زمان مطالعه این مطلب: 4 دقیقه

سل یک بیماری عفونی است. افراد در صورت ابتلا به این عفونت لزوماً علائم بیماری سل را از خود نشان نخواهند داد. سل به طور کلی ریه‌های فرد را درگیر می‌کند اما ممکن است بر دیگر اعضاء مانند ستون فقرات، کلیه و مغز نیز تأثیر بگذارد. در این مقاله قصد داریم به بررسی این بیماری، عامل و درمان آن بپردازیم. اگر قصد دارید اطلاعات کاملی از این بیماری به دست آورید، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید. 

سل چیست؟

بیماری سل همانطور که گفته شد یک بیماری عفونی محسوب می‌شود. سل ریه‌های فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد اما می‌تواند بر دیگر اعضای بدن نیز تأثیر منفی داشته باشد. باکتری‌هایی که باعث بیماری سل می‌شوند از طریق قطرات کوچکی که به دلیل سرفه و عطسه در هوا منتشر می‌شوند، از فردی به فرد دیگر سرایت می‌کنند. فرد ممکن است پس از استنشاق باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس⁽¹⁾ (M. tuberculosis)، به سل مبتلا شود.

توجه داشته باشید بیماری سل تنها در صورت تماس خیلی نزدیک با فرد بیمار، منتقل خواهد شد. 

سل چقدر شایع است؟

حدود 33 درصد از جمعیت جهان، نزدیک به 2.5 میلیارد نفر، به سل مبتلا هستند.⁽²⁾ اگرچه سل زمانی عامل اصلی مرگ و میر در ایالات متحده بود، اما تعداد موارد در دهه‌های 1940 و 1950 پس از یافتن درمان‌ها به سرعت کاهش یافت.

طبق آمار مرکز کنترل بیماری (CDC)، در سال 2016، 9272 مورد سل در ایالات متحده گزارش شده است. برای سل، نرخ بروز ملی 2.9 مورد در هر 100000 نفر است.

عفونت سل (سل نهفته)

یک فرد ممکن است باکتری سل در بدن خود داشته باشد و هرگز علائمی از خود بروز ندهد. در بیشتر افراد، سیستم ایمنی می‌تواند حاوی باکتری‌ها باشد تا تکثیر نشده و باعث بیماری نشوند. در این صورت، فرد مبتلا به عفونت سل بوده اما علائم بیمار سل را از خود نشان نمی‌دهد.

پزشکان به این وضعیت سل نهفته می‌گویند. یک فرد ممکن است هرگز علائمی را تجربه نکند و از ابتلای خود نیز غافل باشد. همچنین هیچ خطری برای انتقال عفونت نهفته به شخص دیگری وجود ندارد. با این حال، فرد مبتلا به سل نهفته نیاز به درمان دارد.

بیماری سل (سل فعال)

بدن ممکن است قادر به مهار باکتری سل نباشد. زمانی که سیستم ایمنی بدن به دلیل بیماری یا استفاده از برخی داروها ضعیف شده باشد، احتمال این مورد بیشتر می‌شود.

هنگامی که این اتفاق می‌افتد، باکتری‌ها می‌توانند تکثیر شوند و علائم داشته باشند و در نتیجه سل فعال ایجاد کنند. افراد مبتلا به سل فعال می‌توانند عفونت را گسترش دهند.

بدون مداخله پزشکی، سل در 5 تا 10 درصد از افراد مبتلا به عفونت فعال می‌شود. خطر ابتلا به سل فعال در برخی افراد بیشتر است. در ادامه به این موارد اشاره خواهیم کرد.

• افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند.
• افرادی که برای اولین بار در 2 تا 5 سال گذشته به عفونت مبتلا شده است.
• افراد مسن و کودکان خردسال بیشتر خطر بیماری دارند.
• افرادی که مواد مخدر مصرف می‌کنند.
• افرادی که قبلاً درمان مناسب برای سل دریافت نکرده اند.

علائم بیماری سل

اگرچه بدن شما می‌تواند حاوی باکتری‌هایی باشد که باعث سل می‌شوند، اما این باکتری‌ها معمولاً توسط سیستم ایمنی بدن سرکوب می‌شوند.

علائم و نشانه‌های سل فعال عبارتند از⁽³⁾:

• سرفه سه هفته یا بیشتر
• سرفه خونی یا مخاطی
• درد قفسه سینه یا درد همراه با تنفس یا سرفه
• کاهش وزن ناخواسته
• خستگی
• تب
• عرق شبانه
• لرز
• از دست دادن اشتها

سل همچنین می‌تواند سایر قسمت‌های بدن شما از جمله کلیه‌ها، ستون فقرات یا مغز را تحت تأثیر قرار دهد. هنگامی که سل از ریه‌های شما خارج می‌شود، علائم و نشانه‌ها بسته به اندام‌های درگیر متفاوت است. به عنوان مثال نفوذ سل در ستون فقرات ممکن است باعث کمردرد شود. همچنین سل در کلیه‌ها ممکن است باعث ایجاد خون در ادرار شود.

علائم هشدار دهنده اولیه بیماری سل

• سرفه مداوم، (حداقل 3 هفته)
• خلط، که ممکن است در آن خون باشد، هنگام سرفه
• کاهش اشتها و وزن
• احساس کلی خستگی و ناخوشی
• تورم در گردن
• تب
• عرق شبانه
• درد قفسه سینه

دلیل بیماری سل

سل توسط باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می‌شود. میکروب‌ها از طریق هوا پخش می‌شوند و معمولاً ریه‌ها را آلوده می‌کنند، اما می‌توانند سایر قسمت‌های بدن را نیز آلوده کنند. اگرچه سل عفونی است، اما به راحتی پخش نمی‌شود. معمولاً باید زمان زیادی را در تماس با فردی که ناقل است بگذرانید تا به آن مبتلا شوید.

با تشخیص زودهنگام و آنتی بیوتیک‌های مناسب، سل قابل درمان است. نوع مناسب آنتی بیوتیک و طول درمان به موارد زیر بستگی دارد:

• سن و سلامت کلی فرد
• چه آنها سل نهفته یا فعال دارند
• محل عفونت

آیا سویه سل مقاوم به دارو است؟

درمان سل نهفته می‌تواند متفاوت باشد. منبع قابل اعتماد ممکن است فردی در هفته یک بار به مدت 12 هفته یا هر روز به مدت 9 ماه آنتی بیوتیک مصرف کند.

درمان سل فعال ممکن است شامل مصرف چندین دارو به مدت 6 تا 9 ماه باشد. هنگامی که فردی دارای یک سویه سل مقاوم به دارو باشد، درمان پیچیده تر خواهد بود.

برای افراد ضروری است که دوره درمان را کامل کنند، حتی اگر علائم از بین بروند. اگر فردی مصرف داروی خود را زود قطع کند، برخی از باکتری‌ها می‌توانند زنده بمانند و در برابر آنتی بیوتیک‌ها مقاوم شوند. در این حالت، فرد ممکن است به سل مقاوم به دارو مبتلا شود.

بسته به قسمت‌هایی از بدن که سل بر آنها تأثیر می‌گذارد، پزشک ممکن است کورتیکواستروئیدها را نیز تجویز کند.

جمع بندی

• همانطور که خواندید سل یک بیماری عفونی است که به دلیل وارد شدن یک باکتری به بدن ایجاد می‌شود. 
• سل به راحتی منتقل نمی‌شود. بلکه باید زمان زیادی را در جوار یک فرد مبتلا بگذرانید و فاصله کمی نیز با او داشته باشید. 
• سل به دو حالت در بدن ایجاد می‌شود. سل نهفته و سل فعال. 
• سل نهفته به فرد دیگری منتقل نمی‌شود. انتقال سل فقط از فردی که بیماری سل فعال دارد امکان پذیر است.