تب کریمه کنگو در ایران | علائم، راه انتقال و درمان

زمان مطالعه این مطلب: 6 دقیقه

تب کریمه کنگو نوعی عفونت ویروسی کشنده محسوب می‌شود که از نیش کنه آلوده به انسان منتقل می‌شود. طبق اطلاعیه سازمان جهانی بهداشت، بیماری تب کنگو به صورت انسان به انسان هم قابلیت انتقال دارد و راه انتقال آن، از طریق تماس با مایعات بدن فرد آلوده به این بیماری خواهد بود. در صورت مشاهده علائم این بیماری، فرد آلوده باید در یک محیط ایزوله تحت قرنطینه قرار بگیرد تا از انتقال آن به سایر افراد خودداری شود. در این راهنمای پزشکی از مجله سلامت کیوان قرار است به بررسی این بیماری،شیوع آن در ایران، علل، علائم، راه‌های انتقال، نحوه پیشگیری و درمان آن اشاره کنیم.

برای دریافت آخرین اخبار از ابتلا و کشته‌های تب کریمه کنگو در ایران 1402 روی دکمه زیر کلیک کنید:

تب کریمه کنگو چیست؟

تب خونریزی دهنده کریمه کنگو⁽¹⁾ به انگلیسی Crimean-Congo hemorrhagic fever به عنوان یک بیماری خطرناک شناخته می‌شود که بر اثر کنه هیالوما (CCHF) به انسان منتقل می‌شود و ممکن است منجر به خونریزی غیر قابل کنترل شود. این بیماری در دهه 1940 برای نخستین بار در منطقه کریمه در کشور اوکراین مشاهده شد. در اوایل این بیماری به دلیل عوارضی که از خود نشان می‌داد، با نام تب خونریزی دهنده شناخته می‌شد. بعدها در سال 1969 به عنوان یک عامل بیماری‌زا در کنگو شناخته شد که باعث تغییر نام آن به بیماری فعلی شده است.

تب کریمه در کشورهای متعدد دنیا از جمله کشورهای اروپای شرقی، شمال غربی چین، سراسر مدیترانه، آسیای مرکزی، خاورمیانه، آفریقا، جنوب اروپا و شبه قاره هند وجود دارد. این بیماری در کشورهای اوراسیا از جمله افغانستان، پاکستان، ترکیه و حتی گاهی در کشور ما در ایام عید قربان شایع است.

تب کریمه کنگو چه علائمی دارد؟

دوره نهفتگی بیماری در افرادی که به نیش کنه یا ویروس این بیماری مبتلا می‌شوند، حداقل 3 روز و حداکثر 9 روز خواهد بود. در برخی از مواقع هم این دوره می‌تواند تا 13 روز به طول بیانجامد. در صورتی که شما هم به نحوی با دام یا افراد آلوده به این بیماری سر و کار دارید، حتماً باید نسبت به علائم تب کریمه کنگو آگاهی کامل داشته باشید. در ادامه به معرفی علائم این بیماری می‌پردازیم.

علائم اولیه

فرد پس از ابتلا به بیماری حدوداً 2 تا 4 روز بعد از آن، ممکن است احساس خواب آلودگی داشته باشد. افسردگی هم در برخی از بیماران مبتلا مشاهده می‌شود. سایر علائم به شرح زیر است.

• سردرد، سرگیجه، تب شدید
• بدن درد، درد مفاصل، درد کمر یا گردن
• دردهای عضلانی و دل درد
• چشم‌های قرمز و دردناک
• اسهال و استفراغ
• حساسیت چشم‌ها به نور
• صورت قرمز و برافروخته
• درد در ناحیه گلو یا قرمزی در این ناحیه
• وجود لکه‌های قرمز رنگ در گلو یا سقف دهان

نکته: علاوه بر موارد بالا، برخی افراد ممکن است با علائمی مثل زردی هم مواجه باشند. در موارد شدیدتر افراد دچار بدخلقی، سردرگمی و تغییرات در ادراک حسی خود نیز می‌شوند.

علائم ثانویه

با گذشت 4 روز پس از بیماری که حتی ممکن است تا 2 هفته هم طول بکشد، ممکن است شاهد بدتر شدن علائم باشید. از جمله این علائم می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.

• احساس درد در معده به دلیل بزرگ شدن کبد (هپاتومگالی)
• ایجاد کبودی بیشتر و جدی تر
• شدت میزان خونریزی بینی
• خونریزی‌های غیر قابل کنترل در محل‌های تزریق
• ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)
• هپاتیت
• بزرگ شدن غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی)

نکته: در موارد بسیار شدیدتر فرد ممکن است دچار نارسایی کلیه و نارسایی کبدی هم شود. این شرایط ممکن است 5 روز پس از ابتلا به بیماری رخ دهد. بهبودی در این بیماری روند کندی دارد. ضمن اینکه هنوز در مورد عوارض طولانی مدت تب کریمه کنگو تحقیقات زیادی انجام نشده است.

لازم به ذکر است، طبق اعلام مدیر گروه بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، حدود 70 تا 80 درصد بیماران مبتلا به این بیماری بدون علامت هستند.

مطالب مرتبط:

• علت زردی ناخن چیست؟ + بهترین روش درمان ناخن زرد شده در منزل
• جشن پایان کرونا در ایران و جهان؛ آمار فوتی ها به 0 رسید!
• اسهال استفراغ ویروسی (ویروس جدید اسهال)
• علائم آبله میمون؛ راه‌های انتقال و درمان
• درمان رفلاکس معده

علائم تب کریمه کنگو در گوسفندان

حیوان‌ها، دام‌ها و گوسفندان مبتلا به تب کریمه کنگو علائم و نشانه خاصی از این بیماری ندارند؛ لذا دامداران و افرادی که با حیوانات ناقل این بیماری سر و کار دارند متوجه وجود این بیماری نخواهند شد و نکات ایمنی را جدی نخواهند گرفت. ابتلای مستقیم به این بیماری بیشتر شامل افرادی است که با دام و حیوانات ناقل سر و کار دارند. اما این تمام ماجرا نیست. خطر انتقال این بیماری افرادی که در کشتارگاه‌ها کار می‌کنند یا قصابان و سلاخان را هم تهدید می‌کند؛ چراکه لاشه گاو و گوسفندان آلوده پس از ذبح هم منتقل کننده بیماریست.

تب کریمه کنگو در ایران

طبق آمار اعلام شده توسط رئیس سازمان دامپزشکی کشور، از ابتدای سال تاکنون (7 شهریور 1401) 67 نفر به بیماری تب کریمه کنگو در ایران مبتلا شده‌اند و متاسفانه 6 نفر در اثر این بیماری فوت کرده‌اند. توصیه ایشان به جهت پیشگیری از ابتلا به تب کریمه کنگو، تهیه گوشت و مرغ از مراکز مورد تایید سازمان دامپزشکی است. وی افزود به هیچ وجه از از کنار جاده‌ها و مراکزی که کشتار غیرمجاز انجام می‌دهند گوشت و مرغ تهیه نکنید. با توجه به افزایش تعداد مبتلایان در ایران، باید موارد بهداشتی به طور جدی رعایت شود، چراکه پس از انتقال این بیماری از دام به انسان، قابل سرایت از انسان به انسان نیز هست که می‌تواند خطرناک باشد.

اولین فوتی در شهرستان شادگان اهواز و دومین فوتی ناشی از این بیماری (12تیر 1401) یک نفر در شهر یزد بود که چندروز در بیمارستان بستری بوده است.

بیشتر بخوانید: آیا موج جدید کرونا در راه است؟ وقوع پیک هفتم در تابستان 1401

راه انتقال تب کریمه کنگو

همان‌طور که گفتیم در بسیاری از مواقع این بیماری از طریق نیش کنه‌های آلوده به انسان منتقل می‌شود. اما در برخی دیگر از مواقع هنگام ذبح حیوان ممکن است این بیماری به افراد منتقل و در بین سایرین پخش شود. این اتفاق پس از تماس با بافت گوشت حیوانی یا خون آن که به ویروس آلوده است رخ می‌دهد. این شیوع به دلیل وجود کنه بیماری‌زا و آلوده کردن گوشت گاوها و گوسفندان اتفاق می‌‌افتد. یک نحوه انتقال آن از دام به انسان به این شکل است که کنه به دام میچسبد و آن‌را آلوده می‌کند. پس از ذبح، طبخ و مصرف گوشت توسط انسان، این بیماری وارد بدن انسان می‌شود و می‌تواند انسان‌های دیگری را نیز آلوده کند.

میزان مرگ و میر در بیماری تب کریمه بین 10 تا 40 درصد افراد مبتلا خواهد بود. به همین دلیل شیوع این ویروس می‌تواند منجر به ایجاد یک اپیدمی شود. بنابراین علاوه بر نیش کنه، تماس نزدیک با خون، اندام، ترشحات یا سایر مایعات بدن افراد آلوده به علاوه مصرف گوشت دام‌ها می‌تواند عاملی برای ابتلا به این بیماری باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که در برخی از مواقع کمبود امکانات بیمارستانی و عدم استریل کافی تجهیزات درمانی و لوازم پزشکی هم می‌تواند منجر به انتقال این بیماری به سایر افراد شود.

بنابراین افرادی که به صورت مستقیم با کنه‌های آلوده در تماس باشند، افرادی که به نحوی با دام سروکار دارند، مانند کارگران دام، دامداران و افراد شاغل در کشتارگاه‌ها، در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. اکثر کارکنان مراکز بهداشتی هم به دلیل تماس مکرر با خون و مایعات بیماران آلوده به تب کریمه کنگو (در صورت تماس محافظت نشده) در خطر ابتلا به این بیماری مسری قرار دارند.

دانشگاه علوم پزشکی اصفهان هشدار داد که افراد از ذبح گوسفند در خانه خودداری نمایند و همچنین گوشت ذبح شده را قبل از مصرف 24 ساعت در یخچال نگهداری نمایند. همچنین در صورتی که کنه به بدن فرد چسبید به هیچ وجه له نشود با احتیاط باید جدا شود.

روش تشخیص تب کریمه کنگو

دکتر فیض حداد، دکترای انگل شناسی در خصوص روش تشخیص این بیماری گفت: این ویروس را باید از بعضی بافت‌ها مثل کلیه، کبد و غیره جدا کرده و توسط آزمایش‌هایی مانند تست PCR تشخیص داده شود.

مطالب مرتبط:

• علائم و درمان تب مالت
• علائم تب یونجه

روش‌های پیشگیری از ابتلا به تب کریمه

قبل از بررسی روش‌های پیشگیری بیماری مسری تب کریمه باید بگوییم که هنوز هیچ‌ واکسنی برای آن ساخته نشده است. پس نمی‌توان با تزریق یک واکسن خاص از ابتلا به آن پیشگیری کرد یا منجر به کاهش علائم این بیماری شد. اما با این حال با انجام یک سری از اقدامات پیشگیرانه می‌توان از انتقال بیماری تب کریمه به افراد جلوگیری کرد. برای مثال اگر شما هم به نحوی با دام‌ها سروکار دارید، باید اقدامات بهداشتی زیر را در دستور کار خود قرار دهید.

• از دافع حشرات روی ناحیه پوست و لباس‌های نازک خود استفاده کنید.
• نسبت به از بین بردن کنه‌ها در شرایط کاملاً بهداشتی عمل نمایید.
• برای جلوگیری از انتقال بیماری از طریق مایعات، خون و بافت حیوان آلوده از لباس‌های محافظتی و دستکش استفاده کنید.
• از نزدیکی و تماس با افراد آلوده به بیماری جداً خودداری کنید.
• به توصیه مقامات بهداشتی ایران، گوشت و مرغ را فقط از مراکز مورد تایید سازمان دامپزشکی کشور تهیه نمائید.

علاوه بر کارگران کشاورزی، دامداری و کشتارگاه‌ها، کارکنان مراکز بهداشتی هم باید اقدامات مناسب را در جهت جلوگیری از ابتلا به این بیماری انجام دهند.

نحوه درمان تب کریمه کنگو

کلیت درمان بیماری تب کنگو به شیوه حمایتی برمی‌گردد. به عبارتی افراد باید تحت تنظیم آب در بدن (توجه دقیق به تعادل مایعات فرد) قرار بگیرند. همچنین برای درمان تب کنگو فرد ناقل باید تحت فعالیت‌های حمایتی پزشکی از جمله اصلاح ناهنجاری‌های الکترولیت، اکسیژن رسانی کافی و مراقبت‌های صحیح از عفونت‌های ثانویه قرار بگیرد.

نتیجه گیری

• تب کریمه کنگو یک بیماری حاد محسوب می‌شود که از نیش کنه و حیوانات آلوده به انسان منتقل می‌شود.
• این بیماری فاقد واکسن پیشگیری کننده است و تنها باید برای جلوگیری از ابتلا به آن از تماس با فرد یا حیوان آلوده خودداری کرد.
• علائم بیماری به دو صورت اولیه و ثانویه در فرد بروز پیدا می‌کنند و با بدتر شدن بیماری حتی ممکن است شخص دچار بیماری هپاتیت و نارسایی کلیه شود.