روماتیسم مفصلی چیست؟ + علائم و روش‌های درمان

زمان مطالعه این مطلب: 7 دقیقه

روماتیسم مفصلی و یا آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis) نوعی آرتریت است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت پوشاننده مفاصل در هر دو طرف بدن حمله می‌کند. همچنین این عارضه ممکن است سایر قسمت‌های بدن شما را نیز تحت تاثیر قرار دهد. اما روماتیسم مفصلی دقیقا چیست؟ چگونه میتوان روماتیسم مفصلی را درمان کرد؟ در این مقاله از مجله سلامت کیوان همراه ما باشید تا به پاسخ این سوالات بپردازیم.

روماتیسم مفصلی چیست؟

روماتیسم مفصلی (RA) نوعی بیماری خود ایمنی مزمن است که استخوان و مفاصل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این عارضه در مفاصل هر دو طرف بدن شما رخ می‌دهد، که آن را از سایر انواع آرتریت متفاوت می‌کند. رماتیسم مفصلی اغلب در خانم‌ها رواج دارد، این عارضه اغلب به علت بروز اختلالاتی در سیستم ایمنی بدن رخ داده و مقاصل را درگیر می‌کند.⁽¹⁾

روماتیسم مفصلی ممکن است علاوه بر علائم آن که شامل درد استخوان و مفاصل و التهاب هستند، در این نقاط بدن بروز کنند:

• انگشتان دست و یا پاها
• دست‌ها
• مچ دست
• زانو
• مچ پا

التهاب کنترل نشده ناشی از روماتیسم مفصلی می‌تواند به غضروف‌ها آسیب برساند، غضروف‌ها که معمولاً به عنوان یک ضربه گیر در مفاصل شما عمل می‌کنند. با گذشت زمان و تاثیر روماتیسم مفصلی بر آن‌ها می‌تواند باعث تغییر شکل مفاصل شما شود و در نهایت باعث فرسایش خود استخوان‌ها می‌شود. در موراد شدید این عارضه، روماتیسم مفصلی می‌تواند منجر به جوش خوردن مفاصل شما به یک‌دیگر شود.

سلول‌های خاصی در سیستم ایمنی بدن شما قرار دارند که به این فرآیند کمک می‌کنند. این سلول‌های خاص در مفاصل شما تولید می‌شوند، و به دیگر نقاط بدن شما منتقل می‌شوند که باعث ایجاد علائم این بیماری می‌شود. آرتریت روماتوئید علاوه بر تأثیر بر مفاصل، گاهی اوقات سایر قسمت‌های بدن از جمله موارد زیر را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد:

• پوست بدن
• چشم‌ها
• سلامت دهان و دندان
• سلامت ریه‌ها
• قلب

سن شروع روماتیسم مفصلی در چه سنی است؟

روماتیسم مفصلی و یا آرتریت روماتوئید معمولاً در سنین 30 تا 60 سالگی شروع به ایجاد و بروز علائم می‌کند. اما هر کسی ممکن است به آرتریت روماتوئید مبتلا شود.

در کودکان و بزرگسالان معمولاً بین 16 تا 40 سالگی، افراد به آن مبتلا می‌شوند که به آن آرتریت روماتوئید جوان (YORA) نیز گفته می‌شود و در افرادی که پس از 60 سالگی دچار علائم روماتیسم مفصلی می‌شوند، آرتریت روماتوئید دیررس (LORA) گفته می‌شود.

علائم روماتیسم مفصلی چیست؟

علائم بیماری آرتریت روماتوئید و یا روماتیسم مفصلی می‌تواند برای هر فردی متفاوت باشد. در برخی افراد، علائم مفصلی طی چندین سال ایجاد می‌شود و در افراد دیگر، علائم آرتریت روماتوئید به سرعت پیشرفت می‌کند. همچنین بسیاری از مردم در مدت زمان ابتلا به این بیماری ممکن است مدام دچار شدت گرفتن علائم و سپس کاهش علائم بیماری و یا حتی شرایط بدون علائم آن را تجربه کنند.⁽²⁾

برخی از شایع ترین علائم آرتریت روماتوئید عبارتند از:

• درد، تورم، سفتی و حساسیت در بیش از یک مفصل
• سفتی، به خصوص در صبح یا بعد از نشستن طولانی مدت
• درد و سفتی در مفاصل یکسان اما در دو طرف بدن
• احساس خستگی شدید
• احساس ضعف عضلانی
• تب

منظور از شدت گرفتن علائم روماتیسم مفصلی چیست؟

شدت گرفتن علائم روماتیسم مفصلی تفاوت زیادی با علائم آرتریت روماتوئید ندارد اما به طور کلی افراد مبتلا به بیماری روماتیسم مفصلی دارای فراز و نشیب‌هایی زیادی در طول بیماری خود هستند. منظور از شدت گرفتن زمانی است که پس از گذشت مدتی و تجربه کمی از علائم روماتیسم مفصلی به یک‌باره علائم قابل توجهی را تجربه کنید. در برخی موارد، استرس، تغییرات آب و هوا، برخی غذاها یا عفونت‌ها باعث افزایش فعالیت بیماری می‌شود.

چه چیزی باعث ابتلا به روماتیسم مفصلی می‌شود؟

علت دقیق ابتلا به روماتیسم مفصلی ناشناخته است. اما برخی محققان فکر می‌کنند که این عارضه توسط ترکیبی از ژنتیک، هورمون‌ها و عوامل محیطی ایجاد می‌شود. به طور معمول، سیستم ایمنی از بدن شما در برابر حمله ویروس‌ها، باکتری‌ها، و انواع بیماری محافظت می‌کند. اما در بیماران آرتریت روماتوئید، چیزی سیستم ایمنی بدن شما را تحریک می‌کند تا به مفاصل شما حمله کند. بروز عفونت، سیگار کشیدن یا استرس و یا اختلالت عاطفی ممکن است محرکی برای بروز این بیماری باشند.

آیا روماتیسم مفصلی ژنتیکی است؟

دانشمندان بسیاری از ژن‌ها را به عنوان یکی از عوامل احتمالی برای ابتلا به بیماری روماتیسم مفصلی مورد مطالعه قرار داده‌اند. همچنین آن‌ها متوجه شدند که برخی از تغییرات ژنتیکی و عوامل غیر ژنتیکی در خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید نقش دارند. عوامل غیر ژنتیکی شامل جنسیت و قرار گرفتن در معرض محرک‌ها و آلاینده‌ها است.

افرادی که با تغییراتی در ژن‌های آنتی ژن لکوسیت انسانی (HLA) متولد می‌شوند، بیشتر در معرض ابتلا به آرتریت روماتوئید هستند. ژن های HLA به سیستم ایمنی شما کمک می‌کنند تا تفاوت بین پروتئین‌هایی را که بدن شما می‌سازد و پروتئین‌های مهاجمانی مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها می‌سازند را تشخیص دهد.

طبق گفته برخی از دانشمندان چندین عامل وجود دارد که خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید ررا تشدید می‌کنند برخی از این عوامل عبارتند از:

• سابقه خانوادگی: اگر یکی از بستگان نزدیکتان به روماتیسم مفصلی مبتلا باشد، احتمال ابتلا به آرتریت روماتوئید در شما بیشتر است.
• جنسیت: زنان دو تا سه برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به آرتریت روماتوئید هستند.
• سیگار کشیدن: سیگار خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را در افراد افزایش می‌دهد و در افراد مبتلا به این عارضه، شدت بیماری را افزایش می‌دهد.
• چاقی: اگر دچار چاقی و یا اضافه وزن بالا هستید، احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی در شما بیشتر است.

تشخیص روماتیسم مفصلی

پزشک متخصص روماتولوژیست افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید را بر اساس ترکیبی از چندین عامل تشخیص می‌دهند. آنها یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهند و از شما در مورد سابقه پزشکی و علائمی که ممکن است تجربه کنید می‌پرسند. سپس پزشک روماتولوژیست انجام آزمایش خون و آزمایش تصویربرداری را برای بررسی و تشخیص دقیق تر بیماری تجویز می‌کند.

انجام آزمایش خون به دلیل بررسی التهاب و پروتئین‌های خون (آنتی بادی) انجام می‌شود که نشانه‌های آرتریت روماتوئید هستند. همچنین انجام تصویربرداری برای بررسی مفاصل انجام می‌شود تا با استفاده از آن بتوان تشخیص داد که آیا مفاصل شما در حال از بین رفتن هستند یا خیر. به این دلیل که بیماری روماتیسم مفصلی می‌تواند باعث ساییدگی انتهای استخوان‌های داخل مفاصل به یک دیگر شود.

معیارهای تشخیصی روماتیسم مفصلی

معیارهای تشخیصی مجموعه‌ای از علائم و نتایج آزمایشی است که متخصص روماتولوژیست شما قبل از اینکه به شما بگوید به آرتریت روماتوئید مبتلا شده‌اید به دنبال آن است. به طور کلی، معیارهای تشخیصی آرتریت روماتوئید عبارتند از:

• آرتریت التهابی در دو یا چند مفصل بزرگ (شانه، آرنج، لگن، زانو و مچ پا)
• آرتریت التهابی در مفاصل کوچکتر
• افزایش سطح CRP یا افزایش نرخ سدیم بدن
• علائم التهابی مفاصل شما بیش از شش هفته طول کشیده است.

درمان روماتیسم مفصلی

مهمترین هدف از درمان روماتیسم مفصلی و یا درمان آرتریت روماتوئید، کاهش درد و تورم مفاصل است. انجام این کار باید به حفظ یا بهبود عملکرد مفاصل شما کمک کند. همچنین هدف درمان روماتیسم مفصلی یک فرایند بلند مدت درمانی است که بر روی کند کردن یا توقف آسیب دیدن مفاصل تمرکز می‌کند.

آسیب مفاصل عموماً در دو سال اول تشخیص بیماری رخ می‌دهد، بنابراین در صورت مشاهده علائم مهم است که هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. درمان روماتیسم مفصلی در این “پنجره فرصت” می‌تواند به جلوگیری از عواقب طولانی مدت آن کمک کند.

روش‌های درمانی بیماری روماتیسم مفصلی شامل ایجادبرخی تغییرات در سبک زندگی،، دارو درمانی و یا جراحی است. همچنین قبل از شروع پرسه درمان، متخصص روماتولوژیست شما هنگام تصمیم گیری برای نحوه درمان شما، سن، سلامتی، سابقه پزشکی و میزان شدت علائم شما را در نظر می‌گیرد.⁽²⁾

داروهایی روماتیسم مفصلی

درمان زودهنگام روماتیسم مفصلی با مصرف داروهای خاص می‌تواند نتیجه طولانی مدت شما را بهبود بخشد، همچنین ترکیبی از برخی داروها ممکن است موثرتر از درمان تک دارویی است.

داروهای زیادی برای کاهش درد، تورم و التهاب مفاصل و پیشگیری یا کند کردن روماتیسم مفصلی وجود دارد. داروهایی که آرتریت روماتوئید را درمان می‌کنند عبارتند از:

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی درد و التهاب ناشی از روماتیسم مفصلی را کاهش می‌دهند که عبارتند از:

• ایبوپروفن (Advil®، Motrin®)
• ناپروکسن (Aleve®)
• آسپرین

مهارکننده‌های COX-2

مهارکننده های COX-2 نوع دیگری از NSAID ها هستند. آنها شامل محصولاتی مانند سلکوکسیب (Celebrex®) هستند. مهارکننده های COX-2 نسبت به NSAID های معمولی عوارض جانبی خونریزی کمتری روی معده دارند.

داروهای ضد روماتیسمی (DMARDs)

برخلاف سایر NSAID ها، DMARDها در واقع می‌توانند با اصلاح سیستم ایمنی، روند بیماری را کاهش دهند. متخصص روماتولوژیست شما ممکن است DMARDها را به تنهایی و در ترکیب با داروهای استروئیدی یا سایر داروها تجویز کند. DMARDهای رایج عبارتند از:

• متوترکسات (Trexall®)
• هیدروکسی کلروکین (Plaquenil®)
• سولفاسالازین (Azulfidine®)
• Leflunomide (Arava®)

مهارکننده‌های ژانوس کیناز (JAK)

مهارکننده های JAK نوع دیگری از داروهای ضد روماتیسمی DMARD هستند. روماتولوژیست‌ها اغلب مهارکننده‌های JAK را برای افرادی که مصرف متوترکسات باعث بهبود شرایط بیماری‌شان نمی‌شود تجویز می‌کنند. این داروها عبارتند از:

• توفاسیتینیب (Xeljanz®)
• باراسیتینیب (Olumiant®)

داروهای بیولوژیکی

اگر شرایط بیماری شما نسبت به داروهای ضد روماتیسمی DMARD به خوبی پاسخ ندهد، ممکن است روماتولوژیست‌ شما عوامل پاسخ بیولوژیک و یا درمان بیولوژیکی را برای بهبود شرایط شما تجویز کند. درمان بیولوژیکی مولکول هایی را هدف قرار می‌دهند که باعث التهاب در مفاصل شما می‌شوند. داروهای بیولوژیکی عبارتند از:

• اتانرسپت (Enbrel®)
• Infliximab (Remicade®)
• آدالیموماب (Humira®)
• آناکینرا (Kinaret®)
• آباتاسپت (Orencia®)
• ریتوکسیماب (Rituxan®)
• Certolizumab (Cimzia®)
• گلیموماب (Simponi®)
• توسیلیزوماب (Actemra®)

جراحی برای درمان روماتیسم مفصلی

جراحی ممکن است گزینه‌ای مناسب برای بازگرداندن عملکرد مفاصل به شدت آسیب دیده باشد. اگر درد شما با دارو کنترل نشود، ممکن است پزشک شما انجام جراحی را توصیه کند. جراحی‌هایی که به درمان روماتیسم مفصلی کمک می‌کنند عبارتند از:

• جراحی تعویض زانو
• جراحی تعویض مفصل ران
• سایر جراحی‌ها برای اصلاح ناهنجاری

ایمن ترین دارو برای درمان آرتریت روماتوئید چیست؟

ایمن ترین دارو برای آرتریت روماتوئید دارویی است که بیشترین فایده را با کمترین عوارض جانبی منفی به شما بدهد. این بسته به سابقه سلامتی و شدت علائم روماتیسم مفصلی شما متفاوت است.

کلام آخر

ابتلا به یک بیماری مادام العمر مانند روماتیسم مفصلی و یا آرتریت روماتوئید ممکن است باعث شود احساس کنید کنترل زیادی بر کیفیت زندگی خود ندارید. در حالی که جنبه‌هایی از روماتیسم مفصلی وجود دارد که نمی‌توانید آن‌ها را کنترل کنید، کارهایی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید تا به شما کمک کنند احساس بهتری داشته باشید.

برخی از افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی در داشتن تحرک دچار مشکل می‌شوند. اما عدم تحرک می‌تواند منجر به از دست دادن حرکت مفاصل و از دست دادن قدرت عضلانی در بیماران شود. این‌ها به نوبه خود ثبات مفصلی را کاهش می‌دهند و درد و خستگی در بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی را افزایش می‌دهند.

متاسفانه علت دقیق ابتلا به بیماری روماتیسم مفصلی ناشناخته است اما گزینه‌های درمانی شامل تغییر در سبک زندگی، فیزیوتراپی، کاردرمانی، تغذیه درمانی، دارو درمانی و جراحی می‎‌توانند به کنترل بیماری و بهبودی آن کمک کنند.