بیماری سندرم گیلن باره | علت، علائم، تشخیص و احتمال مرگ

زمان مطالعه این مطلب: 7 دقیقه

سندرم گیلن باره (GBS) یک بیماری نادر خودایمنی است که در آن، سیستم ایمنی فرد بخش هایی از دستگاه عصبی محیطی خود را مورد حمله قرار می دهد. ضعف و گزگز در اندام‌ها معمولاً اولین علائم این بیماری هستند. این علائم می‌توانند به سرعت پخش شوند و در نهایت کل بدن شما را فلج کنند. اکثر افراد مبتلا به این عارضه باید برای درمان در بیمارستان بستری شوند. علت دقیق سندرم گیلن باره ناشناخته است.

هیچ درمان شناخته شده‌ای برای سندرم گیلن باره وجود ندارد، اما چندین روش درمانی می تواند علائم را بهبود بخشیده و طول مدت بیماری را کاهش دهد. اگرچه اکثر افراد از سندرم گیلن باره بهبود می‌یابند، اما میزان مرگ و میر آن بین 4 تا 7 درصد است. در این مطلب از مجله سلامت کیوان، قصد داریم به اطلاعاتی در مورد بیماری گیلن باره بپردازیم و با استفاده از جدیدترین اطلاعات پزشکی به سوالاتی در مورد این بیماری پاسخ دهیم.

علائم بیماری سندرم گیلن باره

علائم بیماری سندرم گیلن باره اغلب با گزگز و ضعف شروع می شود که از پاها و ساق پا شروع می‌شود و به قسمت بالایی بدن و بازوها گسترش می‌یابد. در حدود 10 درصد از افراد مبتلا به این اختلال، علائم از بازوها یا صورت شروع می‌شود. با پیشرفت سندرم گیلن باره، ضعف عضلانی می‌تواند به فلج تبدیل شود.

علائم و نشانه های بیماری گیلن باره شامل:

• مور مور شدن، احساس سوزن سوزن شدن در انگشتان دست، انگشتان پا، مچ پا یا مچ دست
• ضعف در پاهای شما که به قسمت بالایی بدن شما سرایت می کند
• راه رفتن ناپایدار یا ناتوانی در راه رفتن یا بالا رفتن از پله ها
• مشکل در حرکات صورت، از جمله صحبت کردن، جویدن یا بلعیدن
• دوبینی یا ناتوانی در حرکت چشم
• درد شدیدی که ممکن است دردناک و همراه با گرفتگی باشد و ممکن است در شب بدتر شود
• مشکل در کنترل مثانه یا عملکرد روده
• ضربان قلب سریع
• فشار خون پایین یا بالا
• دشواری در تنفس

افراد مبتلا به سندرم گیلن باره معمولاً در عرض دو هفته پس از شروع علائم، مهمترین ضعف خود را تجربه می کنند.

انواع سندرم گیلن باره

تعدادی از انواع بیماری سندرم گیلن‌باره تا کنون شناسایی و دسته‌بندی شده‌است. با این وجود، بسیاری از مبتلایان به زیرگروه‌های این بیماری، علائم مشابه و مشترکی دارد و همین موضوع، دسته‌بندی بیماری‌ها را مشکل کرده است. انواع اصلی عبارتند از:

نوع	علائم	جمعیت درگیر
پلی رادیکولونوروپاتی دمیلینه کننده التهابی حاد AIDP	علائم حسی و ضعف عضلانی که اغلب با ضعف اعصاب مغزی و درگیری سیستم اتونوم همراه است.	در آمریکای شمالی و اروپا شایع تر است.
سندرم میلر فیشر MFS	فلج از چشم شروع می شود، همچنین با راه رفتن ناپایدار همراه است.	در آسیا بیشتر رایج تر است. این عارضه در مردان بیشتر از زنان دیده می‌شود (نسبت 2 به 1). معمولا در فصل بهار رخ می‌دهد.
نوروپاتی آکسونی حرکتی حاد AMAN	ضعف عضلانی بدون علائم حسی در کمتر از 10% بیماران وجود دارد، اما درگیری اعصاب مغزی چندان شایع نیست.	در اروپا و آمریکای شمالی نادر است، در اغلب موارد در چین، ژاپن و مکزیک شیوع بیشتری دارند. گاهی به آن “سندرم فلج کنننده چینی ها ” گفته می شود.
نوروپاتی آکسونی حسی و حرکتی حاد AMSAN	ضعف عضلانی شدید مشابه AMAN با این تفاوت که بی حسی هم وجود دارد.	در آسیا و آمریکای مرکزی و جنوبی شایع تر است.

علل سندرم گیلن باره

علت دقیق سندرم گیلن باره مشخص نیست. این اختلال معمولا چند روز یا چند هفته پس از عفونت دستگاه تنفسی یا گوارشی ظاهر می شود. به ندرت، جراحی یا واکسیناسیون اخیر می تواند باعث ایجاد سندرم گیلن باره شود. اخیراً در برخی از کشو‌رها گزارش شده است که بعد از عفونت ناشی از ویروس زیکا، ریسک ابتلا به بیماری گیلن باره افزایش می یابد. سندرم گیلن باره ممکن است پس از ابتلا به ویروس کوید-19 رخ دهد. همچنین در افرادی که واکسن کووید-19 جانسون و جانسون را دریافت می‌کنند، واکنش نادر است.

در سندرم گیلن باره، سیستم ایمنی بدن شما – که معمولا فقط به ارگانیسم های مهاجم حمله می کند – شروع به حمله به اعصاب می کند. در AIDP، شایع ترین شکل سندرم گیلن باره در ایالات متحده، پوشش محافظ اعصاب (غلاف میلین) آسیب می بیند. این آسیب از انتقال سیگنال به مغز توسط اعصاب و ایجاد ضعف، بی حسی یا فلج جلوگیری می کند.

فاکتورهای خطر سندرم گیلن باره

سندرم گیلن باره می‌تواند همه گروه های سنی را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین احتمال ابتلا به بیماری گیلن باره با بالا رفتن سن نیز افزایش می یابد. بعلاوه این بیماری در مردان نسبت به زنان شایع‌تر است.

سندرم گیلن باره ممکن است در موارد زیر ایجاد شود:

• در بیشتر موارد، عفونتی ناشی از باکتری کامپیلوباکتر که غالباً در مرغی که به اندازه ی کافی پخته نشده باشد یافت می‌شود.
• ویروس آنفولانزا
• سیتومگالوویروس (CMV)
• ویروس زیکا
• ویروس اپشتین بار (EBV)
• انواع هپاتیت
• ویروس HIV
• مایکوپلاسما پنومونیه
• تروما (صدمه و زخم)
• لنفوم هاجکین
• در موارد نادر واکسیناسیون آنفولانزا و یا واکسیناسیون‌های کودکان
• ویروس کووید-19
• واکسیناسیون کووید-19

عوارض سندرم گیلن باره

سندرم بیماری گیلن باره بر اعصاب شما تأثیر می گذارد. از آنجایی که اعصاب حرکات و عملکرد بدن شما را کنترل می کنند، افراد مبتلا به گیلن باره ممکن است این موارد را تجربه کنند:

• مشکلات تنفسی: ضعف یا فلج می تواند به عضلات کنترل کننده تنفس شما سرایت کند، که یک عارضه بالقوه کشنده است. تا 22 درصد از افراد مبتلا به سندرم گیلن باره برای تنفس در هفته اول که برای درمان در بیمارستان بستری می شوند، به دستگاه کمک تنفس موقت نیاز دارند.
• مشکلات قلبی و فشار خون: نوسانات فشار خون و ریتم نامنظم قلب (آریتمی قلبی) از عوارض جانبی شایع سندرم گیلن باره هستند.
• درد: یک سوم افراد مبتلا به سندرم گیلن باره، درد شدید عصبی را تجربه می کنند که ممکن است با دارو کاهش یابد.
• مشکلات عملکرد روده و مثانه: عملکرد کند روده و احتباس ادرار ممکن است ناشی از سندرم گیلن باره باشد.
• لخته شدن خون: افرادی که به دلیل سندرم گیلن باره بی حرکت هستند در معرض خطر ابتلا به لخته شدن خون هستند. تا زمانی که نتوانید به طور مستقل راه بروید، مصرف داروهای رقیق کننده خون و پوشیدن جوراب ساق بلند توصیه می شود.
• زخم های بستر: بی تحرکی همچنین شما را در معرض خطر ابتلا به زخم بستر قرار می دهد. تغییر موقعیت مکرر ممکن است به جلوگیری از این مشکل کمک کند.
• عود: بین 2 تا 5 درصد افراد مبتلا به سندرم گیلن باره، عود بیماری را تجربه می کنند.

علائم شدید و اولیه سندرم گیلن باره به طور قابل توجهی خطر عوارض طولانی مدت جدی را افزایش می دهد. به ندرت ممکن است مرگ در اثر عوارضی مانند سندرم دیسترس تنفسی و حملات قلبی رخ دهد.

تشخیص سندرم گیلن باره

تشخیص سندرم گیلن باره در مراحل اولیه دشوار است. آزمایش دقیق و قطعی برای تشخیص گیلن باره وجود ندارد امّا تشخیص براساس علائم از جمله ضعف ماهیچه‌ها و ناتوانی در راه رفتن، آزمایشات و تاریخچه بیماری شما صورت می‌گیرد. پزشک یا پرستار از شما درباره علائم و نشانه‌ها می‌پرسد و شما را معاینه فیزیکی کامل می‌کند.

آزمایشاتی که برای شما انجام می‌شود شامل:

1. الکترومیوگرافی (نوار عصب و عضله):  این تست‌ برای تشخیص مشکلات عصبی عضلانی بیماران استفاده می شود.
2. پونکسیون کمری یا پونکسیون نخاعی: یک روش نمونه‌برداری از مایع مغزی – نخاعی از ستون فقرات کمری جهت بررسی می‌باشد.
3. آزمایش های هدایت عصبی: این آزمایش جهت بررسی میزان پاسخ عصب‌ها و عضلات، به پالس‌های کوچک الکتریکی استفاده شود.

مطالب مرتبط:

• همه چیز درباره واکسن HPV
• علت، علائم و درمان پارکینسون
• تفسیر آزمایش ایدز
• واکسن ضد هاری

درمان بیماری سندرم گیلن باره

تاکنون درمان قطعی گیلن باره شناخته شده درباره این بیماری ارائه نشده است امّا با برخی روش ها می توانیم مدت زمان بهبودی و شدت بیماری را کاهش دهیم. به دلیل عوارض احتمالی ضعف عضلات مانند ذات الریه و یا زخم بستر که می تواند افراد فلج را درگیر کند و همچنین به دلیل نیاز به تجهیزات پیشرفته پزشکی، افراد مبتلا به این بیماری در بیمارستان ها تحت درمان قرار می گیرند.

در حال حاضر دو روش درمانی برای بیماری سندرم گیلن باره وجود دارد:

1. تعویض پلاسمای خون
2. تجویز ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIG)

هر دو روش اگر در دو هفته اول بعد از بروز اولین نشانه ها اجرا شوند تأثیر یکسانی خواهند داشت امّا اجرای روش ایمونوگلوبولین آسان تر می‌باشد.

بعد از آنکه بیمار به درجاتی از بهبودی دست یافت، روش های درمان از مراقبت های شدید بیمارستانی به روش‌های توانبخشی تغییر می کند. در روش های توانبخشی فرد قدرت خود را برای انجام فعالیت های روزانه باز می یابد و در تلاش برای بازگشت به زندگی قبل از بیماری خود خواهد بود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر گزگز خفیفی در انگشتان پا یا دست دارید که به نظر نمی رسد گسترش یابد یا بدتر شود، با پزشک خود تماس بگیرید. اگر هر یک از این علائم یا علائم شدید را دارید، به دنبال کمک فوری پزشکی باشید:

• گزگز که از پاها یا انگشتان پا شروع شده و اکنون به سمت بالا در بدن شما حرکت می کند
• سوزن سوزن شدن یا ضعفی که به سرعت در حال گسترش است
• مشکل در نفس کشیدن یا تنگی نفس در هنگام دراز کشیدن صاف
• خفگی در بزاق

بیماری گلین باره یک بیماری جدی است که نیاز به بستری فوری دارد زیرا می تواند به سرعت بدتر شود. هرچه درمان مناسب زودتر شروع شود، شانس نتیجه مطلوب بیشتر است.