سرطان چشم چیست؟ + علائم و روش‌های درمان سرطان چشم

زمان مطالعه این مطلب: 7 دقیقه

سرطان چشم یکی از انواع کمتر شایع سرطان است که ممکن است به آن مبتلا شوید. سرطان چشم در سلول‌های داخل کره چشم و در ساختارهای مجاور مانند پلک‌ها و مجاری اشک اتفاق می‌افتد. همه انواع سرطان چشم بسیار نادر هستند. شایع‌ترین انواع آن شامل ملانوم یووه (که از وسط چشم شما شروع می‌شود) و رتینوبلاستوما است. روش‌های درمانی مختلفی برای درمان سرطان چشم وجود دارد. حال علائم سرطان چشم چیست؟ درمان سرطان چشم چگونه انجام می‌شود؟ تشخیص سرطان چشم چگونه است؟ تا انتهای این مقاله از مجله سلامت کیوان با ما همراه باشید تا در این باره بیشتر صحبت کنیم.

سرطان چشم چیست؟

سرطان زمانی شروع می‌شود که سلول‌ها خارج از کنترل تکثیر می‌شوند (متاستاز) و تومور تشکیل می‌دهند. تومورها می‌توانند خوش خیم (غیر سرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند. برخلاف تومورهای خوش خیم، تومورهای بدخیم می‌توانند رشد کنند و موجب پخش شدن سرطان در سراسر بدن شما شوند. سرطان چشم شامل چندین نوع سرطان نادر است که از چشم شما شروع می‌شود، از جمله کره چشم و ساختارهای اطراف چشم. ⁽¹⁾

در زیر می‌توانید دو نمونه تصویر واقعی سرطان چشم را مشاهده نمائید:

انواع سرطان چشم

همانطور که گفته شد، سرطان چشم ممکن است در قسمت‌های مختلف چشم رخ دهد. در ادامه به بررسی انواع سرطان (ملانوم) چشم می‌پردازیم.

ملانوم های داخل چشمی

ملانوم داخل چشمی، رایج‌ترین نوع سرطان چشم است که داخل کره چشم بروز خواهد کرد. ملانوم داخل چشمی از سلول هایی به نام ملانوسیت، یا همان سلولی که در جدی‌ترین شکل سرطان پوست (ملانوم) دخیل هستند، ایجاد می‌شود. بیشتر سرطان های چشم در قسمت میانی چشم شما (uvea) تشکیل می‌شوند. ملانوم‌های داخل چشمی عبارتند از:

• ملانوم عنبیه

سرطان ملانوم عنبیه در قسمت رنگی چشم شما یا عنبیه ایجاد می‌شود. این سرطان اغلب به شکل یک لکه تیره و در حال رشد دیده می‌شود که در مقابل عنبیه شما برجستگی پیدا می‌کند.

• ملانوم مشیمیه

سرطان ملانوم مشیمیه در لایه‌ای از کره چشم شما شکل می‌گیرد که شبکیه شما که در پشت چشم شما قرار دارد ایجاد می‌شود. مشیمیه شایع ترین محل برای ایجاد سرطان ملانوم چشم است.

• ملانوم جسم مژگانی

این نوع سرطان در ماهیچه‌هایی شکل می‌گیرد که عدسی کره چشم شما را تنظیم می‌کنند تا بتوانید اجسام دور و نزدیک را ببینید. جسم مژگانی در پشت عنبیه شما قرار دارد.

• سرطان پلک و اربیتال

سرطان پلک چشم و اربیتال در بافت‌های نزدیک به کره چشم شما شکل می‌گیرند. سرطان‌های مداری در مدار چشم شما یا بافت‌ها، ماهیچه‌ها و اعصابی که کره چشم شما را حرکت می‌دهند تشکیل می‌شوند. سرطان پلک که با آن آدنکس نیز گفته می‌شود در بافت‌های پشتیبان، از جمله پلک‌ها و غدد اشکی شما شکل می‌گیرد. پزشکان آنها را بر اساس نوع سلولی که به سرطان تبدیل می‌شود طبقه‌بندی می‌کنند که عبارتند از:

• کارسینوم سلول سنگفرشی: از سلول‌های سنگفرشی در لایه بالایی پوست شما شکل می‌گیرد.
• کارسینوم سلول بازال: از سلول‌های پایه در لایه بالایی پوست پلک شما تشکیل می‌شود.
• رابدومیوسارکوم: در داخل بافت عضلانی چشم ایجاد می‌شود.
• رتینوبلاستوما: یک تومور بدخیم است که از شبکیه در پشت چشم شما ایجاد می شود. این نوع بیشتر در کودکان زیر پنج سال شایع است.

لنفوم داخل چشمی

این بیماری بیشتر در افراد بالای 50 سال یا افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند شایع است. بسیاری از افراد مبتلا به این نوع سرطان چشم نیز دارای لنفوم اولیه سیستم عصبی مرکزی (PCNSL) هستند. PCNSL سرطانی است که ممکن است بر بخش‌های مختلف سیستم عصبی مرکزی از جمله مغز، نخاع و مایع نخاعی تأثیر بگذارد.

سرطان چشم چقدر شایع است؟

سرطان چشم بسیار نادر است. معمولا سرطان در سایر قسمت‌های بدن شایع‌تر است. گفته شد که ملانوم های داخل چشمی تا حد زیادی شایع‌ترین شکل سرطان چشم هستند. بیشتر آنها از قسمت میانی چشم شما در ساختاری به نام مشیمیه شروع می شوند. همچنین سرطان داخل چشم از نوع سرطان‌های ثانویه است؛ به این معنی که احتمالا منشاء آن جای دیگری از بدن است و به سمت چشم گسترش پیدا کرده است. سرطان ریه و سرطان سینه از جمله سرطان‌هایی هستند که قابلیت گسترش و انتقال به چشم را دارند.

بیشتر بخوانید:

• درمان سرطان خون، علت و نشانه آن
• سرطان گلو چیست و چه علائمی دارد؟

علت سرطان چشم چیست؟

مانند سایر سرطان‌ها به طور کلی، سرطان چشم زمانی رخ می‌دهد که سلول‌ها شروع به تقسیم و تکثیر خارج از کنترل می‌کنند و در نهایت توده‌ای به نام تومور را تشکیل می‌دهند. تکه‌های تومور می‌توانند شکسته شوند و به غدد لنفاوی و جریان خون گسترش یابند. سلول‌های سرطانی می‌توانند از طریق جریان خون و سیستم لنفاوی به قسمت‌های دیگر بدن شما بروند و باعث ایجاد تومورهای جدید در سایر اندام‌ها شوند. وقتی این اتفاق می‌افتد، پزشکان می‌گویند که سرطان شما گسترش یافته است.⁽²⁾

علائم سرطان چشم چیست؟

بسیاری از افراد مبتلا به سرطان چشم علائمی را تجربه نمی‌کنند مگر اینکه تومور در مکانی رشد کند که در عملکرد چشم آنها اختلال ایجاد کند. به طور کلی علائم سرطان چشم ممکن است مدت‌ها به صورت پنهان در افراد باقی بمانند و خیلی دیر آشکار شوند؛ به همین دلیل توصیه می شود برای اطمینان از ابتلا به این بیماری به یک متخصص چشم پزشک مراجعه کنید از جمله افرادی که زمینه ارثی در ابتلا به سرطان چشم دارند مرتباً به پزشک متخصص مراجعه کنند و معاینه های لازم را انجام دهند.

علائم سرطان چشم در تمامی افراد یکی نیست و می‌تواند به طور متفائتی در افراد دیده شود و این نکته را به خاطر داشته باشید که تجربه این علائم به معنی این نیست که حتماً سرطان چشم دارید. بسیاری از بیماری‌های چشمی خوش خیم (غیر سرطانی) علائم مشترکی با سرطان چشم دارند با این‌حال، شایع ترین علائم سرطان چشم از دست دادن بینایی بدون درد است. سایر مشکلات بینایی که ممکن است نشانه سرطان چشم باشند عبارتند از:

• از دست دادن بینایی (اعم از جزئی یا کلی).
• دیدن جرقه های نور، خطوط یا لکه های خمیده (شناور).
• سوزش چشم که بهبود نمی‌یابد.
• یک نقطه تاریک در عنبیه شما که بزرگتر می‌شود.
• یک توده در حال رشد روی پلک یا کره چشم شما.
• تغییر در موقعیت کره چشم شما در حفره و نحوه حرکت آن.

اکثر مردم تا زمانی که یک پزشک متخصص، مانند یک اپتومتریست یا چشم پزشک مراجعه نکنند، متوجه نمی‌شوند که به سرطان چشم مبتلا هستند. برخی علائم اولیه وجود دارند، به عنوان مثال، رگ‌های خونی بزرگ در چشم شما یا یک نقطه تیره ممکن است نشانه سرطان چشم یا بیماری چشم دیگری باشد. اما برای اطمینان از آن به آزمایشات و تشخیصات پزشک نیاز دارید.

بیشتر بخوانید:

• علائم سرطان ریه و درمان آن | کشنده ترین نوع سرطان
• علائم و روش های درمان سرطان کبد را بشناسید

تشخیص سرطان چشم

برای تشخیص سرطان چشم باید به یک متخصص چشم پزشک یا انکولوژیست چشم مراجعه کنید. آنها ممکن است روش‌های مختلفی را برای رد سایر بیماری‌های چشمی رایج‌تر، قبل از رسیدن به تشخیص سرطان انجام دهند.

معاینه چشم

در طول معاینه چشم، متخصص چشم پزشک یا انکولوژیست چشم شما را از نزدیک معاینه می‌کند و به دنبال علائم سرطان می‌گردد. آنها ممکن است به دنبال لکه‌های تیره و رگ‌های خونی متورم شده باشند. همچنین ممکن است که حرکت چشم شما را بررسی کنند. آنها ممکن است از ابزارهای ویژه ای استفاده کنند تا ساختارهای چشم شما را واضح‌تر ببینند.

افتالموسکوپ: افتالموسکوپ یک ابزار دستی است که حاوی یک عدسی نور و چندگانه است. این ابزار به چشم پزشک یا انکولوژیست اجازه می‌دهد تا ساختارهای پشت کره چشم مانند شبکیه چشم را مشاهده کنند.

چراغ چاک دار: چراغ چاک دار وسیله‌ای است که روی میز قرار می‌گیرد. این دستگاه از یک منبع نور و لنزهای ویژه مانند میکروسکوپ برای دیدن نماهای دقیق از جلو و پشت کره چشم شما استفاده می‌کند.

تصویربرداری

روش‌های تصویربرداری و اطلاعات معاینه چشم شما اغلب برای تشخیص سرطان چشم کافی است. روش‌های رایج تصویربرداری عبارتند از:

اولتراسوند: سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از داخل کره چشم استفاده می‌کند. سونوگرافی اندازه تومور و محل دقیق آن را نشان می‌دهد.

آنژیوگرافی فلورسین: در طی این روش، چشم پزشک یا انکولوژیست رنگی را به جریان خون شما تزریق می‌کند که باعث می‌شود رگ‌های خونی شما در طول تصویربرداری واضح‌تر نشان داده شوند. هنگامی که رنگ به رگ‌های خونی در کره چشم شما رسید، چشم پزشک از دوربین خاصی استفاده می‌کند که نشان می‌دهد خون در کره چشم شما چگونه جریان دارد.

اگر چشم پزشک یا انکولوژیست شما مشکوک به گسترش سرطان باشد، ممکن است به روش‌های تصویربرداری اضافی نیاز داشته باشید. روش‌های تصویربرداری که می‌توانند نشان دهند سرطان به قسمت‌های خارج از چشم شما سرایت کرده است یا خیر. این روش‌های تصویربرداری عبارتند از:

• سونوگرافی.
• اشعه ایکس قفسه سینه.
• سی تی اسکن.
• ام آر آی.
• اسکن PET

پیشگیری از سرطان چشم

در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان از سرطان چشم پیشگیری کرد، باید بگوییم که از آنجا که علت سرطان چشم به طور دقیق مشخص نیست نمی‌توان از ابتلا به این سرطان پیشگیری کرد. اما شما می‌توانید با انجام برخی کارها از خطر مبتلا شدن به این سرطان کم کنید. شما می‌توانید:

• کمتر در معرض نور شدید خورشید قرار بگیرید.
• از کلاه‌های لبه دار استفاده کنید.
• از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.
• هنگام حضور در مکان آفتابی از عینک آفتابی مقاوم به اشعه UV استفاده کنید.

درمان سرطان چشم

برای تومورهای با رشد آهسته، پزشک ممکن است نظارت بر وضعیت شما و به تعویق انداختن درمان را توصیه کند به خصوص اگر خطرات درمان بیشتر از فواید آن باشد. به عنوان مثال، اگر درمان ناحیه‌ای می‌تواند باعث کاهش بینایی شود، ممکن است بخواهید درمان را به تعویق بیندازید.

پرتو درمانی

پرتو درمانی یکی از رایج‌ترین روش‌های درمانی سرطان چشم است. در پرتودرمانی خارجی که به آن EBRT نیز گفته می‌شود، با استفاده از دستگاهی که هرگز بدن شما را لمس نمی‌کند، پرتو را به سمت تومور هدایت می‌کند. همچنین پرتو درمانی با پرتو پروتون یکی دیگر از گزینه‌ها است. پرتو درمانی با پرتو پروتون یک شکل جدیدتر از پرتودرمانی است که دوزهای دقیق و بالایی از اشعه را به سمت تومورها هدایت می‌کند.

عمل جراحی

جراحی یکی از گزینه‌های درمانی رایج برای درمان سرطان چشم است، به ویژه برای تومورهای کوچکی که بیشتر از کره چشم شما گسترش نیافته اند. این روش‌های جراحی عبارتند از:

ایریدکتومی: در این جراحی بخشی از عنبیه شما را از بین می‌رود. پزشکان معمولاً از این روش برای درمان ملانوم‌های کوچک استفاده می‌کنند.

ایریدوسیکلکتومی: در این جراحی بخشی از عنبیه و جسم مژگانی شما را از بین می‌رود. پزشکان معمولاً از این روش برای درمان ملانوم های کوچک استفاده می کنند.

تخلیه چشم: در این جراحی کره چشم شما به طور کامل خارج می‌شود. ممکن است برای تومورهای بزرگ یا زمانی که هیچ راهی برای حفظ بینایی وجود ندارد، به این جراحی نیاز داشته باشید.

لیزر درمانی: لیزر درمانی از لیزر برای از بین بردن سرطان چشم استفاده می‌کند. در طول این جراحی، نور مادون قرمز گرمای متمرکز را بر روی تومور هدایت می‌کند و سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد.

شیمی درمانی: شیمی درمانی روش درمانی رایجی برای سرطان چشم نیست، اما اگر سرطان شما به درمان های دیگر پاسخ نداده یا اگر به مناطق دیگر بدن سرایت کند، ممکن است پزشکان آن را توصیه کنند.

کلام آخر

سرطان چشم یکی از انواع کمتر شایع سرطان است که ممکن است به آن مبتلا شوید بسیاری از افراد مبتلا به سرطان چشم علائمی را تجربه نمی‌کنند مگر اینکه تومور در مکانی رشد کند که در عملکرد چشم آنها اختلال ایجاد کند با اینحال تجربه این علائم به معنی این نیست که حتماً سرطان چشم دارید. اغلب افراد تا زمانی که یک چشم پزشک مراجعه نکنند، متوجه بیماری خود نمی‌شوند. برای تشخیص سرطان چشم باید به یک متخصص چشم پزشک مراجعه کنید. آنها از روش‌های متفاوتی برای تشخیص این عارضه استفاده می‌کنند. با اینکه ابتلا به این نوع از سرطان بسیار نادر است، اگر احساس می‌کنید دچار این عارضه شده‌اید باید هرچه سریع‌تر به یک متخصص چشم پزشک مراجعه کنید.