اختلال شخصیت مرزی چیست؟ + علائم و درمان شخصیت مرزی

زمان مطالعه این مطلب: 7 دقیقه

اختلال شخصیت مرزی یا (BPD) نوعی وضعیت سلامت روان است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی دارای نوسانات شدید خلقی، روابط ناپایدار و مشکل در کنترل احساسات خود هستند. آنها در معرض خطر بیشتری برای خودکشی و رفتارهای خود ویرانگر هستند. اما اختلال شخصیت مرزی چیست؟ علائم شخصیت مرزی چیست؟ تشخیص و درمان اختلال شخصیت مرزی چگونه است؟ حتما تا انتهای این مقاله از مجله سلامت کیوان همراه ما باشید تا به این سوالات و بیشتر بپردازیم.

اختلال شخصیت مرزی چیست؟

اختلال شخصیت مرزی یا به انگلیسی Borderline Personality Disorder نوعی وضعیت سلامت روانی است که با نوسانات شدید خلق و خو، بی ثباتی در روابط بین فردی و تکانشگری مشخص می‌شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ترس شدیدی از تنها شدن دارند و در تنظیم احساسات خود به ویژه خشم مشکل دارند. آنها همچنین تمایل به نشان دادن رفتارهای تکانشی و خطرناک، مانند رانندگی پرخطر و تهدید به خودآزاری دارند. همه این رفتارها حفظ روابط را برای آنها دشوار می‌کند.

اختلال شخصیت مرزی یکی از گروه‌هایی از شرایط به نام اختلال شخصیت «خوشه B» است که شامل رفتارهای نمایشی و نامنظم است. اختلالات شخصیت، الگوهای رفتاری مزمن و دراز مدتی هستند که رفتار فرد را انعطاف ناپذیر و پریشان می‌کند. بسیاری از افرادی که با اختلال شخصیت مرزی زندگی می‌کنند نمی‌دانند که به آن مبتلا هستند و ممکن است متوجه نباشند که راه سالم‌تری برای رفتار و ارتباط با دیگران وجود دارد.⁽¹⁾

تفاوت بین اختلال شخصیت مرزی و اختلال دوقطبی چیست؟

در حالی که اختلال دوقطبی نیز با نوسانات گسترده در خلق و خو و رفتار فرد بیمار مشخص می‌شود، با اختلال شخصیت مرزی (BPD) بسیار متمایز است. در شخصیت مرزی، خلق و خو و رفتار به سرعت در پاسخ به استرس فرد تغییر می‌کند، به ویژه در هنگام تعامل با افراد دیگر، در حالی که در اختلال دوقطبی، خلق و خوی پایدارتر و کمتر واکنشی است. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی نیز برخلاف افراد مبتلا به BPD، تغییرات قابل توجهی در انرژی و فعالیت دارند.

شخصیت مرزی چه کسانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

بیشتر اختلالات شخصیتی در سالهای نوجوانی و زمانی که شخصیت شما بیشتر رشد می‌کند و بالغ می‌شود دیده می‌شوند. در نتیجه، تقریباً همه افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی بالای 18 سال سن دارند. اگرچه هر کسی ممکن است به BPD مبتلا شود، اما اگر سابقه خانوادگی اختلال شخصیت مرزی داشته باشید، احتمال ابتلا به این بیماری در شما بیشتر است. افراد مبتلا به سایر بیماری‌های روانی مانند استرس و اضطراب، افسردگی یا اختلالات خوردن نیز در معرض خطر بیشتری قرار دارند. تقریباً 75 درصد از افرادی که به اختلال شخصیت مرزی تشخیص داده می‌شوند، زنان هستند.

علت اختلال شخصیت مرزی

روان پزشکان بر این باورند که BPD به دلیل ترکیبی از عوامل زیر است:

• سوء استفاده و آسیب‌های دوران کودکی: تا 70 درصد از افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی در کودکی مورد آزار و تجاوز جنسی، عاطفی یا فیزیکی قرار گرفته‌اند. طلاق والدین، دلبستگی ضعیف والدین نسبت به فرزنداشان، مرزهای نامناسب خانوادگی و اختلال مصرف مواد مخدر در والدین نیز با اختلال شخصیت مرزی مرتبط است.

• ژنتیک: برخی مطالعات نشان می‌دهند که اگر سابقه خانوادگی BPD دارید، به احتمال زیاد به این بیماری مبتلا شوید.

• تغییرات مغزی: در افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، بخش‌هایی از مغز که احساسات و رفتار را کنترل می‌کند، به درستی ارتباط برقرار نمی‌کند که موجب بروز مشکلاتی بر نحوه عملکرد مغز آنها می‌شود.

همچنین شما می‌توانید بیشتر درباره سایر اختلالات روانی اینجا بخوانید:

• اسکیزوفرنی چیست؟ + علائم و نحوه تشخیص
• علائم اختلال شخصیت وابسته چیست؟

علائم اختلال شخصیت مرزی

علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی معمولاً در اواخر سال‌های نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ظاهر می‌شوند. همچنین وقوع یک رویداد نگران کننده یا تجربه استرس‌زا می‌تواند علائم فرد بیمار را تحریک کند یا آنها را بدتر کند. با گذشت زمان، علائم معمولا کاهش می‌یابند و ممکن است به طور کامل از بین بروند. با این‌حال علائم اختلال شخصیت مرزی می‌تواند از نوع قابل کنترل آن تا نوع بسیار شدید این بیماری متغیر باشد و شامل هر ترکیبی از موارد زیر باشد⁽²⁾:

ترس از رها شدن

برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی معمول است که از تنهایی احساس ناراحتی کنند. وقتی افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی احساس می‌کنند که رها شده یا مورد بی توجهی قرار گرفته‌اند، احساس ترس یا خشم شدید می‌کنند. آنها ممکن است محل اختفای عزیزان خود را ردیابی کنند یا مانع از ترک آنها شوند.

روابط ناپایدار و شدید

افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی حفظ روابط شخصی سالم را چالش برانگیز می‌دانند زیرا تمایل دارند دیدگاه خود را نسبت به دیگران به طور ناگهانی و چشمگیر تغییر دهند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی در برقراری برخی روابط مانند دوستی، ازدواج و ارتباط با اعضای خانواده اغلب آشفته و بی ثبات هستند.

خودانگاره یا احساس ناپایدار از خود

افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی اغلب تصوری مخدوش یا نامشخصی از خود دارند و اغلب احساس گناه یا شرم می‌کنند و خود را بد می‌بینند. آنها همچنین ممکن است به طور ناگهانی و چشمگیری تصویر خود را تغییر دهند که با تغییر ناگهانی اهداف، نظرات، شغل یا دوستان خود نشان داده می‌شود. آنها همچنین تمایل دارند پیشرفت خود را خراب کنند. به عنوان مثال، آنها ممکن است عمداً در یک آزمون مردود شوند، روابط خود را خراب کنند یا از یک شغل اخراج شوند.

تغییرات سریع خلق و خو

افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است تغییرات ناگهانی را در احساس خود نسبت به دیگران، خود و دنیای اطراف خود تجربه کنند. احساسات غیرمنطقی از جمله عصبانیت غیرقابل کنترل، ترس، اضطراب و نفرت به طور مکرر و ناگهانی در این افراد تغییر می‌کنند. این نوسانات معمولاً فقط چند ساعت و به ندرت بیشتر از چند روز طول می‌کشد.

خودآزاری مکرر یا رفتار خودکشی

افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است پوست خود را بریده، بسوزانند یا به خود صدمه بزنند. آنها همچنین ممکن است افکار خودکشی داشته باشند.

احساس پوچی دائمی

بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی احساس غمگینی، بی حوصلگی، برآورده نشدن یا خالی بودن میکنند. احساس بی‌ارزشی و نفرت از خود نیز در افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی رایج است.

افکار پارانوئید موقت

اپیزودهای تجزیه‌ای، افکار پارانوئید و گاهی اوقات توهم ممکن است در اثر استرس شدید و یا معمولاً ترس از رها شدن، ایجاد شوند. این علائم موقتی هستند و معمولا آنقدر شدید نیستند که به عنوان یک اختلال جداگانه در نظر گرفته شوند.

همه افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی این علائم را تجربه نمی‌کنند. شدت، فراوانی و طول مدت علائم برای هر فرد منحصر به فرد است.

تشخیص اختلال شخصیت مرزی

شخصیت افراد، در طول رشد و دوره کودکی و نوجوانی به تکامل خود ادامه می‌دهد. به همین دلیل، روان پزشکان معمولاً فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی را تا سن 18 سالگی تشخیص نمی‌دهند. گاهی اوقات، اگر علائم قابل توجه باشد و حداقل یک سال طول بکشد، ممکن است یک فرد کمتر از 18 سال نیز به BPD تشخیص داده شود. تشخیص اختلالات شخصیت، از جمله اختلال شخصیت مرزی، می‌تواند دشوار باشد، زیرا اکثر افراد مبتلا به اختلال شخصیت بینشی نسبت به رفتار مخرب و الگوهای فکری خود ندارند.

هنگامی که آنها به دنبال کمک هستند، اغلب به دلیل شرایطی مانند اضطراب یا افسردگی ناشی مشکلات ایجاد شده توسط اختلال شخصیت آنها است، مانند طلاق یا روابط از دست رفته، نه خود اختلال. یک پزشک متخصص روان مانند روانپزشک، روانشناس یا مددکار اجتماعی بالینی می‌تواند اختلال شخصیت مرزی را تشخیص دهد.

درمان اختلال شخصیت مرزی

درمان اختلال شخصیت مرزی از نظر تاریخی چالش برانگیز بوده است. اما با روش‌های درمانی جدیدتر و مبتنی بر شواهد، بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی با علائم کمتر، بهبود عملکرد و کیفیت زندگی بهتر را تجربه می‌کنند. اما درمان موثر نیاز به زمان، صبوری و تعهد دارد. درمان ممکن است شامل روان درمانی (گفتار درمانی)، مصرف برخی داروها یا هر دو باشد. اگر بسیار مضطرب هستید یا در خطر آسیب رساندن به خود یا دیگران هستید، ممکن است روانپزشک شما یک اقامت کوتاه مدت در بیمارستان را توصیه کند. با اینحال انواع روش‌های درمانی که می‌تواند به درمان اختلال شخصیت مرزی کمک کند عبارتند از:

رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT): رفتار درمانی دیالکتیکی نوعی درمان است که به طور خاص برای افراد مبتلا به شخصیت مرزی ایجاد شده است. DBT بر کمک به پذیرش واقعیت زندگی و رفتارهای خود و همچنین کمک به یادگیری ایجاد تغییر در زندگی خود از جمله رفتارهای غیرمفید تمرکز می‌کند. این مهارت‌ها به شما در کنترل احساسات شدید، کاهش رفتارهای خود مخرب و بهبود روابط کمک می‌کنند.

درمان شناختی رفتاری (CBT): درمان شناختی رفتاری نوعی درمان ساختاریافته و هدف‌گرا است. در این روش، روانشناس به شما کمک می‌کند افکار و احساسات خود را از نزدیک ببینید. متوجه خواهید شد که افکار شما چگونه بر اعمال شما تأثیر می‌گذارد. از طریق درمان شناختی رفتاری، می‌توانید افکار و رفتارهای منفی را بیاموزید و یاد بگیرید که الگوها و عادات فکری سالم‌تری داشته باشید.

درمان اختلال شخصیت مرزی با دارو

از آنجایی که مزایای داروهای تجویزی برای اختلال شخصیت مرزی مشخص نیست، روانپزشکان معمولاً مصرف داروها را به عنوان درمان اصلی برای اختلال شخصیت مرزی تجویز نمی‌کنند. اما در برخی موارد، روانپزشک شما ممکن است داروهایی را برای درمان علائم خاص یا شرایط سلامت روانی شما توصیه کند. برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی می‌توانند اضطراب و افسردگی را درمان کنند، نوسانات خلقی را تنظیم کنند یا به کنترل رفتارهای تکانشی کمک کنند.

مهم است که دارو توسط روانپزشک تجویز شود. مصرف خوسرانه دارو ممکن است شرایط شمارا بدتر کرده یا با عوارض ناخوشاندی همراه باشد.

پیشگیری از اختلال شخصیت مرزی

متأسفانه هیچ راهی برای پیشگیری از اختلال شخصیت مرزی وجود ندارد. بیشتر اوقات، علائم BPD با افزایش سن به تدریج کاهش می‌یابد. حتی دیده شده است که علائم برخی از افراد مبتلا به این عارضه در 40 سالگی ناپدید می‌شوند. با درمان مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به BPD یاد می‌گیرند که علائم خود را مدیریت کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.

کلام اخر

اختلال شخصیت مرزی (BPD) نوعی وضعیت سلامت روان است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی دارای نوسانات شدید خلقی، روابط ناپایدار و مشکل در کنترل احساسات خود هستند. مهم است که به یاد داشته باشید که اختلال شخصیت مرزی (BPD) یک وضعیت سلامت روان است. مانند همه شرایط سلامت روان، جستجوی کمک به محض ظاهر شدن علائم می‌تواند به کاهش اختلالات در زندگی شما کمک کنند. متخصصان سلامت روان می‌توانند طرح‌های درمانی ارائه دهند که می‌تواند به افراد مبتلا به BPD کمک کند تا افکار و رفتارهای خود را مدیریت کنند.