مصرف ویتامین A و عوارض کمبود ویتامین آ را جدی بگیرید!

زمان مطالعه این مطلب: 4 دقیقه

ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی مهم است که از سیستم ایمنی، بینایی، سلامت باروری و رشد جنین شما حمایت می‌کند. اگرچه مصرف ویتامین آ ضروری است، مصرف بیش از حد آن می‌تواند مضر باشد. ویتامین آ نقش حیاتی در بدن شما دارد و به طور طبیعی در غذاها وجود دارد و هم می‌توان آن را از طریق مکمل‌ها دریافت کرد.

در این مقاله درباره ویتامین A و فواید آن، ضرورت استفاده از آن، منابع غذایی این ویتامین و اثرات کمبود و مصرف زیاد آن صحبت می‌کنیم. ویتامین A چیست و در چه مواد غذایی وجود دارد و عوارض کمبود آن چیست؟ برای پاسخ به این سوال‌ها تا انتهای این مقاله از مجله سلامت کیوان با ما همراه باشید.

ویتامین A چیست؟

اگرچه ویتامین آ اغلب یک ویتامین منحصر به فرد در نظر گرفته می‌شود، اما در واقع گروهی از ترکیبات محلول در چربی است که در غذاهای حیوانی و گیاهی یافت می‌شود. از آنجایی که ویتامین A محلول در چربی است، برای استفاده بعدی در بدن ذخیره می‌شود.  

عملکرد ویتامین آ در بدن شما چیست؟

ویتامین A برای سلامتی شما ضروری است. گفته شد که این ویتامین در رشد سلولی، عملکرد سیستم ایمنی، رشد جنین و بینایی نقش دارد. شاید یکی از شناخته شده‌ترین عملکرد ویتامین A نقش آن در بینایی و سلامت چشم باشد. علاوه بر این، ویتامین A به حفظ بافت‌های سطحی مانند پوست، روده‌ها، ریه، مثانه و گوش داخلی کمک می‌کند. همچنین از عملکرد ایمنی محافظت می‌کند. به علاوه ویتامین A از سلامت سلول‌های پوست، سلامت باروری زنانه و مردانه و رشد جنین حمایت می‌کند.

عوارض کمبود ویتامین A

اگرچه کمبود ویتامین A در کشورهای توسعه یافته نادر است، اما در برخی کشورهایی که جمعیت ممکن است دسترسی محدودی به منابع غذایی ویتامین آ داشته باشند رایج است. کمبود ویتامین A می‌تواند منجر به عوارض شدید سلامتی شود. کمبود ویتامین A شدت و خطر مرگ در اثر عفونت‌هایی مثل اسهال و سرخک را افزایش می‌دهد. کمبود ویتامین A خطر کم خونی و مرگ را در زنان باردار افزایش می‌دهد. علائم کمتر شدید کمبود ویتامین A شامل مشکلات پوستی مانند آکنه است. ⁽¹⁾

منابع غذایی ویتامین آ چیست؟

بسیاری از غلات صبحانه، آبمیوه‌ها، محصولات لبنی و سایر غذاها با رتینول (ویتامین آ از پیش ساخته شده) غنی شده‌اند. بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات و برخی از مکمل ها حاوی بتاکاروتن، لیکوپن و غیره هستند. منابغ غذایی ویتامین A شامل موارد زیر است:

• سبزیجات با برگ سبز (مثل کلم پیچ، اسفناج، کلم بروکلی)
• سبزیجات نارنجی و زرد (مثل هویج، سیب زمینی شیرین، کدو تنبل)
• گوجه فرنگی
• فلفل دلمه ای قرمز
• طالبی، انبه
• جگر گاو
• روغن ماهی
• شیر
• تخم مرغ

دوز مصرف ویتامین A

همانطور که کمبود ویتامین A می‌تواند بر سلامت تاثیر منفی بگذارد. دریافت بیش از حد آن نیز می‌تواند خطرناک باشد. مقدار توصیه شده رژیم غذایی (RDA) برای ویتامین آ برای مردان و زنان به ترتیب 900 میکروگرم و 700 میکروگرم در روز است. اگر به اندازه کافی از غذاهای کامل استفاده کنید، می‌توانید این مقدار را به راحتی دریافت کنید. با این حال برای جلوگیری از مسمومیت مهم است که از سطح مصرف بیش از حد تحمل IU 10000 (3000 میکروگرم) در روز برای بزرگسالان تجاوز نکنید.

اگرچه مصرف بیش از حد ویتامین ا از پیش ساخته شده از طریق منابع حیوانی مانند جگر امکان پذیر است، مسمویت معمولا با مصرف بیش از حد مکمل‌ها و درمان با برخی داروها مانند ایزوترتینوئین مرتبط است. از آنجا که ویتامین A محلول در چربی است، در بدن شما ذخیره می‌شود و در طول زمان می‌تواند به سطوح ناسالم برسد.

مصرف بیش از حد ویتامین A می‌تواند منجر به عوارض جانبی جدی شود و در صورت مصرف دوز های بسیار بالا حتی می‌تواند کشنده باشد. مسمویت حاد ویتامین A در یک دوره کوتاه زمانی رخ می‌دهد که یک دوز بیش از حد ویتامین A مصرف شود. مسمویت مزمن زمانی رخ می‌دهد که که دوز های بیش از 10 برابر RDA در بازه زمانی طولانی‌تری مصرف شود.

شایع ترین عوارض جانبی مسمومیت مزمن ویتامین A که اغلب به عنوان هیپرویتامینوز  A شناخته می‌شود، عبارتند از:

• اختلالات بینایی
• درد مفاصل و استخوان
• اشتهای ضعیف
• تهوع و استفراغ
• حساسیت به نور خورشید
• ریزش مو
• سر درد
• خشکی پوست
• آسیب کبدی
• زردی
• کاهش اشتها
• خارش پوست
• گیجی

اگرچه مسمومیت مزمن ویتامین آ کمتر شایع است، اما مسمومیت حاد ویتامین A با علائم شدیدتری از جمله آسیب کبدی و حتی مرگ همراه است. علاوه بر این، سمیت ویتامین A می‌تواند بر سلامت افراد باردار و نوزادان آن‌ها تاثیر منفی بگذارد و ممکن است به منجر به بی‌نظمی در رشد جنین شود.

برای جلوگیری از مسمومیت از مکمل های ویتامین آ با دوز بالا دوری کنید. از آنجایی که ویتامین A بیش از حد می‌تواند مضر باشد. قبل از مصرف مکمل های ویتامین A با یک پزشک متخصص مشورت کنید.

بیشتر بخوانید:

• انواع ویتامین که برای بدن ضروری هستند را بشناسید!
• مصرف ویتامین دی و عوارض کمبود ویتامین D را جدی بگیرید!

کلام آخر

ویتامین A یک ماده مغذی محلول در چربی است که برای عملکرد سیستم ایمنی، سلامت چشم، تولید مثل و رشد جنین حیاتی است. هم کمبود و هم مصرف اضافی ویتامین A عوارض جانبی جدی ایجاد کند. یک رژیم غذایی سالم و متعادل راهی عالی برای برای تامین مقدار مطمئنی از این ماده مغذی ضروری به بدن شما است.