سنگ کیسه صفرا چیست؟ + علت و درمان سنگ کیسه صفرا

زمان مطالعه این مطلب: 5 دقیقه

سنگ‎‌ کیسه صفرا متشکل از مواد صفراوی هستند که در کیسه صفرا ایجاد می‌شود. آنها می‌توانند به کوچکی یک دانه شن یا به بزرگی یک توپ پینگ پنگ باشند. بیشتر سنگ‎‌‌های کیسه صفرا هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنند، اما اگر شل شوند و وارد مجاری صفراوی شوند، می‌توانند باعث ایجاد برخی مشکلات شوند. اما عوارض سنگ کیسه صفرا چیست؟ آیا درمانی برای سنگ کیسه صفرا وجود دارد؟ اگر قصد دارید اطلاعات کاملی درباره سنگ کیسه صفرا به دست آورید تا انتهای این مقاله از مجله سلامت کیوان با ما همراه باشید.

سنگ کیسه صفرا چیست؟

گفته شد که سنگ‌های کیسه صفرا در کیسه صفرا تشکیل می‌شوند، کیسه صفرا اندام کوچک گلابی شکلی در بدن است. مایع صفرا حاوی کلسترول، بیلی روبین، نمک‌های صفراوی و لسیتین است. سنگ‌های صفراوی معمولاً از کلسترول یا بیلی روبین تشکیل شده‌اند که در انتهای کیسه صفرا تجمع پیدا می‌کنند تا زمانی که به سنگ کیسه صفرا تبدیل شوند.

همانطور که قبلا به آن اشاره کردیم، سنگ کیسه صفرا می‌تواند به کوچکی یک دانه شن یا به بزرگی یک توپ پینگ پنگ باشد. سنگ‌های کیسه صفرا به ندرت رشد می‌کنند، زیرا مدام توسط صفرا دفع می‌شوند و مواد اضافی را از صفرا خارج می‌کنند. در واقع، این سنگ‌های کوچکتر صفرا هستند که بیشتر باعث ایجاد بروز عارضه دردناک سنگ کیسه صفرا می‌شوند. علت آن این است که سنگ‌های کوچک‌تر می‌توانند حرکت کنند، در حالی که سنگ‌های بزرگ‌تر تمایل دارند در جای خود باقی بمانند. سنگ‌های صفراوی که حرکت می‌کنند ممکن است در جایی گیر کرده و باعث ایجاد انسداد صفرا شوند⁽¹⁾.

علائم سنگ کیسه صفرا چیست؟

سنگ کیسه صفرا اغلب هیچ علامتی ندارد. اما اگر سنگ در یک مجرای داخل کیسه صفرا گیر کند، می‌تواند باعث ایجاد درد ناگهانی و شدید در شکم شود که معمولا بین 1 تا 5 ساعت طول می‌کشد. این نوع درد شکم به قولنج صفراوی معروف است.

برخی از افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا نیز ممکن است دچار عوارضی مانند التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت) شوند. این التهاب می‌تواند باعث این موارد شود:

درد مداوم
زردی پوست و چشم (یرقان)
دمای بالا

داشتن سنگ کیسه صفرا چه عوارضی دارد؟

کیسه صفرا بخشی از سیستم صفراوی شماست. در واقع کیسه صفرا به شبکه ای از اندام‌ها تعلق دارد که صفرا را بین یکدیگر عبور می‌دهند. این اندام‌ها توسط یک سری خطوط لوله به نام مجاری صفراوی به هم متصل می‌شوند. صفرا از طریق مجاری صفراوی از کبد به کیسه صفرا و از کیسه صفرا به روده کوچک می‌رود. همچنین لوزالمعده از مجاری صفراوی برای رساندن اسید معده خود استفاده می‌کند.

سنگ کیسه صفرا که به دهان کیسه صفرا می‌رود می تواند جریان صفرا را به داخل یا خارج کند نماید. سنگ کیسه صفرا که از کیسه صفرا خارج می‌شود و وارد مجاری صفراوی می‌شود می‌تواند جریان صفرا را مسدود کند. این باعث می‌شود که صفرا به اندام‌های مجاور بازگردد و باعث ایجاد فشار و درد در اندام‌ها و مجاری صفراوی شده و باعث التهاب می‌شود.

مسدود شدن مجاری صفرا می‌تواند منجر به عوارض مختلفی شود، از جمله:

• بیماری‌های مزمن کیسه صفرا: سنگ‌های صفراوی شایع‌ترین علت بیماری‌های کیسه صفرا هستند. هنگامی که آنها مجرای صفرا را مسدود می‌کنند، باعث می‌شوند مایعات صفرا به داخل کیسه صفرا برگردد و باعث التهاب شود. این عارضه می‌تواند به مرور زمان به کیسه صفرا آسیب طولانی مدت وارد کند، بافت‌ها را زخمی کند و از عملکرد آن جلوگیری کند. توقف جریان صفرا همچنین احتمال عفونت در کیسه صفرا را افزایش می‌دهد.

• پانکراتیت سنگ کیسه صفرا: سنگ کیسه صفرا که مجرای پانکراس را مسدود می‌کند باعث التهاب در پانکراس می‌شود. مانند سایر اندام های شما، التهاب موقت باعث درد شده و التهاب مزمن باعث آسیب طولانی مدت می‌شود که می تواند عملکرد اندام شما را متوقف کند.

• کلانژیت: التهاب در مجاری صفراوی می‌تواند در کوتاه مدت منجر به عفونت و در درازمدت زخم شود. زخم در مجاری صفراوی باعث باریک شدن آنها می‌شود که جریان صفرا را محدود می کند. این می تواند باعث مشکلات طولانی مدت جریان صفرا حتی پس از رفع انسداد شود.

• زردی یا یرقان: صفرای پشتیبان به جریان خون شما نشت می‌کند و شما را بیمار می‌کند. صفرا حامل سمومی است که کبد از بدن شما فیلتر کرده است. محتوای بیلی روبین دارای رنگ زرد است که در سفیدی چشم شما قابل مشاهده خواهد بود.

• سوء جذب مواد غذایی: اگر صفرا نتواند همانطور که در نظر گرفته شده به روده کوچک شما برود، ممکن است در تجزیه و جذب مواد غذایی با مشکل مواجه شوید. عملکرد صفرا به ویژه برای تجزیه چربی‌ها و جذب ویتامین‌های محلول در چربی در روده کوچک مهم است.

بیشتر بخوانید:

• آزمایش ادرار چیست و چه زمانی انجام می شود؟
• آشنایی با رژیم غذایی بیماران کلیوی
• راه‌های درمان عفونت کلیه
• سنگ کلیه چیست؟ + درمان و علائم سنگ کلیه

تشخیص سنگ کیسه صفرا

کسانی که دارای مشکلات ناشی از سنگ کیسه صفرا هستند و یا نشانه‌های قولنج صفراوی در آنها مشاهده شده است باید به پزشک متخصص داخلی یا گوارش مراجعه کنند. این پزشک ممکن است یکی یا تعدادی از آزمایش‌های زیر را برای بیمار تجویز کند

آزمایش خون

برای تشخیص التهاب، عفونت یا زردی از آزمایش خون استفاده می‌شود. نتیجه آزمایش خون می‌تواند به پزشک نشان دهد که بیماری در چه وضعی است و روی چه اندام‌هایی تاثیر گذاشته است.

سونوگرافی

آزمایش سونوگرافی می‌تواند انسداد را نشان دهد. آزمایش سونوگرافی شکم معمولا برای مواردی از این قبیل زیاد تجویز می‌شود.

آزمایش MRCP

آزمایش MRCP هم یک جور ام‌آر‌آی (MRI) محسوب می‌شود. این آزمایش نوعی آزمایش غیرتهاجمی است که مجاری صفراوی را به طور کامل نشان می‌دهد. این آزمایش در واقع برای اطلاع از وجود سنگ است. در صورتی که از وجود سنگ کیسه صفرا مطمئن نباشیم این آزمایش باید اول انجام شود، اما اگر از قبل مطمئن باشیم که سنگ کیسه صفرا وجود دارد، دیگر نیازی به این آزمایش نیست.

تست ERCP

کلانژیوگرافی آندوسکوپیک عقب‌گرد یا ERCP یک آزمایش نسبتا تهاجمی است، اما برای یافتن سنگ‌ها آزمایش مناسبی است، چون اگر سنگ در مجرای صفرا گیر کرده باشند می‌تواند آنها را از مجرای صفراوی دفع کند. در آزمایش ای‌آر‌سی‌پی دوربین خیلی کوچکی را به انتهای یک لوله دراز وصل کرده و از گلو وارد دستگاه گوارش می‌کنند. این آزمایش ترکیبی از آندوسکوپی و تصویربرداری اشعه ایکس است.

وقتی دوربین (اندوسکوپ) به نوک روده کوچک می‌رسد، پزشک لوله کوچک‌تری را وارد لوله اول می‌کند تا وارد مجاری صفراوی شود. رنگ خاصی از طریق این لوله در مجاری تزریق شده و با اشعه ایکس (فلوروسکوپی) عکسبرداری می‌شود. می‌توان با کمک ابزاری که از طریق همین لوله وارد شده، این سنگ‌ها را از بین برد.

بیشتر بخوانید:

• علائم و بهترین درمان کبد چرب
• سندروم روده تحریک پذیر یا کولیت عصبی چیست؟

درمان سنگ کیسه صفرا

در بسیاری از موارد پیش آمده که فرد سنگ صفرا داشته و بدون اینکه متوجه شده باشد، سنگ به صورت خودکار حذف شده است. اما در صورت داشتن علائم و درد حتما باید به پزشک مراجعه شود. در اغلب موارد سنگ کیسه صفرا باید تحت جراحی قرار بگیرد. البته مواردی هم هست که پزشک برای درمان، دارو برای بیمار تجویز می‌کند.

اما سوالی که بسیاری از افراد می‌پرسند و در مورد آن نگرانند این است که آیا عمل سنگ کیسه صفرا خطرناک است؟ اگر فر مبتلا به بیماری‌ها و ضعف‌های دیگری باشد ابتدا باید به درمان آنها بپردازد تا این عمل عوارضی برایش ایجاد نکند. تا زمان درمان، پزشک از طریق وصل کردن لوله، تخلیه کیسه صفرای بیمار را انجام می‌دهد.

جمع بندی

در این نوشته سعی کردیم درباره سنگ کیسه صفرا، علت به وجود آمدنش، عوارضی که برای بدن ایجاد می‌کند و همچنین راه‌های درمان و رسیدگی به آن توسط پزشک صحبت کنیم. از توصیه‌های دیگری که در مورد این بیماری شده این است که بهتر است زنان، افراد چاق، سالمندان و افرادی که در خانواده خود سابقه این بیماری را دارند، سعی کنند رژیم غذایی سالمی داشته باشند. مثلا پرهیز از خوردن غذاهای چرب، ورزش برای کاهش وزن، عدم استفاده از داروهای کاهش وزن سریع. بسیاری از افراد انواع درمان‌های دارویی و خانگی را برای رفع این مشکل به کار می‌گیرند. اما توصیه می‌کنیم به محض دیدن علائم و احساس درد حتما برای معاینه و بررسی به پزشک متخصص مراجعه کنید.