ماموگرافی چیست و چرا انجام می‌شود؟

زمان مطالعه این مطلب: 5 دقیقه

ماموگرافی یک پرتونگاری یک ابزار ضروری غربالگری و تشخیص سرطان سینه است. با استفاده از اشعه ایکس با دوز پایین دستگاه ماموگرافی، می‌توان نواحی یا بافت‌های غیرطبیعی غیرسرطانی یا خوش‌خیم در سینه را بررسی کرده و به تشخیص سرطان قبل از بروز علائم آن کمک می‌کند.

اما ماموگرافی دقیقا چیست و چگونه کار می‌کند؟ در این مقاله از مجله سلامت کیوان همراه ما باشید تا به پاسخ این سوال بپردازیم.

ماموگرافی چیست؟

ماموگرافی یک ابزار غربالگری سرطان سینه است که با استفاده از اشعه ایکس با دوز کم برای بررسی بافت‌های غیرطبیعی پستان استفاده می‌شود. پزشکان از ماموگرافی یا پرتونگاری برای جستجوی علائم اولیه سرطان سینه قبل از بروز علائم آن استفاده می‌کنند. در صورت بروز علائم جدیدی مانند تشکیل توده، احساس درد، ترشحات از نوک پستان یا تغییرات پوستی پستان، پزشکان از ماموگرافی برای بررسی هرگونه ناهنجاری استفاده می‌کنند.

جدای از سرطان پوست، سرطان سینه شایع ترین سرطانی است که در هنگام تولد زنان را تحت تاثیر قرار می دهد و 14 درصد از کل تشخیص‌های سرطان را شامل می‌شود. درحالی که روش‌های درمانی سرطان پستان به بهبود و کاهش مرگ‌ومیرهای مرتبط با سرطان کمک می‌کنند، تشخیص زودهنگام از طریق ماموگرافی غربالگری تأثیر کلی بیشتری بر میزان بقای افراد مبتلا به سرطان دارد.⁽¹⁾

برخی دیگر از مزایای انجام ماموگرافی به شرح زیر است:

• ماموگرافی خطر مرگ ناشی از سرطان پستان را کاهش می‌دهد
• ماموگرافی توانایی پزشک را در تشخیص تومورهای کوچک بهبود می‌بخشد
• در طول فرایند انجام ماموگرافی هیچ گونه پرتویی در بدن بیمار باقی نمی‌ماند

انواع مختلف ماموگرافی

انواع مختلف ماموگرافی به طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند که به شرح زیر است.

ماموگرافی دیجیتال

امروزه در اغلب جهان ماموگرافی دیجیتال جایگزین ماموگرافی معمولی (فیلم) شده است که به عنوان ماموگرافی آنالوگ نیز شناخته می‌شود. ماموگرافی دیجیتال و ماموگرافی معمولی هر دو از اشعه ایکس برای تولید تصویری از سینه شما استفاده می‌کنند.

تفاوت بین ماموگرافی دیجیتال و این است که تصویر به طور مستقیم روی فیلم در ماموگرافی معمولی ذخیره می‌شود، در حالی که ماموگرافی دیجیتال یک تصویر الکترونیکی را ارائه می‌دهد که به عنوان یک فایل کامپیوتری ذخیره می‌شود. ماموگرافی دیجیتال به پزشکان اجازه می‌دهد تا فایل را به صورت الکترونیکی ذخیره کنند و به راحتی تصاویر را ارزیابی و بررسی کنند.

ماموگرافی سه بعدی

ماموگرافی سه‌بعدی که با نام توموسنتز دیجیتال پستان (DBT) نیز شناخته می‌شود، نوع جدیدی از ماموگرافی است که در آن هر سینه یک بار فشرده می‌شود و یک دستگاه چندین عکس اشعه ایکس از آن می‌گیرد که در یک قوس روی سینه شما حرکت می‌کند. سپس یک کامپیوتر تصاویر را کنار هم قرار می‌دهد که به پزشکان اجازه می‌دهد بافت‌های سینه شما را به وضوح و به حالت سه بعدی ببینند.

بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که ماموگرافی سه بعدی تشخیص سرطان را افزایش می‌دهد و میزان تشخیص مثبت کاذب در افراد را کاهش می‌دهد. با توجه به این مزایا، ماموگرافی سه بعدی برای ماموگرافی غربالگری و تشخیصی به سرعت در حال تبدیل شدن به گزینه ای برای ماموگرافی معمولی و دو بعدی است.

تفاوت بین ماموگرافی غربالگری و ماموگرافی تشخیصی

ماموگرافی غربالگری یک ماموگرافی معمولی است که پزشکان توصیه می‌کنند قبل از بروز علائم سرطان بافت‌های غیرطبیعی سینه را بررسی کنید. ماموگرافی غربالگری به تشخیص زودهنگام سرطان سینه کمک می‌کند. تشخیص زودهنگام امکان درمان زودهنگام را فراهم می‌کند، که ممکن است موثرتر از تشخیص سرطان در مراحل بعدی باشد.

چه سنی باید انجام ماموگرافی مناسب است؟

کمتر از 15٪ خطر ابتلا به سرطان سینه در طول زندگی اغلب زنان وجود دارد اما خطر ابتلا به سرطان پستان با افزایش سن بیشتر می‌شود به همین دلیل زنان در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه، باید در سنین 40 تا 45 سالگی به طور منظم شروع به گرفتن ماموگرافی کنند و این غربالگری منظم، می‌تواند به طور معمول در سال یک بار انجام شود و تا زمانی که پزشک توصیه کند ادامه می‌یابد.

اگر هر یک از عوامل خطر زیر را دارید، با پزشک خود در مورد زمان شروع ماموگرافی غربالگری سالانه صحبت کنید:

• سابقه شخصی سرطان سینه
• سابقه خانوادگی سرطان سینه یا سرطان تخمدان
• جهش‌های ژنتیکی ارثی مانند BRCA1 و BRCA2.
• برخی بیماری‌های خوش خیم غیر سرطانی پستان مانند هیپرپلازی مجرای آتیپیک و یا نئوپلازی لوبولار.
• داشتن سینه‌های متراکم

دقت ماموگرافی چقدر است

ماموگرافی 85 تا 90 درصد مواقع دقیق است. ماموگرافی توانایی تشخیص ناهنجاری‌های سینه را قبل از اینکه به اندازه کافی تبدیل به یک مشکل جدی شوند که قابل احساس باشد، تشخیص می‌دهند. با این‌حال در برخی موارد ممکن است توده‌ای که ممکن است احساس کنید در ماموگرافی نشان داده نشود.

این نکته را به خاطر داشته باشید که اگر هرگونه ناهنجاری در هنگام معاینه سینه‌های خود احساس کردید باید توسط پزشک شما ارزیابی شود. پزشک شما ممکن است یک ماموگرافی تشخیصی را برای بررسی‌های بیشتر توصیه کنند.

مامو گرافی چگونه انجام می‌شود

ماموگرافی از دستگاه اشعه ایکس استفاده می‌کند که فقط برای بررسی بافت سینه طراحی شده است. دستگاه اشعه ایکس ماموگرافی با دوز کمتری نسبت به اشعه ایکس که برای بررسی استخوان‌های شما طراحی شده تا از بروز عوارض جانبی آن در بافت‌های سینه جلوگیری شود.

در طول ماموگرافی، سینه خود را روی یک صفحه تکیه گاه متصل به دستگاه اشعه ایکس قرار می‌دهید. سپس یک تکنسین سینه شما را با یک صفحه موازی به نام پارو فشار می‌دهد تا تصویر دقیق‌تری از کل بافت سینه شما به دست آید. بعد از قرار گرفتن سینه‌ها در درون دستگاه، از شما خواسته می‌شود که نفس عمیقی کشیده و آن را در سینه خود حبس کنید، در این هنگام است که تصویربرداری اشعه ایکس انجام می شود تا یک تصویر دیجیتالی تشکیل شود که به آن تصاویر ماموگرافی گفته می‌شود.

چگونه برای ماموگرافی آماده شویم

در روزی که قرار است ماموگرافی و یا غربالگری سینه را انجام دهید باید دستورالعمل‌های خاصی را رعایت کرده و نکات زیر را انجام دهید یا به خاطر داشته باشید.

• اگر در دوره شیردهی خود هستید، و یا باردار هستید یا فکر می‌کنید ممکن است باردار باشید، به پزشک خود اطلاع دهید. زیرا پزشک شما ممکن است به جای ماموگرافی انجام سونوگرافی سینه را پیشنهاد کند.

• اگر در دوره قاعدگی خود هستید، سعی کنید ماموگرافی خود را هفته قبل از شروع قاعدگی یا در طول قاعدگی برنامه ریزی نکنید زیرا در طول دوره قاعدگی سینه‌های شما ممکن است نشبت به حالت طبیعی خود کمی حساس باشند، که می‌تواند باعث ناراحتی بیشتری در شما شود.

• اگر پروتز سینه دارید یا اخیراً واکسنی دریافت کرده اید، حتماً به پزشکتان اطلاع دهید.

• از دئودورانت، عطر، لوسیون یا پودر بدن استفاده نکنید. این محصولات می‌توانند در دقت تصاویر اشعه ایکس اختلال ایجاد کنند.

کلام اخر

ماموگرافی به عنوان یکی از متداول ترین روش‌های غربالگری سرطان سینه در زنان شناخته می‌شود. با انجام ماموگرافی می‌توان رشد غیر طبیعی یا ناهنجاری های موجود در بافت سینه را تشخیص داده و در جهت درمان زودهنگام آن‌ها اقدام کرد.