اهمیت و کاربردهای سلول بنیادی

زمان مطالعه این مطلب: 6 دقیقه

سلولهای بنیادی تنها سلول‌هایی در بدن شما هستند که انواع سلول‌های مختلف مثل سلول‌های خون، استخوان و ماهیچه را می‌سازند. سلول بنیادی همچنین بافت آسیب دیده را ترمیم می‌کند. در حال حاضر، سلول‌ های بنیادی درمان ضروری سرطان خون و اختلالات خونی هستند. محققان پزشکی بر این باورند که سلولهای بنیادی پتانسیل درمان بسیاری از بیماری‌های دیگر را نیز دارند.

اما اگر می‌خواهید بدانید که سلول بنیادی دقیقا چیست و چه انواعی دارد؟ چه کاری در بدن انجام می‌دهد؟ چرا سلولهای بنیادی اینقدر مهم هستند؟ کاربرد سلولهای بنیادی چیست؟ چه بیماری‌هایی بر سلولهای بنیادی تاثیر می‌گذارند؟ چطور می‌توانیم از سلول‌های بنیادی خود محافظت کنیم؟ تا پایان این نوشته از مجله سلامت کیوان با ما همراه باشید. در این مقاله درباره سلولهای بنیادی صحبت می‌کنیم و به سوالات مطرح شده پاسخ می‌دهیم.

سلول بنیادی چیست؟

اگر بدن شما را یک ساختمان در نظر بگیریم، سلول‌های بنیادی پایه و اساس آن خواهند بود؛ سلول‌های بنیادی تنها سلول‌هایی در بدن شما هستند که می‌توانند سلول‌های تخصصی را تشکیل دهند. آنها می‌توانند بیش از 200 سلول تخصصی مانند سلول‌های خون و استخوان در میان تریلیون‌ها سلول بدن شما بسازند. یک نوع سلول بنیادی، بدن شما را می‌سازد. پس از ساخت بدن شما، نوع دیگری از سلول‌های بنیادی به عنوان تیم‌های تعمیر و نگهداری که به ساختارهای خاص اختصاص داده شده‌اند، خدمت می‌کنند.

در حال حاضر، پزشکان از ویژگی‌های خاص سلول‌های بنیادی برای درمان سرطان خون و اختلالات خونی استفاده می‌کنند. محققان هنوز در حال یادگیری نحوه عملکرد سلولهای بنیادی و نحوه درمان با سلول های بنیادی هستند که می‌توانند بیماری‌ها را کنترل یا احتمالاً درمان کنند.

سلول بنیادی چه کاری انجام می‌دهد؟

سلول‌های بنیادی دو کار را انجام می‌دهند که هیچ سلول دیگری نمی‌تواند انجام دهد:

1. آنها به طور مداوم تجدید و تقسیم می‌شوند تا نسخه‌های دقیقی از خود بسازند. سلول‌های معمولی یا طبیعی تکثیر و تقسیم می‌شوند، اما طول عمر محدودی دارند. (Self Renewing)
2. آنها تنها سلول‌هایی هستند که سلول‌های تخصصی (متمایز) را برای بازسازی یا ترمیم انواع سلول‌های خاص می‌سازند. سلول‌های بنیادی خونساز Hematopoietic از خون و سلول‌های ایمنی حمایت می‌کنند. سلول‌های بنیادی پایه از سلول‌های پوست حمایت می‌کنند. سلول بنیادی مزانشیمی Mesenchymal از استخوان، غضروف، ماهیچه و چربی حمایت می کند. (Differentiating)

چرا سلولهای بنیادی مهم هستند؟

سلول بنیادی به دلیل کاری که برای ساختن و حفظ بدن شما انجام می‌دهد مهم است. بیش از آن، آنها برای تحقیقات پزشکی ضروری هستند. محققان سلول‌های بنیادی را برای موارد زیر مطالعه می‌کنند:

1. درک اینکه بیماری‌ها چگونه اتفاق می‌افتند. محققان سلول بنیادی را در بافت‌ها و اندام‌های مختلف پرورش می‌دهند. تماشای چگونگی تغییر سلول‌های بنیادی در حین رشد می‌تواند به محققان کمک کند تا چگونگی توسعه بیماری‌ها را درک کنند.
2. بیاموزند که چگونه سلول های بنیادی می‌توانند جایگزین سلول‌های آسیب دیده یا ناسالم شوند. محققان در حال مطالعه روش‌هایی هستند که سلول های بنیادی می‌توانند به انواع مختلفی از سلول‌ها تبدیل شوند که می‌توانند آسیب یا بیماری را در قسمت‌های خاصی از بدن شما درمان کنند. به عنوان مثال، روزی محققان ممکن است سلول‌های بنیادی را برای درمان سوختگی‌های شدید با جایگزینی پوست آسیب دیده بسازند.
3. آزمایش درمان‌ها و داروهای جدید. محققان از سلول‌های بنیادی برای ارزیابی داروهایی استفاده می‌کنند که ممکن است در درمان بیماری‌های خاص موثرتر باشند. با استفاده از سلول‌های بنیادی آماده شده ویژه، محققان می‌توانند قبل از دادن دارو به افرادی که در کارآزمایی‌های بالینی شرکت می‌کنند، تعیین کنند که آیا یک درمان موثر است یا خیر.

انواع سلول های بنیادی

پزشکان ممکن است انواع سلول بنیادی را بر اساس منبع سلول یا عملکرد سلول‌ها طبقه بندی کنند. اکثر مردم احتمالاً با طبقه بندی سلول‌های بنیادی آشنا هستند. انواع سلول های بنیادی شامل:

سلول‌های بنیادی جنینی (پرتوان)

این سلولها قدرت تبدیل شدن به هر نوع سلولی را دارند. محققان پزشکی سلول های بنیادی جنینی را از خون بند ناف اهدایی یا جنین‌هایی که در طی لقاح آزمایشگاهی ایجاد شده‌اند به دست می‌آورند.

سلول‌های بنیادی خاص بافتی (چند توان یا تک توان)

این سلول‌ها می‌توانند سلول بنیادی جدید بسازند، اما فقط برای بافتی که در آن زندگی می‌کنند. به عنوان مثال، سلول های بنیادی خون ساز در مغز استخوان شما می‌توانند سلول‌های خونی و پلاکت‌های جدید بسازند. اما آنها نمی‌توانند سلول های بنیادی ریه یا کبد جدید بسازند. محققان سلول‌های بنیادی را از بافت اهدایی به دست می‌آورند.

سلول‌های بنیادی پرتوان القایی

اینها سلولهای بنیادی آزمایشگاهی هستند که شبیه سلولهای بنیادی جنینی هستند و عمل می‌کنند. محققان پزشکی از این سلول‌ها برای مطالعه چگونگی رشد بافت‌ها و تأثیر بیماری بر بافت و آزمایش داروها و درمان‌های جدید استفاده می‌کنند.

فناوری سلول های بنیادی

این فرآیند با سلول‌های بنیادی بالغ اهدایی آغاز می‌شود. محققان میلیون‌ها سلول را با هدف تبدیل سلولهای بنیادی بالغ اولیه به سلول‌های جنینی یا سلول‌های پرتوان آزمایشگاهی رشد می‌دهند. (سلول‌های جنینی ساخته شده در آزمایشگاه مانند سلول‌های جنینی طبیعی هستند که می‌توانند به هر نوع سلولی تبدیل شوند.)

کاربرد سلول های بنیادی

پزشکان ممکن است از تزریق سلول‌ بنیادی بالغ برای جایگزینی سلولهای بنیادی آسیب دیده یا غیر طبیعی مغز استخوان استفاده کنند. به عنوان مثال، برای پیوند سلولهای بنیادی برای جایگزینی سلول بنیادی در مغز استخوان ممکن است از سلول‌ بنیادی بالغ اهدایی استفاده شود. در این قسمت به مهم‌ترین کاربردهای سلول های بنیادی اشاره می‌کنیم. پزشکان از آنها برای درمان این بیماری‌ها استفاده می‌کنند:

• سرطان‌های خون مانند لوسمی، مولتیپل میلوما و لنفوم غیر هوچکین: افراد مبتلا به این بیماری‌ها اغلب پس از دریافت شیمی درمانی شدید یا پرتو درمانی برای از بین بردن سلول‌های بنیادی سرطانی در مغز استخوان خود به پیوند سلول‌های بنیادی نیاز دارند. کاربرد سلول های بنیادی در درمان سرطان مدت‌هاست که مورد پژوهش بوده است.
• اختلالات خونی مانند کم خونی سلول داسی شکل.
• استخوان‌های شکسته: پزشکان ممکن است از پیوندهای استخوانی استفاده کنند که سلول‌های بنیادی از بافت اهدایی و سایر مواد را برای درمان استخوان‌های شکسته ترکیب می‌کند.

آیا پزشکان از سلول های بنیادی جنینی هم استفاده می‌کنند؟

بله، پزشکان ممکن است از سلول‌های بنیادی خون بند ناف اهدایی برای درمان اختلالات خونی استفاده کنند. (خون بند ناف خونی است که پس از زایمان در بند ناف و جفت باقی می‌ماند.) خون بند ناف اهدایی تنها درمان سلول‌های بنیادی جنینی است که توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) تایید شده است.

انواع درمان با سلول‌های بنیادی چیست؟

دو استراتژی کلی درمانی مبتنی بر سلول های بنیادی در MS در نظر گرفته شده است:

• استراتژی های ضد التهابی – با پیوند سلول های بنیادی خونساز اتولوگ (AHSCT) مشخص می‌شود.
• استراتژی‌های ترویج ترمیم – با پیوند سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSC) مشخص می‌شود

این سند به طور جداگانه به پیوند AHSCT و MSC می پردازد.

چه بیماری‌هایی بر سلولهای بنیادی تاثیر می‌گذارد؟

مغز استخوان شما – بافت نرم و لزج در مرکز برخی از استخوان‌ها – سلول‌های بنیادی را می‌سازد که به سلول‌های خون و پلاکت تبدیل می‌شوند. گلبول‌های قرمز خون، اکسیژن را در سراسر بدن شما حمل می‌کنند. گلبول‌های سفید به مبارزه با عفونت کمک می‌کنند. پلاکت‌ها خونریزی را کنترل می‌کنند. هر چیزی که بر مغز استخوان شما تأثیر بگذارد می‌تواند بر آن سلول های بنیادی خون ساز تأثیر بگذارد. بیماری‌های رایجی که بر سلول بنیادی شما تأثیر می‌گذارد عبارتند از:

• کم‌خونی آپلاستیک
• اختلالات میلوپرولیفراتیو
• لنفوم

چگونه می‌توانم سلول‌های بنیادی خود را سالم نگه دارم؟

هیچ راه اثبات شده‌ای برای ایجاد و حفظ سلول بنیادی سالم وجود ندارد، اما پیروی از عادات سالم خوب ممکن است کمک کند:

• از رژیم غذایی حاوی پروتئین بدون چربی، سبزیجات، میوه و غلات کامل استفاده کنید.
• سیگار نکشید و از تنباکو استفاده نکنید. تنباکو به عنوان یک ماده سرطان زا شناخته شده است که به سلول‌ها آسیب می‌رساند و خطر سرطان را افزایش می‌دهد.
• اگر نوشیدنی‌های حاوی الکل می‌نوشید، مقدار مصرف خود را محدود کنید و حتی الامکان به طور کامل مصرف آن را قطع کنید.
• از پوست خود در برابر اشعه ماوراء بنفش نور خورشید محافظت کنید. اشعه ماوراء بنفش یکی دیگر از عوامل سرطان‌زا شناخته شده است.
• با پزشک خود در مورد واکسن‌هایی برای محافظت از خود در برابر ویروس‌ها مشورت کنید.
• استرس خود را مدیریت کنید. استرس بر بدن شما تأثیر می‌گذارد. فعالیت‌هایی مانند ورزش یا مدیتیشن می‌تواند به کاهش استرس کمک کند. ⁽¹⁾

جمع بندی

بدن شما حاوی تریلیون‌ها سلول است. سلولهای بنیادی در میان جمعیت سلولی متمایز هستند زیرا سلول بنیادی تنها نوع سلولی است که به طور نامحدود خود را تکثیر می‌کند و سلول‌های تخصصی ایجاد می‌کند که می‌توانند سلول‌های آسیب دیده را ترمیم کنند. در حال حاضر، پزشکان از درمان‌های سلولهای بنیادی برای مدیریت و گاهی اوقات درمان سرطان‌های خون و اختلالات خونی استفاده می‌کنند. محققان پزشکی معتقدند سلول‌های بنیادی پتانسیل کنترل و احتمالاً درمان بسیاری از بیماری‌های جدی دیگر را دارند.