنین مواردی بدن میزبان بسته به شدت میکروارگانیسم‌ها واکنش‌های متفاوتی را نشان می‌دهد.

مهم‌‌ترین موانع در برابر تهاجم عوامل عفونی به میزان سلامتی میزبان، پوست و غشاهای مخاطی (بافت‌های بینی، دهان و دستگاه تنفسی فوقانی) او بستگی دارند. زمانی که این بافت‌ها دچار مشکل شوند یا تحت تأثیر بیماری‌های قبلی قرار گرفته باشند، تهاجم عفونی ایجاد می‌گردد. این عوامل عفونی ممکن است به جریان خون حمله کنند و به سراسر بدن منتقل شوند و یا اینکه تنها در یک نقطه از بدن تجمع پیدا کنند. از جمله علل آلودگی به عوامل بیماری‌زا (ویروس، انگل، قارچ، باکتری) می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• تماس مستقیم با شخص، حیوان یا محیط آلوده
• تماس غیر مستقیم با سطوح آلوده
• نیش حشرات
• آلودگی‌های موجود در هوا، غذا و نوشیدنی

راه‌های پیشگیری از بروز بیماری عفونتی

اگرچه بیماری‌های عفونی ممکن است در تمامی افراد رخ دهند، اما کسانی که دارای سیستم ایمنی ضعیف‌ تری هستند، معمولاً بیشتر به این بیماری‌ها دچار می‌شوند و از طرفی شرایط سلامتی آن‌ها نیز سخت‌‌تر از سایرین خواهد شد. برای مثال افرادی که واکسیناسیون خود را انجام نداده‌اند، کسانی که تحت شیمی درمانی هستند، کارمندان مراکز خدمات درمانی که به صورت مداوم در معرض بیماری قرار دارند و یا کسانی که عضو پیوند داشته‌اند، بیشتر از سایرین به این سری از بیماری‌ها مبتلا می‌شوند. برای پیشگیری از این بیماری‌ها روش‌های متعددی وجود دارد که در ادامه به معرفی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.

• همیشه واکسیناسیون خود را کامل کنید.
• از نزدیکی به افراد بیمار و دست زدن به آن‌ها خودداری کنید.
• همیشه دست‌های خود را با آب و مواد شوینده مناسب برای پاکسازی آلودگی‌ها، بشویید.
• از سفر به مناطق دارای بیماری شایع عفونی خودداری کنید.
• سیستم ایمنی خود را با مصرف غذاهای مناسب، ورزش، دوری از استرس و تنش‌‌های محیطی تقویت کنید.
• از به اشتراک گذاری وسایل شخصی با سایر افراد خودداری کنید.
• در مکان‌هایی که بیماری‌های عفونی شیوع پیدا کرده اند، غذا یا نوشیدنی نخورید و به شنا نروید.

روش‌های تشخیص بیماری عفونتی

روش‌های متعددی برای تشخیص این سری از بیماری‌ها وجود دارد. برای مثال ممکن است پزشک برای تشخیص نوع بیماری از انواع آزمایشات کمک بگیرد. طی این آزمایشات موارد متعددی مثل نمونه خون، ادرار، سطح مایعات بدن و مدفوع بررسی می‌شوند. به طور کلی از روش‌های تشخیص انواع بیماری عفونی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.

• تکنیک‌های تشخیص مستقیم
• سیستم‌های کشت آزمایشگاهی
• تشخیص غیرمستقیم بر اساس روش‌های سرولوژیکی (تشخیص‌های آنتی ژن و آنتی بادی)

جمع‌بندی

بیماری‌های عفونی می‌توانند توسط عوامل بیماری‌زا گوناگون مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها ایجاد شوند. راه‌های انتقال بیماری‌های عفونتی متنوع است و شامل انتقال بین فردی، تماس مستقیم با بیمار و ذرات آلوده می‌شود. علائم و نشان‌های بیماری‌های عفونتی بسته به میزبان و عامل بیماری‌زا می‌تواند متفاوت باشد. افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند، بیشتر از سایرین در معرض بروز بیماری‌های عفونتی قرار دارند.