همه چیز درباره یبوست؛ علت و درمان فوری یبوست!

زمان مطالعه این مطلب: 5 دقیقه

یبوست یا خشکیِ مزاج به دفع سخت و خشک مدفوع گفته می‌شود که به بر اساس علل مختلفی رخ می‌دهد. شایع ‌ترین علل یبوست شامل کمبود فیبر در رژیم غذایی روزانه، کمبود مایعات و عدم ورزش هستند. برای تشخیص و درمان یبوست مزمن باید به پزشک مراجعه کرد. اما برای رفع خشکی مزاج مصرف غذاهای پرفیبر و نوشیدن آب فراوان توصیه می‌شود. عدم درمان این عارضه باعث می‌شود تا بیمار با مشکلات شدید در سیستم روده‌ای و هموروئید روبرو شود. در این بررسی به طور کامل در مورد علل، و درمان یبوست صحبت می‌کنیم.

یبوست چیست؟

یبوست (Constipation) یک بیماری بسیار شایع است که افراد در هر سنی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. خشکی مزاج بدان معناست که مدفوع به راحتی قابل دفع نیست و فرد باید بیشتر از حد معمول فشار بیاورد تا بتواند روده خود را به طور کامل تخلیه کند. یبوست همچنین می‌تواند باعث شود که مدفوع شما به طور غیرمعمول سفت، توده‌ای و بزرگ شود. این بیماری می‌تواند حاد یا مزمن باشد اما بسیاری از افراد فقط برای مدت کوتاهی با این مشکل مواجه می‌شوند.

علائم یبوست

علائم خشکی مزاج عبارتند از:

• نیاز به باز کردن روده‌ها کمتر از حد معمول
• مدفوع سفت و خشک با دردناک بودن دفع آن
• زور زدن برای خارج کردن مدفوع
• نشستن بیش از حد معمول در توالت
• وجود احساس عدم تخلیه کامل روده
• خارش و سوزش مقعد
• باد کردن شکم
• گرفتگی شکم

در برخی موارد، یبوست ناشی از بیماری‌های جدی‌تر از جمله تومورها و بیماری‌های سیستمیک است.

بیشتر بخوانید:

• علت درد زیر شکم مردان چیست؟ + درمان درد زیر شکم آقایان
• علت سوزش معده و سر دل چیست؟ + بهترین درمان سوزش معده
• علت درد زیر شکم زنان چیست؟ آیا درد زیر شکم زنان خطرناک است؟
• کم آبی بدن چیست؟ هر آنچه در مورد کم آبی باید بدانید

علل مرتبط با سبک زندگی یبوست

یبوست می‌تواند ناشی از عوامل مختلف در سبک زندگی فرد باشد که اغلب به صورت ترکیبی از موارد زیر است:

• تغییر در روتین: حرکات طبیعی روده به انقباض منظم و ریتمیک روده بستگی دارد. این بخشی از «ساعت» درونی بدن است و اغلب با تغییرات روتین به مشکل می‌خورد.

• رژیم غذایی کم فیبر: از آنجایی که فیبر غیرقابل هضم است، حجم مدفوع را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود که به راحتی در امتداد دستگاه گوارش فشار داده شود. دو نوع گسترده از الیاف وجود دارند که شامل محلول و نامحلول هستند. فیبر محلول به نرم شدن مدفوع کمک می‌کند. منابع خوب فیبر محلول شامل حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات هستند. فیبر نامحلول به مدفوع حجم می‌دهد و به حرکت سریع‌تر مدفوع در روده کمک می‌کند. منابع خوب فیبر نامحلول در سبوس گندم، نان‌های سبوس دار و غلات هستند.

• آب ناکافی: فیبر موجود در مدفوع فقط با آب پر می‌شود. در صورت مصرف ناکافی آب، یبوست ممکن است در اثر یک رژیم غذایی با فیبر کم ایجاد شود.

• فقدان ورزش منظم: زندگی کم تحرک یا محدودیت در حرکت به دلیل ناتوانی از علل شایع یبوست است.

• به تعویق انداختن رفتن به دستشویی: نادیده گرفتن میل به رفتن به دستشویی به این معناست که آب بیشتری از مدفوع خارج می‌شود و دفع آن‌ها را دشوار می‌کند. نادیده گرفتن منظم این میل ممکن است بدن را نسبت به سیگنال‌های معمولی برای رفتن به توالت حساس کند.

• مصرف برخی از داروها: مانند مواد مخدر به ویژه کدئین، داروهای ضد افسردگی، مکمل‌های آهن، مسدود کننده‌های کانال کلسیم (ضدفشار خون، به ویژه وراپامیل) و آنتی اسیدهای غیر منیزیم به کاهش حرکات روده منجر می‌شوند.

• بارداری: عملکرد هورمون‌ها، کاهش فعالیت و فشار رحم در حال رشد بر روی روده‌ها به این معنا هستند که یبوست در دوران بارداری شایع است.

• داشتن بیماری: دوره‌ای از بیماری به ویژه بیماری که منجر به بستری شدن در بیمارستان و استراحت در بستر می‌شود، معمولاً به یبوست ختم خواهد شد. درمان کوتاه مدت با ملین‌ها اغلب مورد نیاز است.

علل پزشکی یبوست

یبوست گاهی اوقات نشانه مشکلات پزشکی زمینه ای است مانند:

• گذر آهسته: حرکت مدفوع در برخی افراد به طور طبیعی کمتر از دیگران است. به نظر می‌رسد روده آن‌ها فعالیت کمتری داشته باشد.
• شقاق مقعد: پارگی در پوشش مقعد ممکن است باعث ترس فرد نسبت به درد ناشی از اجابت مزاج شود.
• انسداد: رکتوم یا مقعد ممکن است به طور جزئی توسط بواسیر یا پرولاپس رکتوم مسدود شود.
• رکتوکوئل: رکتوم از دیواره عقبی ضعیف واژن عبور می‌کند.
• فتق: فتق شکمی می‌تواند فشار داخل شکم را کاهش دهد که باعث می‌شود حرکت دشوارتر شود.
• سندرم روده تحریک پذیر: با درد شکم، نفخ و یبوست یا اسهال متناوب مشخص می‌شود.
• مشکلات سیستم غدد درون ریز: شامل کم کاری تیروئید، دیابت یا کم کاری هیپوفیز است.
• تومور: درد هنگام تلاش برای دفع مدفوع می‌تواند از علائم سرطان رکتوم باشد.
• بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی: مانند مولتیپل اسکلروزیس، بیماری پارکینسون یا سکته مغزی با افزایش حساسیت به یبوست مرتبط هستند.

بیشتر بخوانید:

• علت گشادی مقعد چیست؟ + بهترین روش درمان گشادی مقعد
• علت خونریزی از مقعد و درمان آن
• درد مقعد و تیر کشیدن ناگهانی مقعد نشانه چیست؟
• علت خون در مدفوع چیست؟ آیا مدفوع خونی خطرناک است؟

عوارض یبوست مزمن

برخی از عوارض یبوست مزمن عبارتند از:

• نهفتگی مدفوع: قسمت تحتانی روده و رکتوم به قدری مملو از مدفوع می‌شود که ماهیچه‌های روده نمی‌توانند هیچ یک از آن را بیرون برانند.

• بی‌اختیاری مدفوع: پر شدن بیش از حد روده می‌تواند منجر به “دریبل زدن” غیرارادی اسهال شود.

• بواسیر: زور زدن مداوم برای باز کردن روده می‌تواند به رگ‌های خونی راست روده آسیب برساند.

• پرولاپس رکتوم: فشار مداوم بخشی از پوشش رکتوم را از مقعد بیرون می‌راند.

• بی‌اختیاری ادرار: فشار مداوم عضلات کف لگن را ضعیف می‌کند. این امر احتمال دفع غیر ارادی ادرار را به خصوص هنگام سرفه، خنده یا عطسه افزایش می‌دهد.

درمان یبوست

تشخیص خشکی مزاج ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تاریخچه پزشکی
• معاینه جسمی
• سؤال در مورد داروها، رژیم غذایی، ورزش و عادات سبک زندگی
• کولونوسکوپی

درمان بستگی به علت دارد اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• حذف مدفوع نهفته: که ممکن است شامل تنقیه، نرم کننده‌های مدفوع و یک دوره کوتاه مدت ملین باشد.

• تغییرات رژیم غذایی: متخصصان تغذیه معمولاً روزانه 30 گرم فیبر را توصیه می‌کنند. منابع خوب فیبر شامل غلات سبوس دار، میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات هستند. مصرف غذاهایی مانند شیر، پنیر، برنج سفید، آرد سفید و گوشت قرمز باید محدود شود زیرا این مواد باعث ایجاد یبوست می‌شوند.

• مایعات بیشتر: مایعات به پر شدن مدفوع کمک می‌کنند. با این حال، محدود کردن مصرف نوشیدنی‌های ادرارآور مانند چای، قهوه و الکل بسیار مهم است.

• مکمل‌های فیبر: اگر فرد تمایل به اضافه کردن غذاهای سبوس دار، میوه‌های تازه یا سبزیجات در رژیم غذایی روزانه خود داشته باشد، این موارد ممکن است مفید باشند.

• ورزش: یکی از فواید متعدد ورزش منظم، بهبود حرکت روده است. در حالت ایده آل، ورزش باید هر روز حدود 30 دقیقه انجام شود.

• درمان اختلال زمینه‌ای: جراحی برای ترمیم فتق شکمی، درمان جایگزینی هورمونی برای کم کاری تیروئید، یا کرم بی‌حس کننده و حمام سیتز (آب نمک) برای شقاق مقعدی توصیه می‌شوند.

• ملین‌ها: محرک‌های روده انقباضات روده را افزایش می‌دهند اما ممکن است باعث گرفتگی عضلات شوند. عواملی که محتوای آب را افزایش می‌دهند ممکن است در جذب آب از روده اختلال ایجاد کنند یا مدفوع را با مایع متورم یا حجیم کنند. در صورت استفاده مناسب، ملین‌ها می‌توانند تا حد زیادی یبوست حاد و مزمن را تسکین دهند.

کلام آخر

یبوست یا خشکی مزاج به حرکت کند و دفع با فشار گفته می‌شود. در اکثر موارد، یبوست با خوردن یک رژیم غذایی سرشار از فیبر، نوشیدن مایعات بیشتر و ورزش روزانه با موفقیت درمان می‌شود. عوارض یبوست مزمن شامل هموروئید، نهفتگی مدفوع و افتادگی رکتوم می‌شود. مصرف داروهای ملین‌های بدون نسخه در کوتاه‌ مدت خوب هستند، اما اگر یبوست شما بیش از چند هفت روز طول بکشد، باید به پزشک مراجعه کرد.