روماتیسمی قلب چیست؟ + علائم و درمان تب روماتیسمی

زمان مطالعه این مطلب: 5 دقیقه

روماتیسم قلب یک بیماری است که در صورت وقوع، به دریچه‌های قلب آسیب می‌زند. تب، واکنشی از سوی سیستم ایمنی بدن یا پاسخی به التهاب ناشی از عفونت‌های باکتریایی است. این وضعیت می‌تواند عواقب جدی برای سلامتی، از جمله نارسایی قلبی، به همراه داشته باشد.

اما روماتیسم قلب به چه معنا است؟ چه عواملی موجب ابتلا به این بیماری می‌شوند؟ در این مقاله از مجله سلامت کیوان، با ما همراه باشید تا به این سوالات پاسخ دهیم.

بیماری روماتیسمی قلب چیست؟

بیماری روماتیسمی قلب یکی از عوارض جدی ناشی از تب روماتیسمی است که به علت التهاب و آسیب به دریچه‌های قلب رخ می‌دهد. این بیماری به طور خاص تحت تأثیر عفونت‌های باکتریایی با نام عفونت‌های استرپتوکوک گروه A قرار دارد. این نوع عفونت‌ها، مانند گلودرد استرپتوکوکی، می‌توانند به طور ناگهانی ایجاد شوند و در صورت عدم درمان مناسب، به تب روماتیسمی منجر گردند.

تب روماتیسمی نتیجه‌ای از پاسخ ایمنی بدن به عفونت استرپتوکوکی بوده که سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کند. این پاسخ می‌تواند به التهاب در نقاط مختلف بدن، از جمله قلب، منجر شود. التهاب در قلب ممکن است باعث آسیب به دریچه‌های میترال و آئورت، که نقش کلیدی در تنظیم جریان خون دارند، شود. زمانی که این دریچه‌ها دچار آسیب می‌شوند، ممکن است عملکرد طبیعی قلب مختل شده و در نتیجه خون به درستی از قلب خارج نشود و این امر باعث نشت خون به سمت عقب و کاهش کارایی قلب می‌گردد.

اگر بیماری روماتیسمی قلب درمان نشود، التهاب مداوم می‌تواند منجر به آسیب دائمی به دریچه‌های قلب و بروز مشکلات جدی‌تر مانند نارسایی قلب، آریتمی و حتی سکته قلبی شود. این عوارض می‌توانند زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهند و به بهبود کیفیت زندگی او آسیب بزنند. بنابراین، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب این عفونت‌ها و هرگونه علامت ناشی از آنها، بسیار حائز اهمیت است. مراقبت‌های پزشکی منظم و آگاهی از علائم هشداردهنده می‌توانند به جلوگیری از بروز این عوارض خطرناک کمک کنند.

علت ایجاد روماتیسمی قلب

التهاب دریچه‌های قلب ناشی از تب روماتیسمی موجب بروز بیماری روماتیسمی قلب می‌شود. این التهاب می‌تواند به شکل ناگهانی و بلافاصله پس از ابتلا به تب روماتیسمی ظاهر شود یا بر اثر عفونت‌های مکرر باکتری استرپتوکوک در طول زمان بروز کند. در صورت عدم درمان مناسب و ادامه التهاب ناشی از تب روماتیسمی، صدمات جدی به دریچه‌های قلب ایجاد می‌شود که می‌تواند منجر به ایجاد زخم، باریک شدن یا نارسایی دریچه‌ها شود.

بیماری روماتیسمی قلب معمولاً بر روی دریچه‌های میترال و آئورت تأثیر می‌گذارد. این دریچه‌ها نقش حیاتی در کنترل جریان خون از قلب به سایر نواحی بدن دارند. وقتی که این دریچه‌ها به درستی وظیفه خود را انجام ندهند، خون به جای خروج از قلب، به سمت عقب بازمی‌گردد و در نتیجه موجب بروز مشکلاتی مانند نارسایی قلبی می‌شود.⁽¹⁾

علاوه بر این، بیماری روماتیسمی قلب می‌تواند با علائمی همچون تنگی نفس، خستگی مفرط، و ورم در اندام‌ها همراه باشد. تشخیص و درمان زودهنگام این بیماری‌ها می‌تواند به جلوگیری از عوارض جدی‌تر کمک کند و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد. بنابراین، آگاهی از علائم و مراجعه به پزشک در صورت بروز هرگونه نشانه غیر طبیعی می‌تواند در پیشگیری از پیشرفت بیماری بسیار مؤثر باشد.

تشخیص بیماری روماتیسمی قلب

برای تشخیص بیماری روماتیسمی قلبی، پزشک ابتدا علائم شما و وجود تب روماتیسمی را بررسی می‌کند. همچنین، انجام آزمایش خون به عنوان یک روش دقیق برای تشخیص تب روماتیسمی شناخته می‌شود.

پزشک متخصص قلب و عروق علاوه بر این، از روش‌های دیگری نیز برای تشخیص بیماری روماتیسم قلبی استفاده می‌کند. این روش‌ها شامل ارزیابی وضعیت دریچه‌های میترال و آئورت، شنیدن صدای تپش قلب و بررسی عملکرد آن‌ها به منظور تشخیص بیماری روماتیسمی قلب هستند.

• ارزیابی علائم و شدت بیماری روماتیسمی قلب شما
• انجام معاینه فیزیکی
• بررسی تاریخچه سلامتی شما، به ویژه هرگونه سابقه تب یا عفونت باکتریایی
• آزمایش خون برای بررسی التهاب یا پاسخ ایمنی بالا.
• اکوکاردیوگرام (سونوگرافی قلب) برای یافتن دریچه‌های قلب نشتی دار و یا باریک.
• الکتروکاردیوگرام (تست فعالیت الکتریکی قلب) برای بررسی ضربان قلب.

علائم بیماری روماتیسمی قلبی

علائم بیماری روماتیسمی قلبی ممکن است تا سال‌ها پس از عفونت استرپتوکوکی یا تب روماتیسمی ظاهر نشود. با این‌حال در برخی موارد افراد مبتلا به روماتیسمی قلب و آسیب قلبی ناشی از آن ممکن است این موارد را تجربه کنند:

• درد قفسه سینه
• خستگی مزمن
• سوفل قلب
• تنگی نفس
• بروز تورم در معده، دست‎‌‌ها یا پاها

چه کسانی به بیماری روماتیسمی قلبی مبتلا می‌شوند

کودکان و نوجوانان مبتلا به عفونت‌های استرپتوکوکی درمان نشده بیشتر در معرض ابتلا به تب روماتیسمی و روماتیسمی قلب هستند. علائم آسیب قلبی می‌تواند سال‌ها پس از از بین رفتن عفونت و تب ایجاد شود.

عواملی که افراد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری روماتیسمی قلبی قرار می‌دهد عبارتند از:

• نئاشتن دسترسی آسان به مراقبت‌های بهداشتی یا آنتی بیوتیک‌ها.
• افرادی که عفونت‌های استرپتوکوکی مکرر داشته باشند که درمان نشده است.
• افرادی که در شرایط شلوغ یا ناسالم زندگی می‌کنند.

بیماری روماتیسمی قلب چقدر شایع است

به طور کلی، بیماری روماتیسمی قلبی یک بیماری نادر محسوب می‌شود و بیشتر در مناطق کشورهای در حال توسعه شایع است، زیرا در این نواحی دسترسی به آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های باکتریایی ممکن است محدود باشد. سالانه حدود 300,000 نفر در سراسر جهان به دلیل بیماری روماتیسمی قلبی جان خود را از دست می‌دهند.

درمان روماتیسمی قلب

متسفانه هیچ درمان شناخته شده‌ای برای بیماری روماتیسمی قلب وجود ندارد. اما منظور از درمان می‌تواند به معنای مدیریت علائم شما باشد و ممکن است پیشرفت بیماری را به تاخیر بی‌اندازد. برخی از این روش‌های درمانی عبارتند از:

• دارودرمانی: ممکن است متخصص قلب شما برای کنترل ضربان قلب غیرطبیعی که ممکن است با آن مواجه باشید، دارویی تجویز کند. همچنین، داروهای ضدانعقاد یا رقیق‌کننده‌های خون می‌توانند به کاهش خطر سکته مغزی یا لخته شدن خون در بیماران مبتلا به بیماری روماتیسمی قلب کمک کنند.
• جراحی: در موارد شدید بیماری روماتیسمی قلب، ممکن است نیاز به جراحی دریچه قلب وجود داشته باشد. در این جراحی، دریچه‌های آسیب‌دیده قلب ترمیم یا جایگزین می‌شوند.

اگر امکان ترمیم دریچه‌های آسیب دیده قلب وجود نداشته باشد، ممکن است به جراحی تعویض دریچه نیاز قلب داشته باشید. جراح شما دریچه آسیب دیده را با یک دریچه مصنوعی یا یک دریچه هم بافت جایگزین می‌کند. در برخی موارد، جراح شما ممکن است عمل راس را انجام دهد. در این روش یکی از دریچه‌های سالم شما با دریچه آسیب دیده تعویض می‌شود.

پیشگیری از بیماری روماتیسمی قلبی

شما می توانید با مصرف آنتی بیوتیک در اولین علائم بروز عفونت‌های استرپتوکوک از ابتلا به بیماری روماتیسمی قلبی پیشگیری کنید.

• داشتن یک سبک زندگی سالم، از جمله تغذیه مناسب، ورزش منظم و کنترل وزن
• تشخیص و درمان سریع علائم حساسیت یا هر نوع بیماری روماتیسمی

اگر شما یا فرزندتان موارد زیر را دارید، بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید:

• بیماری کوریا (حرکات تند و غیر قابل کنترل عضلات).
• تب
• درد مفاصل
• درد عضلانی
• گلو درد
• تونسیلیت (متورم شدن لوزه‌ها )

عوارض بیماری روماتیسمی قلب

در صورتی که بیماری روماتیسمی قلب شما کنترل نشود و یا برای بهبودی آن اقدامی صورت نگیرد می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• آریتمی قلب (ضربان غیر طبیعی قلب).
• فیبریلاسیون دهلیزی (ضربان غیرطبیعی قلب در قسمت‌های بالایی قلب که از جریان طبیعی خون جلوگیری می‌کند).
• نارسایی قلبی (قلب آنطور که باید خون را پمپاژ نمی کند).

این نکته را به خاطر داشته باشید که هر یک از این شرایط می‌توانند خطر سکته مغزی یا لخته شدن خون را افزایش دهند.

کلام آخر

روماتیسم قلبی از جمله بیماری‌های قلبی است که در دو حالت حاد و یا مزمن بروز می‌کنند. اصلی ترین عللبروز این عارضه، تب روماتیسمی است. علائم روماتیسم قلبی متعدد بوده و در اغلب بیماران علائم به صورت یکسان دیده نمی‌شوند و در صورت درمان نشدن به موقع می‌توانند به یک عارضه جدی تبدیل شوند. عوارضی مانند سکته مغزی و یا آریتمی قلبی از عوارض درمان نشدن روماتیسم قلبی هستند.