هر آنچه باید درباره فیستول واژن بدانید | علل و روش درمان

زمان مطالعه این مطلب: 5 دقیقه

فیستول واژن یک شکاف یا سوراخ غیرطبیعی است که بین واژن و اندام‌های دستگاه ادراری یا گوارشی ایجاد می‌شود و می‌تواند دو عضو جداگانه از بدن را به هم متصل کند. در برخی موارد عواملی مانند زایمان طولانی، عفونت، پرتو درمانی، انواع سرطان و جراحی‌های لگنی همگی می‌توانند باعث ایجاد فیستول واژن شوند. همچنین فیستول وزیکوواژینال، که بین واژن و مثانه ایجاد می‌شود، شایع‌ترین نوع از فیستول‌های واژن است. دراین مقاله از مجله سلامت کیوان همراه ما باشید تا با علائم، علل ایجاد، تشخیص و درمان فیستول واژن بیشتر آشنا شوید.

فیستول واژن چیست؟

فیستول به معنای پدید آمدن یک مجرای غیرطبیعی است که می‌تواند دو عضو جداگانه از بدن را به هم متصل کند. در زنان، ایجاد این حفره به عنوان فیستول واژن شناخته می‌شود. این عارضه به دلیل از بین رفتن بافت حساس دیواره‌های راست روده، مجرای ادرار، مثانه یا قسمت‌های اطراف آن، که بر اثر ایجاد التهاب‌های مداوم به وجود می‌آید، رخ می‌دهد و در نهایت به ایجاد این مسیر غیرطبیعی منجر می‌شود.⁽¹⁾

این عارضه بیشتر به دلیل آبسه مقعدی به وجود می‌آید. در زنان، ایجاد این عارضه که به عنوان فیستول وزیکوواژینال معروف است، می‌تواند مهبل را به ارگان‌های مجاور وصل کند. آبسه مقعدی زمانی رخ می‌دهد که غده‌های نزدیک مقعد مسدود می‌شوند. این غده‌ها، که موادی به داخل روده ترشح می‌کنند، به دلیل مسدود شدن، تجمع عفونت یا آبسه مقعدی را بروز می‌کنند.

انواع فیستول واژن 

فیستول واژن، به دلیل ماهیت گوناگونش، انواع مختلفی دارد که همگی در دیواره واژن شکل می‌گیرند. بسته به محل تشکیل، فیستول واژن به انواع زیر تقسیم می‌شود:

• فیستول وزیکو واژینال، که در مجاری ادراری یا مثانه ایجاد می‌شود.
• فیستول حالب، که از کلیه‌ها به داخل مثانه ایجاد می‌شود.
• فیستول‌ رکتو واژینال، که راست روده یا قسمت تحتانی روده بزرگ را بهم متصل می‌کند.
• فیستول‌های کولو واژینال، که در روده بزرگ ایجاد می‌شوند.
• انترو واژینال، که واژن را به روده کوچک متصل می‌کند.
• فیستول‌های روده‌ای، که به روده کوچک متصل می‌شوند.

علائم فیستول واژن 

این عارضه معمولاً بدون درد بروز می‌کند، اما ممکن است به تدریج باعث ایجاد مشکلات جدی شود. علائم فیستول واژن به شرح زیر است:

• درد مقعد
• سوزش مقعد
• بی اختیاری ادرار
• سرایت عفونت از مثانه و مدفوع به واژن
• تب
• اسهال و استفراغ
• حالت تهوع
• درد شکم
• کاهش وزن
• رابطه جنسی دردناک

این مشکلات ممکن است باعث وخیم شدن آلودگی و ایجاد زخم تناسلی یا ورم اطراف ناحیه تناسلی و مقعد شوند. علائم بیشتر در زنان پس از زایمان بروز می‌کنند.

تفاوت فیستول واژن و مقعد چیست؟

• فیستول مقعد می‌تواند در هنگام عمل دفع باعث ایجاد درد شود.
• فیستول واژن هنگام مقاربت جنسی باعث ایجاد درد می‌شود.

علت فیستول واژن

علت فیستول واژن شامل موارد زیر است:

1- آسیب‌های مربوط به زایمان

یکی از شایع‌ترین علل ایجاد فیستول واژن آسیب‌های مربوط به زایمان هستند. در زمان زایمان طبیعی یا در صورت وجود عفونت اپی زیاتومی (برشی برای افزایش عرض پرینه)، احتمال ایجاد فیستول واژن افزایش می‌یابد. همچنین، در برخی موارد، فیستول واژن به دنبال یک زایمان طولانی و دشوار به وجود می‌آید. این نوع فیستول ممکن است منجر به آسیب در اسفنکتر مقعدی شود که در نگه‌داشتن مدفوع کمک کننده است.

2- سرطان یا پرتودرمانی در نواحی لگنی

وجود تومور سرطانی در راست روده، رحم، دهانه رحم، واژن و یا کانال مقعد می‌تواند منجر به بروز فیستول رکتوواژینال شوند. همچنین، در برخی موارد انجام پرتودرمانی برای درمان سرطان در این مناطق نیز ممکن است باعث ایجاد فیستول واژن شود. فیستول ناشی از این نوع درمان معمولاً طی شش ماه تا دو سال پس از درمان شروع به شکل‌گیری می‌کند.

3- بیماری کرون

یکی دیگر از عوامل شایعی که بعث بروز این عارضه می‌شود، بیماری کرون است. بیماری کرون یک بیماری التهابی روده است که پوشش داخلی دستگاه گوارش را دچار التهاب می‌کند. اکثر زنان مبتلا به بیماری کرون هرگز دچار فیستول نمی‌شوند، اما داشتن بیماری کرون خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهد.

4- جراحی در ناحیه دستگاه تناسلی

هرگونه عمل جراحی در ناحیه دستگاه تناسلی و دستگاه گوارش، ممکن است باعث آسیب دیدن بافت‌های اطراف واژن و در نتیجه آن فیستول واژن ایجاد شود. برای مثال، جراحی‌هایی که بر روی راست روده و مقعد انجام می‌شوند، می‌توانند باعث ایجاد فشار بر روی بافت‌های اطراف واژن شوند که ممکن است باعث به وجود آمدن فیستول واژن شوند.

تشخیص فیستول در زنان

تشخیص فیستول واژن زنان ممکن است با بررسی علائم بیماری و تاریخچه پزشکی بیمار شروع شود. برای تشخیص این عارضه، پزشک ممکن است از روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، اندوسکوپی، توموگرافی کامپیوتری (CT-scan) و یا تصویربرداری مغناطیسی (MRI) برای تشخیص فیستول استفاده کند. همچنین، برای تشخیص نوع و محل فیستول، پزشک ممکن است آزمایش هایی از جمله آزمایش ادرار، آزمایش مدفوع، و یا آزمایش خون انجام دهد.

در صورت تشخیص فیستول، پزشک شما گزینه‌های درمانی مختلف را مطرح خواهد کرد. در صورتی که فیستول شدید باشد، ممکن است جراحی لازم باشد و در صورتی که فیستول خفیف باشد، ممکن است با تغییرات در رژیم غذایی، داروها، و یا تمرینات کگل بتوان این عارضه را درمان کرد.

درمان فیستول واژن چیست؟

درمان فیستول واژن بستگی به نوع و شدت فیستول، سن، وضعیت سلامتی و علل زمینه‌ای آن دارد. در برخی موارد، فیستول واژن به طور خودبخود بهبود می‌یابد، اما در بیشتر موارد، به درمان نیاز دارد.⁽²⁾ با این‌حال برخی از روش‌های درمانی فیستول واژن عبارتند از:

• جراحی: در صورتی که فیستول واژن شدید باشد و با سایر روش‌های درمانی بهبود نیابد، ممکن است انجام جراحی ضروری باشد. این جراحی باعث تعمیر بافت‌های آسیب دیده و بازسازی فیستول‌ها می‌شود.

• استفاده از چسب های کلاژنی: در برخی موارد، تزریق چسب های کلاژنی می‌تواند باعث بستن فیستول شده و از آن‌ها برای پر کردن حفره فیستول استفاده کرد.

• درمان دارویی: پس از تشخیص بیماری، پزشکان ممکن است داروهایی مانند آنتی بیوتیک‌ها و ضد التهاب‌ها را به عنوان اولین مرحله از فرایند درمانی برای فیستول واژن تجویز کنند. این داروها می‌توانند به کاهش التهاب، تسکین درد و کنترل عفونت کمک کنند.

در برخی موارد، برای درمان فیستول واژن ممکن است به ترکیب روش‌های درمانی مختلف نیاز داشته باشید، به عنوان مثال، جراحی همراه با درمان دارویی. گاهی اوقات هم رژیم غذایی مخصوص برای شما پیشنهاد می‌شود که باعث بهبودی شما به مرور زمان خواهد شد. در هر صورت، برای درمان فیستول واژن بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا روش درمانی مناسب برای شما تعیین شود.

کلام آخر

فیستول نوعی بیماری است که در زنان به دو صورت فیستول واژن و فیستول مقعدی رخ می‌دهد. این بیماری باعث ایجاد اتصالی بین دو اندام بدن شده که باعث ایجاد یک مجرایی غیرطبیعی می‌شود که معمولاً دچار عفونت می‌شود. همچنین شایع‌ترین نوع این بیماری، فیستول مقعدی است که در آن اتصال میان دیواره مقعد و روده ایجاد می‌شود.