تبخال دهانی چیست؟ + علت و بهترین درمان تبخال دهان

زمان مطالعه این مطلب: 5 دقیقه

اگر چه تبخال‏ دهانی نسبت به تبخال اطراف لب نسبتاً نادر است اما می‌تواند بسیار آزار دهنده باشد و گاهی ممکن است به هر دلیلی در ناحیه دهان بروز پیدا کند که می‌تواند در اثر ورود برخی ویروس‌ها به بدن شما باشد. در ادامه با ما همراه باشید تا در این مقاله از مجله سلامت کیوان به علت و راه‌های درمان تبخال دهان بپردازیم.

تبخال دهانی چیست؟

وقتی ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ وارد بدن می‌شود، می‌تواند در هر نقطه ‎ای تبخال ایجاد کند. بهترین بستر برای رشد این ویروس، نواحی مخاطی و مرطوب بدن بوده که داخل دهان هم یکی از مرطوب‌ ترین نقاط بدن انسان است. به این ترتیب تبخال دهانی رخ می‌دهد.

به طور کلی دهان و صورت، از رایج‏ ترین نقاطی هستند که در افراد مختلف میزبان تبخال داخل دهان می‌شوند. اگر به هر دلیلی، از جمله روبوسی و استفاده از وسایل مشترک فرد مبتلا، ویروس به بدن وارد شود، ممکن است در روزهای اول هیچ علامتی نداشته باشد. بعد از آن توسط اتفاقات دیگری که در بدن رخ می‌دهد مثل حساسیت به یک غذای خاص یا اضطراب و ترس ناگهانی خودش را نشان بدهد. تبخال دهان، یا زخم سرد (COLD SORE) هم نامیده می‌شود.

تبخال‏ برجسته و کوچک است و پوست را زخم می‎کنند. تبخال داخل دهان ممکن است کمی درد یا سوزش هم داشته باشد. این ویروس معمولاً یک دوره چند روزه دارد و بعد از آن از بین می‌رود.

تبخال را با آفت اشتباه نگیرید

تبخال داخل دهان بیشتر روی پوست لب یا اطراف دهان به وجود می‌آید اما آفت داخل دهان و حتی روی لثه ایجاد می‌شود. خیلی از افراد آفت را با تبخال داخل دهان اشتباه می‏‌گیرند. در صورتی که آفت مسری نیست و ارتباطی هم با ویروس هرپس سیمپلکس ندارد اما تبخال دهانی به شدت مسری است و می‌تواند چند نفر را مبتلا کند.

آفت‎ معمولاً به صورت ناگهانی و بعد از یک زخم یا آسیب دهانی به وجود می‎آیند اما تبخال داخل دهان را از چند ساعت یا چند روز قبل می‌شود تشخیص داد. وقتی نقطه‌ای از لب یا دهان شما در حال ایجاد تبخال است، پوست آن ناحیه سوزش و درد دارد. سپس تاول می‌زند و این تاول‌ها به تبخال داخل دهان تبدیل می‌شوند. در نهایت هم بعد از‎ زمانی کوتاهی از بین می‌روند.

چه افرادی تبخال دهانی می‌زنند؟

ممکن است فرد از طریق بوسیدن، استفاده از غذا و یا نوشیدنی فرد آلوده یا استفاده از حوله مشترک به ویروس تبخال مبتلا شود. به طور کلی اگر بزاق فرد آلوده به تبخال داخل دهان با هر چیزی تماس پیدا کند و سپس فرد دیگری با آن تماس داشته باشد در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرد.

بنابراین تمامی افراد در تمامی سنین در معرض ابتلا به این ویروس قرار دارند. اما برخی از افراد بیشتر مستعد ابتلا به تبخال داخل دهان هستند. به طور کلی افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند بیشتر از افراد دیگر به این مشکل دچار می‌شوند:

• استرس و اضطراب شدید در فرد
• عفونت در بدن
• تب بالا
• ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند ایدز
• سرماخوردگی
• اگزما
• شیمی درمانی

آیا تبخال‌ دهان مسری هستند؟

مانند هر بیماری ویروسی، تبخال دهان هم نوعی بیماری مسری است. اگر به تبخال دهان مبتلا شده‌‎اید، بهتر است وسایلی شخصی خود را از بقیه افراد جدا کنید و تا از بین رفتن علائم تبخال داخل دهان خود، با کسی روبوسی نداشته باشید. بیشتر تبخال‌ها بعد از اتمام دوره رشدشان از بین می‌روند و به خودی خود درمان می‌شوند، در اغلب موارد، گس از اتمام دوره حتی جای تبخال‌ها را روی صورت فرد باقی نمی‌مانند.⁽¹⁾

تفاوت بین تبخال دهانی و تبخال تناسلی چیست؟

دو نوع عفونت که باعث بروز تبخال تناسلی می‌شوند به نام‌های (HSV-1) و (HSV-2) وجود دارد که می‌توانند در بسیاری از نقاط بدن انسان زندگی کنند، به همین سبب، بسیاری از مردم دقیقا نمی‌دانند که هر یک از این عفونت‌ها را چه بنامند. با این‌حال این نامگذاری بسیار ساده است.

هنگامی که (HSV-1) و (HSV-2) روی دستگاه تناسلی یا اطراف این نواحی باعث بروز عفونت شوند، به آن تبخال تناسلی گفته می شود. اما هنگامی که Hدو نوع عفونت در اطراف لب، دهان و گلو باعث بروز عفونت شوند، به آن تبخال دهانی گفته می‌شود.

درمان تبخال دهان

آیا درمانی وجود دارد که هرگز تبخال داخل دهان نداشته باشیم؟ باید گفت که روشی برای درمان قطعی این بیماری وجود ندارد. اما می‌توان آن را مدیریت کرد. این زخم‌ها ممکن است بدون نیاز به درمان از بین بروند. با این وجود پزشک به احتمال زیاد سه داروی زیر را برای شما تجویز خواهد کرد که به شکل خوراکی (قرص) یا به‌ صورت کرم استفاده می‌شوند:

1. آسیکلوویر
2. والاسیکلوویر
3. فامسیکلوویر

این داروها خطر انتقال ویروس به دیگر افراد را کاهش می‌دهند. این داروها همچنین به کوتاه شدن زمان بهبود، کاهش شدت بیماری و تعداد دفعات ابتلا به آن نیز کمک می‌کنند. همچنین مصرف روزانه این داروها برای مدت طولانی، خطر انتقال این ویروس به شریک جنسی را کاهش می‌دهد، اگرچه ریسک ابتلای او همچنان پا برجاست.

همچنین مصرف داروی مسکن مانند استامینوفن یا بروفن و کرم‌های حاوی لیدوکائین یا بنزوکائین نیز در تسکین درد مؤثر هستند. کرم زینک اکسید موضعی هم ممکن است مدت زمان زخم‌ تبخال را کوتاه تر کند. اکسید روی همچنین باعث کاهش تاول، درد، خارش و سوزن سوزن شدن جای زخم می‌شود.

در موارد نادر تبخال داخل دهان خطرناک می شود و برای درمان تبخال دهان باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد. اگر موارد زیر برای شما رخ داد حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• تب مداوم و بالا
• مشکل در تنفس
• مشکل در بلع
• عفونت

درمان‌های خانگی تبخال داخل دهان

روش‌های درمانی خانگی تبخال دهانی نیز در میان داروهای شیمیایی ممکن است در رفع این بیماری یاری رسان باشند:

• نشاسته ذرت را روی ناحیه تبخال بمالید.
• از ژل آلوئه‌ ورا روی زخم‌ها استفاده کنید.
• روی نواحی تبخال وازلین بمالید.
• یخ را در پارچه بپیچید و روی تبخال بگذارید.
• برای کاهش تورم و عفونت تبخال دهانی آبلیموی تازه به ناحیه مورد نظر بزنید.
• پودر سدر را با کمی آب مخلوط کرده و روی محل تبخال داخل دهان بمالید.
• روزی یک لیوان عرق کاسنی میل کنید.

پیشگیری بهتر از درمان

با توجه به اینکه هیچ راهکاری برای درمان تبخال دهان وجود ندارد، بهتر است نکات زیر را رعایت کنیم تا از ابتلا به این ویروس جلوگیری نماییم:

• از به اشتراک گذاشتن وسایلی که ممکن است ویروس را منتقل کنند مانند لیوان، حوله، ظروف غذاخوری، لباس، لوازم آرایشی و رژ لب پرهیز کنید.

• از بوسیدن یا برقراری رابطه جنسی با فرد مبتلا به تبخال داخل دهان تا زمان وجود علائم پرهیز کنید.

• زخم تبخال را لمس نکنید و در صورت تماس دست خود را سریعاً بشویید.

در نهایت اگر به ویروس تبخال دچار شدید علاوه بر موارد ذکر شده توجه داشته باشید:

1. فرد مبتلا به این ویروس نباید در معرض نور خورشید قرار گیرد یا باید از ضد آفتاب استفاده کند.
2. شخص مبتلا نباید از غذاهای تند و پر ادویه استفاده کند.
3. شستشوی زخم با آب نمک برای جلوگیری از انتشار و بهبود این بیماری مفید است.
4. اگر هر بار که دچار استرس هستید تبخال داخل دهان ظاهر می‌شود، تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن را تمرین کنید.

مطلب مرتبط:

• تفسیر آزمایش ایدز
• تبخال تناسلی چیست؟
• علائم سرطان دهان چیست؟
• زگیل دهانی یا HPV دهانی چیست و چگونه تشخیص داده میشود؟