علت زردی نوزاد چیست؟ علائم خطر و روش تشخیص زردی نوزاد
زردی نوزاد به زرد رنگ شدن پوست و یا زردی چشم، در همان روزهای بدو تولد گفته می‌شود. همچون بزرگسالان، نوزادان هم به دلیل افزایش بیش از حد بیلی‌روبین در خون به یرقان مبتلا می‌شوند. اما سؤال اینجاست که چه اتفاقی می‌افتد که برخی نوزادان از همان روزهای آغازین زندگی با مشکل زردی روبه‌رو می‌شوند؟ حال علائم زردی نوزاد چیست؟ چه روش‌هایی برای درمان زردی نوزاد وجود دارند؟ آیا زردی نوزاد اتفاقی خطرناک است؟ تا انتها با ما همراه باشید تا در این مقاله از مجله سلامت کیوان، به پاسخ سوالات شما درباره زردی نوزاد خواهیم پرداخت.
علائم زردی نوزاد
نوزادان در بدو تولد ممکن است، زردی پوست صورت یا چشم‌ها را تجربه کنند. گاهی بخش جلویی بینی آنها نیز زرد رنگ می‌شود. در صورتی که اگر تنها پوست آنها در روز دوم تا چهارم کمی زرد باشد، احتمالاً یرقان شدت کمی دارد. اما توجه داشته باشید که اگر زردی نوزاد بعد از چند لحظه محو شود، نشانه‌ای از زردی نبوده است.
نوزادان در همان 8 تا 12 ساعت اول تولد، چکاپ می‌شوند که مبتلا به بیماری زردی نباشند. اما اگر نوزاد شما زودتر از روز سوم تولدش ترخیص شد، حتماً برای بررسی شرایط سلامت او، به بیمارستان مراجعه کنید، مخصوصاً اگر با علائم زردی زیر در نوزاد خود مواجه شدید:
- پوست نوزاد زردتر شود.
- پوست روی شکم، بازوها یا پاهای نوزاد زرد به نظر برسد.
- سفیدی چشم‌های نوزاد زرد به نظر برسد.
- نوزاد مدام بی‌حال یا مریض به نظر برسد یا به سختی بیدار شود.
- نوزاد شما وزن اضافه نکند یا تغذیه مناسب نکند.
- نوزاد با صدای بلند گریه کند.
علت زردی نوزاد
نوزادان به دلیل تولید بیشتر و تجزیه سریع‌تر گلبول‌های قرمز خون در چند روز اول زندگی، بیلی روبین بیشتری نسبت به بزرگسالان تولید می‌کنند. به طور معمول، کبد نوزاد، بیلی روبین را از جریان خون فیلتر کرده و به روده آزاد می‌کند. اما کبد نابالغ نوزاد تازه متولد شده اغلب نمی‌تواند بیلی‌روبین را به سرعت از بین ببرد. همین باعث افزایش بیلی‌روبین و زردی نوزاد می‌شود. زردی ناشی از این شرایط طبیعی نوزاد، زردی فیزیولوژیک نامیده می‌شود و معمولاً در روز دوم یا سوم بعد از تولد ظاهر می‌شود.
علاوه بر دلیل فوق، یک اختلال زمینه‌ای ممکن است باعث زردی نوزاد شود. در این موارد، زردی نوزاد اغلب خیلی زودتر یا دیرتر از شکل رایج ظاهر می‌شود. علت زردی نوزاد شامل موارد زیر است:
- خونریزی داخلی
- عفونت در خون نوزاد
- سایر عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی
- ناسازگاری بین خون مادر و خون نوزاد
- اختلال در عملکرد کبد
- آترزی صفراوی (وضعیتی که در آن مجاری صفراوی نوزاد مسدود یا زخمی شده است.)
- کمبود آنزیم
- ناهنجاری در گلبول‌های قرمز خون نوزاد (این ناهنجاری باعث می‌شود آنها به سرعت تجزیه شوند.)
تأثیر زردی در سلامت نوزاد
سطوح بالای بیلی روبین که باعث زردی شدید نوزاد می‌شوند، در صورت درمان نشدن می‌توانند منجر به عوارض جدی شوند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
آنسفالوپاتی بیلی روبین حاد
بیلی‌روبین برای سلول‌های مغز سمی است. اگر زردی نوزاد شدید باشد، خطر عبور بیلی‌روبین از مغز وجود دارد. به این بیماری آنسفالوپاتی حاد بیلی‌روبین می‌گویند. درمان به موقع، ممکن است از آسیب قابل‌توجه و پایدار جلوگیری کند.
علائم آنسفالوپاتی حاد بیلی روبین در نوزاد مبتلا به زردی عبارتند از:
کرنیکتروس: سندروم کرنیکتروس در صورتی رخ می‌دهد که، آنسفالوپاتی حاد بیلی‌روبین باعث آسیب دائمی به مغز شود. کرنیکتروس ممکن است منجر به موارد زیر شود:
- حرکات غیرارادی و کنترل نشده (فلج مغزی آتتوئید)
- نگاه دائمی به سمت بالا
- از دست دادن شنوایی
- رشد نامناسب مینای دندان
از دیگر علائم علائم آنسفالوپاتی حاد بیلی روبین در نوزاد می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- بی‌حوصلگی
- مشکل در بیدار شدن
- گریه با صدای بلند
- مکیدن یا تغذیه ضعیف
- قوس گردن و بدن به سمت عقب
- تب
تشخیص زردی نوزاد
راه‌های مختلفی برای تشخیص زردی نوزاد وجود دارد، پزشک می‌تواند در اکثر موارد با مشاهده ظاهر نوزاد و علائم ظاهری متوجه ابتلای نوزاد به زردی شود. اما در غیر این صورت، روش‌های مختلفی مانند دستگاه بیلی روبینومتر برای تجزیه و تحلیل میزان بیلی روبین خون، آزمایش خون و آزمایش ادرار برای تشخیص زردی نوزاد استفاده می‌شود. جهت اطلاعات بیشتر در خصوص تشخیص زردی نوزاد و ثبت درخواست تست زردی نوزاد در منزل، روی دکمه زیر کلیک کنید.
درمان زردی نوزاد
زردی خفیف نوزادان معمولاً با آغاز بالغ شدن و رشد کبد آنها خود به خود برطرف می‌شود. تغذیه مکرر بین 8 تا 12 بار در روز به نوزادان کمک می‌کند تا بیلی‌روبین را از بدن خود عبور دهند. اما در حالت زردی شدیدتر ممکن است به روش‌های درمانی دیگری نیاز باشد. برای مثال فوتوتراپی یک روش درمانی رایج و بسیار مؤثر است که از نور برای تجزیه بیلی‌روبین در بدن نوزاد استفاده می‌کند.(1)
در فوتوتراپی، فرزند شما در حالی که لباس مخصوص و چشم‌بند پوشیده است، روی محفظه دستگاه زیر نور طیف آبی قرار می‌گیرد. همچنین یک پتوی فیبر نوری زیر نوزاد قرار داده می‌شود. البته در دستگاه‌های جدید نیازی به پوشاندن چشم نوزاد نیست. در موارد بسیار شدید و در صورتی که درمان زردی نوزاد با فوتوتراپی امکان پذیر نباشد، ممکن است نیاز به تعویض خون باشد که در آن نوزاد، مقادیر کمی خون از اهدا کننده یا بانک خون دریافت می‌کند. با این روش، گلبول‌های قرمز سالم جایگزین خون آسیب‌دیده نوزاد می‌شوند و باعث افزایش تعداد گلبول‌های قرمز نوزاد و کاهش سطح بیلی‌روبین خون می‌شوند.
درمان خانگی زردی نوزاد
اگر زردی یا یرقان نوزاد شدید نباشد، توصیه پزشک احتمالا بهبود تغذیه نوزاد است. حتما باید با پزشک مشروت بگیرید اما انجام کارهای زیر می‌تواند در درمان زردی نوزاد موثر باشد:
- تغذیه مکرر: اگر زود به زود نوزاد شما تغذیه شود، با دریافت شیر بیشتر، دستگاه گوارش نوزاد بیشتر کار کرده و مقدار زیادتری از بیلی روبین در مدفوع دفع خواهد شد.
- تغذیه کمکی: اگر نوزاد شما نمی‌تواند شیر مادر را مصرف کند، وزن نوزاد کم شود یا دچار کم آبی بدن شود، پزشک متخصص تغذیه استفاده از شیر خشک یا استفاده از شیر خشک همزمان با شیر مادر را توصیه می‌کند.
پیشگیری از زردی نوزاد
به جهت پیشگیری از زردی در دوران بارداری، تغذیه مناسب مادر یکی از عوامل موثر خواهد بود. در دوران بارداری، هر غذایی که توسط مادر مصرف می‌شود در بدن تجزیه شده و مستقیما با ساختار جسمی و تغذیه‌ای نوزاد در ارتباط است. داشتن یک رژیم غذایی مناسب بعد از هفته 35 بارداری برای جلوگیری از زردی نوزاد موثر است و قبل از آن احتمالا تاثیری نخواهد داشت. پس از زایمان، بهترین راه پیشگیری از زردي نوزاد، تغذیه کافی اوست. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند باید روزی 8 تا 12 بار در چند روز اول زندگی خود شیر بخورند. نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، معمولاً باید در هفته اول، 30 تا 60 میلی‌لیتر شیر خشک هر 2 تا 3 ساعت مصرف کنند.(2)
بیشتر بخوانید:
جمع‌بندی
- زردي نوزاد به زرد رنگ شدن پوست و چشمان او به دلیل حضور بیش از حد بیلی‌روبین در خون در همان روزهای بدو تولد گفته می‌شود.
- کبد بیلی‌روبین را از جریان خون فیلتر کرده و به روده آزاد می‌کند. اما کبد نابالغ نوزاد تازه متولد شده اغلب نمی‌تواند بیلی‌روبین را به سرعت از بین ببرد. به همین دلیل باعث افزایش بیلی‌روبین می‌شود.
- برنامه تغذیه‌ای نوزاد و فتوتراپی، دو روش اصلی برای درمان زردی نوزاد به حساب می‌آیند.
- امروزه با پیشرفت تکنولوژی، امکان انجام فوتوتراپی و درمان زردی نوزاد در منزل فراهم شده است و والدین می‌توانند از نزدیک شاهد روند درمان نوزاد خود باشند. این کار در مرراکز معتبر با بالاترین دقت و کیفیت قابل انجام است.
علائم زردی نوزاد کدام موارد هستند؟
پوست نوزاد زردتر شود.
پوست روی شکم، بازوها یا پاهای نوزاد زرد به نظر برسد.
سفیدی چشم‌های نوزاد زرد به نظر برسد.
نوزاد مدام بی‌حال یا مریض به نظر برسد یا به سختی بیدار شود.
نوزاد شما وزن اضافه نکند یا بد تغذیه کند.
نوزاد با صدای بلند گریه کند.
عوارض خطرناک زردی نوزاد چیست؟
اگر نوزادی زردی شدید داشته باشد، خطر عبور بیلی‌روبین به مغز وجود دارد. به این بیماری آنسفالوپاتی حاد بیلی‌روبین می‌گویند.
درمان زردی نوزاد چگونه است؟
در مرحله‌ای که زردی نوزاد خفیف باشد نیاز به درمان نخواهد داشت. اما در موارد شدید نیاز به درمان زردی نوزاد با فوتوتراپی خواهید داشت.
فوتوتراپی چگونه زردی نوزاد را درمان می‌کند؟
فتوتراپی یک روش درمانی رایج و بسیار مؤثر است که از نور برای تجزیه بیلی‌روبین در بدن نوزاد و درمان زردي نوزاد استفاده می‌کنند.
دلیل زردی نوزاد چیست؟
زردي نوزاد به زرد رنگ شدن پوست و چشمان او به دلیل حضور بیش از حد بیلی‌روبین در خون در همان روزهای بدو تولد گفته می‌شود. کبد، بیلی‌روبین را از جریان خون فیلتر کرده و به روده آزاد می‌کند. اما کبد نابالغ نوزاد تازه متولد شده اغلب نمی‌تواند بیلی‌روبین را به سرعت از بین ببرد. به همین دلیل باعث افزایش بیلی‌روبین می‌شود و کودک به زردی مبتلا می‌شود.
