لیکن پلان چیست؟ + هر آنچه باید درباره علائم و تأثیر آن بدانید !

زمان مطالعه این مطلب: 6 دقیقه

لیکن پلان، یک وضعیت پوستی است که باعث التهاب پوست می‌شود. بثورات ناشی از لیکن پلان می‌تواند پوست بازوها، پاها، پوست سر، ناخن‌ها، ناحیه تناسلی و داخل دهان شما را تحت تأثیر قرار دهد. برای اکثر افراد، این وضعیت بدون درمان بهبود می‌یابد. هرچند که برخی از درمان‌ها می‌توانند علائم مرتبط را کاهش دهند. در این مقاله از مجله سلامت کیوان همراه ما باشید تا به علل بروز و بهترین روش‌های درمان این بیماری بپردازیم

لیکن پلان چیست؟

لیکن پلان یک بیماری پوستی است که باعث ایجاد بثورات در یک ناحیه از بدن یا چندین قسمت از بدن می‌شود. این بثورات ممکن است روی پوست، داخل دهان، پوست سر، ناخن و ناحیه تناسلی شما به وجود آید. لیکن پلان یک درماتوز لیکنوئیدی است که برجستگی‌های سفتی، ببر روی پوست شما را ایجاد کند.

این بیماری نسبتاً شایع است و بیشتر در افراد بالای 30 سال و در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود. علت این بیماری هنوز مشخص نیست، اما ممکن است به علت واکنش سیستم ایمنی بدن به عوامل مختلفی نظیر مواد شیمیایی، داروها، عفونت‌ها و استرس باشد.⁽¹⁾

آیا لیکن پلان یک بیماری خودایمنی است؟

لیکن پلان یک بیماری خودایمنی نیست، اما باعث ایجاد پاسخی شبیه به بیماری‌های خودایمنی می‌شود. این بیماری یک وضعیت ایدیوپاتیک است. وضعیت ایدیوپاتیک به این معنا که علت آن ناشناخته است که باعث التهاب در پوست شما می‌شود. در لیکن پلان، سیستم ایمنی بدن شما به جای محافظت از بدن در برابر مهاجمان خارجی مانند باکتری‌ها یا ویروس‌ها، به قسمت‌هایی از بدن شما حمله می‌کند.

در یک سیستم ایمنی سالم، سلول‌های خاصی به نام سلول‌های T به محافظت از بدن در برابر عفونت کمک می‌کنند. در افراد مبتلا به لیکن پلان، سلول‌های T سیستم ایمنی بدن به پروتئینی در پوست و غشای مخاطی آنها حمله می‌کنند. علت این امر هنوز مشخص نیست، اما احتمالاً به دلیل تعامل ژنتیکی و عوامل محیطی مختلف است.

علائم لیکن پلان چیست؟

علائم لیکن پلان به محل بروز آن در بدن شما بستگی دارد. ممکن است نقاط ریز و برجسته روی پوست شما ایجاد شود، از جمله در اندام‌های تناسلی. این نقاط تقریباً به اندازه نوک یک سنجاق (0.4 میلی‌متر) هستند و ممکن است به عرض یک مداد (1 سانتی‌متر) رشد کنند. بعضی از این نقاط ممکن است به زخم تبدیل شوند. همچنین، نقاط سفید ریز ممکن است روی پوست داخل گونه‌ها، زبان یا لب‌های شما ایجاد شود. ناخن‌های شما هم ممکن است تغییر رنگ دهند، ترک بخورند، رشد نکنند یا بیفتند.

اگرچه علائم لیکن پلان دردناک نیست، اما اگر برای خارج کردن بثورات پوست خود بخراشید، ممکن است پوست شما آسیب ببیند و عفونی شود.

تفاوت بین لیکن پلان و لیکن اسکلروزیس چیست؟

لیکن پلان و لیکن اسکلروزیس هر دو شرایط ایدیوپاتیکی هستند که پوست شما، به ویژه غشاهای مخاطی را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

لیکن اسکلروزیس یک بیماری پوستی طولانی مدت است که باعث می‌شود پوست شما به تدریج نازک شود، خارش پیدا کند، زخم شود و در نهایت منجر به ایجاد جای اسکار شود. این عارضه می‌تواند در هر نقطه از پوست شما رخ دهد، اما عمدتاً پوست اطراف دستگاه تناسلی و مقعد (ناحیه آنوژنیتال) را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در افرادی که یائسگی را پشت سر گذاشته‌اند، بیشتر رخ می‌دهد.

تفاوت بین لیکن پلان و لیکن اسکلروزیس در این است که لیکن اسکلروزیس به ندرت بر غشاهای مخاطی دهان شما تأثیر می‌گذارد. به علاوه، لیکن اسکلروزیس معمولاً باعث ایجاد لکه‌های بیضوی سفیدرنگ در پوست می‌شود، در حالی که لیکن پلان بیشتر به شکل بثورات قرمزرنگ و مرتب در پوست شما ظاهر می‌شود.

تفاوت بین لیکن پلان و پسوریازیس چیست؟

لیکن پلان و پسوریازیس هر دو بیماری پوستی هستند که می‌توانند باعث ایجاد بثورات شوند. اما تفاوت اصلی بین لیکن پلان و پسوریازیس این است که پسوریازیس عمدتاً به صورت پوسته پوسته است و اغلب داخل دهان را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد.

در پسوریازیس، سلول‌های پوست شما به سرعت رشد می‌کنند و به فرمان سیستم ایمنی بدن شما، به شکل زیادی جایگذین می‌شوند. این فرایند باعث تشکیل پوسته‌های سفیدرنگ و قرمزرنگ بر روی پوست شما می‌شود. این بیماری معمولاً در کودکان و نوجوانان رخ می‌دهد و ممکن است در هر نقطه از بدن ظاهر شود، اما عمدتاً در نواحی خاصی مانند سر، پشت، زانو و مفاصل دیده می‌شود.

لیکن پلان به شکل بثورات قرمزرنگ و مرتب در پوست شما ظاهر می‌شود و به ندرت روی پوسته‌های سفیدرنگ شکل می‌گیرد. این بیماری ممکن است در هر نقطه از بدن ظاهر شود، اما عمدتاً در نواحی مانند کمر، پاها و بازوها دیده می‌شود. لیکن پلان اغلب در بزرگسالان رخ می‌دهد، اما کودکان نیز ممکن است مبتلا به آن شوند.

لیکن پلان چگونه بر بدن ما تأثیر می‌گذارد؟

طبق گفته محققین مجله سلامت کیوان، لیکن پلان معمولاً روی پوست اطراف مچ دست و آرنج (سطوح فلکسور)، پشت دست‌ها و جلوی ساق پا ظاهر می‌شود. نزدیک به نیمی از افرادی که به لیکن پلان مبتلا هستند، دچار لیکن پلان دهانی می‌شوند که پوست داخل دهان و زبان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

ضایعات بر روی بدن شما معمولاً به صورت نقاط برجسته و ریز (پاپول) شروع می‌شوند که به اندازه نوک یک سنجاق (0.4 میلی‌متر) هستند و ممکن است به عرض یک مداد (1 سانتی‌متر) رشد کنند. لیکن پلان دهانی معمولاً به صورت نقاط سفید ریز روی پوست داخل گونه‌ها یا زبان شروع می‌شود. در موارد شدید، پوست اطراف ممکن است التهاب کند و دچار زخم شود.

چه عواملی باعث تشدید و عود کردن لیکن پلان می‌شود؟

عوامل زیر ممکن است باعث تشدید و عود کردن لیکن پلان شوند:

• ابتلا به هپاتیت C
• تزریق واکسن‌های خاص
• مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
• مصرف داروهای خاص برای درمان آرتریت، بیماری قلبی یا فشار خون بالا
• تماس با مواد شیمیایی خاص، فلزات یا رنگدانه‌ها.

آیا لیکن پلان مسری است؟

لیکن پلان به صورت مسری انتقال نمی‌یابد و نمی‌تواند از طریق تماس با پوست از فردی به فرد دیگر منتقل شود. با این‌حال، ممکن است در برخی موارد، لیکن پلان از طریق تماس با اشیاء آلوده مانند لباس‌ها، حوله‌ها و وسایل شخصی آلوده انتقال پیدا کند. بنابراین، بهتر است از اشتراک گذاشتن این اشیاء با دیگران خودداری کرده و از رعایت بهداشت شخصی به خصوص در مکان‌های عمومی مثل استخرها، سوناها و جاهای دیگری که ممکن است عموم از آن استفاده کنند، رعایت کنید.

تشخیص لیکن پلان به چه نحوی انجام می‌شود؟

پزشک متخصص پوست پس از معاینه پوست شما، ممکن است بر اساس شکل ظاهری بثورات، بیماری را تشخیص دهد. با این‌حال، در بعضی موارد، پزشک نیاز به انجام بیوپسی (نمونه‌گیری) دارد تا بتواند تشخیص دقیق‌تری را برای بیماری شما قرار دهد.

با انجام بیوپسی، پزشک یک نمونه کوچکی از لایه‌های عمیق پوست را برمی‌دارد و سپس نمونه‌گرفته شده را برای تشخیص بیماری زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. این روش به پزشک کمک می‌کند تا بیماری شما را با دقت بیشتری تشخیص دهد و درمان مناسبی را برای شما تجویز کند.

روش‌های درمان لیکن پلان

در حال حاضر درمان دائمی و موثری برای لیکن پلان وجود ندارد، اما به کمک درمان‌های مختلف می‌توان به کاهش علائم و نشانه‌های بیماری کمک کرد. در زیر چندین روش درمانی برای لیکن پلان ذکر شده است:

• کرم‌های کورتیکواستروئیدی: این داروها می‌توانند به کاهش التهاب و خارش کمک کنند.

• آنتی هیستامین‌ها: این داروها اغلب برای کاهش علائم آلرژی مانند خارش پوست استفاده می‌شوند.

• فتوتراپی: این روش درمانی از نور ماوراء بنفش، معمولاً ماوراء بنفش B (UVB) از لامپ های مخصوص استفاده می‌کند. فتوتراپی می‌تواند به کاهش علائم بیماری کمک بسیاری کند.

• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی: این داروها می‌توانند به کاهش علائم و نشانه‌های بیماری کمک کنند. اما برای استفاده از این داروها نیاز به نظارت پزشکی دارید.

• رتینوئیدها: این داروها می‌توانند به کاهش بثورات شما کمک کنند. اما برای استفاده از این داروها نیاز به مشورت با پزشک دارید، زیرا ممکن است باعث ایجاد نقایص مادرزادی شوند و در صورت بارداری، استفاده از این داروها توصیه نمی‌شود.

در کنار این روش‌های درمانی، تغییر در شیوه‌ی زندگی و رعایت بهداشت پوست می‌تواند به بهبود علائم و نشانه‌های لیکن پلان کمک کند. مثلاً از استفاده از صابون‌های نرمال و نرم کننده‌های پوست می‌توانید استفاده کنید و از تماس پوست با شیمیایی‌ها و مواد تحریک‌کننده‌ی دیگر، مانند شوینده‌ها، پارفیوم‌ها و دیگر محصولات آرایشی، پرهیز کنید.

مراقبت‌های لازم جهت پیشگیری از شدت علائم بیماری لیکن پلان

برای پیشگیری از بدتر شدن بیماری لیکن پلان و کاهش علائم آن، می‌توانید مراقبت‌های زیر را رعایت کنید:

• پوست خود را با آب ولرم و صابون نرمال شستشو دهید و از استفاده از صابون‌های خشک کننده پوست پرهیز کنید.
• از استفاده از محصولات پوستی مانند ضدعفونی کننده‌های پوست و برخی از محصولات آرایشی استفاده نکنید.
• از برخورد با مواد شیمیایی مانند محلول‌های شستشوی خانگی و مواد شوینده پرهیز کنید.
• پوست خود را با پوشیدن لباس‌های نرم و راحت، به خصوص در مناطقی که با این بیماری مبتلا هستند، محافظت کنید.
• در صورت بروز علائم جدید یا بدتر شدن علائم خود، به پزشک خود مراجعه کنید.
• سعی کنید استرس خود را کاهش دهید و به داشتن تغذیه سالم و ورزش منظم توجه کنید.
• اگر شما به دنبال تجربه درمان‌های جایگزین هستید، قبل از استفاده از هر گونه درمان جایگزین با پزشک خود مشورت کنید.

در کل، بهتر است همیشه با پزشک خود در ارتباط باشید و درمان مناسبی را که برای شما مناسب است، انتخاب کنید.

کلام آخر

بیماری لیکن پلان یک بیماری شایع پوستی است که ممکن است ناخن‌ها و دهان را نیز درگیر کند. علائم آن شامل خارش، سوزش و لکه‌های قرمز روی پوست هستند. با این‌حال، این بیماری خطرناک نیست و معمولا به طور خودبخود بهبود می‌یابد. با توجه به اینکه علائم بیماری لیکن پلان می‌تواند شبیه به برخی بیماری‌های پوستی دیگر باشد، برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید. به علاوه، مراقبت از پوست خود، مانند شستشوی منظم با آب ولرم و صابون نرمال و پرهیز از استفاده از محصولات پوستی تحریک‌کننده می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.