با علل سرطان کودکان و شایع‌ترین انواع و علائم آن آشنا شوید

زمان مطالعه این مطلب: 5 دقیقه

سرطان کودکان⁽¹⁾ می‌تواند در هر جایی از بدن آن‌‌ها از جمله خون و غدد لنفاوی، مغز و نخاع (سیستم عصبی مرکزی)، کلیه‌ها و سایر اندام‌ها و بافت‌ها رخ دهد. در واقع اندام‌ها و بافت‌های بدن از بلوک‌های ساختمانی کوچکی به نام سلول تشکیل شده‌اند که محل بروز سرطان، در همین سلول‌ها است. به طور معمول، سلول‌ها به روشی منظم و کنترل شده‌ای تقسیم می‌شوند اما اگر به دلایلی این روند از کنترل خارج شود و سلول‌ها به روش نامنظم به تقسیم خود ادامه دهند، باعث ایجاد توده‌ای به نام تومور می‌شوند که، می‌توانند خوش خیم یا بد خیم باشند.

در این مقاله از مجله سلامت کیوان به بررسی انواع سرطان در کودکان می‌پردازیم.

علت سرطان در کودکان

بر خلاف سرطان در بزرگسالان، علت بیشتر سرطان‌ها در دوران کودکی ناشناخته باقی‌مانده است. بسیاری از مطالعات، از گذشته تا امروز در راه شناسایی علل سرطان کودکان قدم برداشته‌اند، اما همین مطالعات نشان می‌دهند که تعداد بسیار کمی از سرطان‌ها در این دوران ناشی از عوامل محیطی یا سبک زندگی هستند.

نکته جالب توجه این است که، حدود 5 درصد از کل سرطان‌ها در‌ کودکان به دلیل یک جهش ژنتیکی که قابلیت انتقال از والدین به فرزندان را دارند، ایجاد می‌شوند. به گفته بسیاری از کارشناسان، افزایش نرخ سرطان در کودکان احتمالاً ناشی از عوامل محیطی مانند برخی از عفونت‌های مزمن است.

در طول چهار دهه گذشته، محیط‌زیست به طور قابل‌توجهی تغییر کرده‌ و مواد شیمیایی بیشتری وارد آب و هوا شده است. به نظر می‌رسد که این امر، یعنی ورود مواد شیمیایی به بدن و ترکیب آن‌ها با عوامل ژنتیکی، باعث افزایش شدید انواع سرطان‌های دوران کودکی شده‌، این در حالی است که، نرخ سرطان در بزرگسالان رو به کاهش است.

بیشتر بخوانید:

• روش های درمان سرطان و انواع آن

انواع سرطان در کودکان و علائم آن‌ها

انواع سرطان‌هایی که اغلب در کودکان رخ می‌دهند با سرطان‌هایی که در بزرگسالان مشاهده می‌شوند، متفاوت است. شایع‌ترین سرطان‌هایی که در کودکان رخ می‌دهد عبارتند از:

سرطان خون – سرطان کودکان

لوسمی‌ها، سرطان‌ مغز استخوان و سرطان خون (Leukemia) شایع‌ترین سرطان در کودکان هستند اما تنها نوع آن‌ها به‌ شمار نمی‌آیند. این سرطان‌ها حدود 28 درصد از کل سرطان کودکان را شامل می‌شوند. شایع‌ترین انواع لوسمی‌ها در کودکان، لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL) و لوسمی حاد میلوئیدی (AML) است.

این سرطان‌ها می‌توانند هنگام بروز منجر به ایجاد علائمی چون درد در استخوان و مفاصل، خستگی، ضعف، رنگ پریدگی پوست، خونریزی یا کبودی، تب، کاهش وزن شوند. البته گفتنی است که در طی بیست سال گذشته، خطر ابتلا به سرطان خون کودکان را با قرار گرفتن آن‌ها در معرض عوامل محیطی چون آفت‌کش‌ها، رنگ‌ها، سابقه سیگار کشیدن پدرانشان و همچنین قرار گرفتن والدین در معرض مواد شیمیایی در محل کار مرتبط دانست.

تومورهای مغز و نخاع – سرطان کودکان

تومورهای مغز و نخاع دومین سرطان شایع در کودکان هستند که، حدود 26 الی 27 درصد از سرطان‌های دوران کودکی را تشکیل می‌دهند. انواع مختلفی از تومورهای مغزی و نخاعی وجود دارند که از نظر درمان و چشم‌انداز با یکدیگر متفاوت هستند. بیشتر تومورهای مغزی در کودکان از قسمت‌های پایینی مغز مانند مخچه یا ساقه مغز شروع می‌شوند.

این تومورها علائمی چون سردرد، تهوع، استفراغ، تاری دید یا دوبینی، سرگیجه، تشنج، مشکل در راه رفتن یا دست زدن به اشیا را ایجاد کنند. جالب است بدانید که تومورهای نخاعی در کودکان و بزرگسالان کمتر از تومورهای مغزی است.

نوروبلاستوما – سرطان کودکان

نوروبلاستوما می‌تواند در اشکال اولیه سلول‌های عصبی جنین یا جنین در حال رشد شروع شود. این نوع سرطان که حدود 6 درصد از سرطان‌های دوران کودکی را تشکیل می‌دهد، در نوزادان و کودکان خردسال ایجاد می‌شود و در کودکان بزرگ‌تر از 10 سال نادر است.

این نوع تومور می‌تواند هر نقطه‌ای از بدن را درگیر کند، اما معمولاً از ناحیه شکم شروع می‌شود. همچنین می‌تواند علائم دیگری مانند درد استخوان و تب را ایجاد کند.

تومور ویلمز – سرطان کودکان

تومور ویلمز که با نام نفروبلاستوما نیز شناخته می‌شود، حدود 5 درصد از تمام سرطان‌ کودکان را تشکیل می‌دهد. این نوع سرطان از یک یا به ندرت هر دو کلیه شروع شده و این ناحیه را درگیر می‌کند. این عارضه اغلب در کودکان 3 الی 4 ساله دیده می‌شود، البته در کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان غیرمعمول است. گفتنی است که می‌تواند به شکل تورم یا توده در شکم ظاهر شود. گاهی اوقات ممکن است کودک درگیر علائم دیگری مانند تب، درد، حالت تهوع یا کم اشتهایی را داشته باشد.

بیشتر بخوانید:

• سرطان کلیه چیست و چه علائمی دارد؟ + روش‌های درمان

لنفوم‌ها – سرطان کودکان

سلول‌های سیستم ایمنی به نام لنفوسیت‌‌ها نقطه‌ای است که، لنفوم‌ها آن را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این نوع سرطان‌ها اغلب در غدد لنفاوی یا سایر بافت‌های لنفاوی مانند لوزه‌ها یا تیموس شروع می‌شوند. آن‌ها همچنین می‌توانند بر مغز استخوان و سایر اندام‌ها تاثیر بگذارند. علائم بستگی به محل شروع سرطان دارد و می‌تواند به صورت کاهش وزن، تب، تعریق، خستگی و توده غدد لنفاوی زیر پوست در گردن، زیر بغل یا کشاله ران بروز کند.

دو نوع اصلی لنفوم وجود دارد که، هوچکین و غیر هوچکین نامیده می‌شوند. لنفوم هوچکین حدود 3 درصد و لنفوم غیر هوچکین حدود 5 درصد از سرطان‌های دوران کودکی را تشکیل می‌دهد. لنفوم هوچکین در اوایل بزرگسالی (در افراد 20 ساله) و اواخر بزرگسالی (پس از 55 سالگی) شایع‌تر و در کودکان کمتر از 5 سال نادر است.

احتمال بروز لنفوم غیر هوچکین در کودکان کوچک‌تری که درگیر لنفوم هوچکین هستند، بیشتر بوده اما هنوز در کودکان کمتر از 3 سال نادر است.

رابدومیوسارکوم – سرطان کودکان

رابدومیوسارکوم سلول‌هایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد که در نهایت به ماهیچه‌های اسکلتی، یعنی ماهیچه‌هایی که برای کنترل و حرکت دادن قسمت‌هایی از بدنمان از آن‌ها استفاده می‌کنیم، تبدیل می‌شوند. این نوع سرطان می‌تواند تقریباً از هر نقطه‌ای از بدن از جمله سر، گردن، کشاله ران، شکم، لگن، بازو یا پا شروع شود و ممکن است با بروز علائمی از جمله درد، توده یا هر دو همراه باشد.

این شایع‌ترین نوع سارکوم (بافت نرم در کودکان) است که حدود 3 درصد از سرطان کودکان را تشکیل می‌دهد.

رتینوبلاستوما – سرطان کودکان

رتینوبلاستوما به بیان ساده، یک نوع سرطان چشم است که، حدود 2 درصد از سرطان‌های دوران کودکی را تشکیل می‌دهد. این نوع سرطان معمولاً در کودکان حدوداً 2 سال رخ می‌دهد و به ندرت در کودکان بزرگ‌تر از 6 سال دیده می‌شود. در صورتی که چشم کودک از نظر والدین یا پزشک غیرعادی به نظر برسد، می‌تواند یکی از علائم این عارضه باشد. قرمزی مردمک به دلیل وجود خون در رگ‌های پشت چشم نیز از دیگر علائم این نوع سرطان است.

سرطان استخوان – سرطان کودکان

سرطان‌ استخوان همان‌طور که از نامشان پیداست از استخوان‌ها شروع می‌شوند و اغلب کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان را درگیر می‌کند. این نوع سرطان‌ها که حدود 3 درصد از سرطان‌های دوران کودکی را تشکیل می‌دهند، بر دو نوع اصلی استئوسارکوم و سارکوم یوینگ هستند.

استئوسارکوم در نوجوانان شایع‌تر است و معمولاً در مناطقی که استخوان به سرعت در حال رشد است، مانند نزدیک انتهای استخوان‌های پا یا بازو ایجاد می‌شود. اغلب باعث درد استخوان در شب یا هنگام فعالیت شده و باعث ایجاد تورم در ناحیه اطراف استخوان می‌شود.

برخلاف استئوسارکوم، سارکوم یوینگ شیوع کم‌تری دارد و اغلب در نوجوانان دیده می‌شود. رایج‌ترین مکان‌هایی که درگیر می‌کند؛ استخوان‌های لگن، دیواره قفسه سینه یا وسط استخوان‌های ساق پا هستند. علائم می‌توانند شامل درد و تورم استخوان باشند.

کلام آخر

• سرطان کودکان همیشه مانند سرطان بزرگسالان درمان نمی‌شود. انکولوژی کودکان یک تخصص پزشکی است که بر مراقبت‌ از کودکان مبتلا به سرطان متمرکز است.
• تشخیص زودهنگام و صحیح در همه شرایط با موضوع دسترسی به درمان سریع مرتبط است و بسیاری سرطان‌ها را بهبود می‌بخشد.
• از آنجایی که در حالت کلی پیشگیری از سرطان کودکان امکان‌پذیر نیست، مؤثرترین استراتژی برای کاهش بروز این عارضه در آن‌ها و بهبود نتایج، پس از تمرکز بر تشخیص سریع و صحیح، مرحله درمان مؤثر و مبتنی بر شواهد همراه با مراقبت‌های حمایتی مناسب و با کیفیت است.
• درمان‌های استاندارد شامل شیمی درمانی، جراحی و یا رادیوتراپی است.