علت و درمان سرفه کودکان چیست؟ + درمان خانگی سرفه در کودکان

زمان مطالعه این مطلب: 8 دقیقه

سرفه یا به انگلیسی (cough) عمل اختیاری یا غیر اختیاری پاکسازی گلو و مسیر تنفسی از ذرات خارجی، میکروب‌ها، عوامل تحریک کننده، مایعات و موکوس است. سرفه کودکان و یا نوزادان یکی از شایع ترین علائم بیماری در دوران کودکی محسوب می‌شود. سرفه ممکن است وحشتناک به نظر برسد، اما معمولا نشانه بیماری جدی نیست. زمانی که کودک شما سرفه می‌کند، یعنی بدن کودک در حال تلاش برای خارج کردن یک ماده محرک است. علت سرفه کودکان چیست؟ درمان سرفه کودکان چگونه است؟ تا انتهای این مقاله از مجله سلامت کیوان با ما همراه باشید تا شما را با انواع و علت سرفه کودکان، و راهکار های درمانی سرفه در کودکان آشنا کنیم.

سرفه کودکان چیست؟

در واقع سرفه کودکان یک رفلکس سالم و مهم است که به محافظت از راه‌های تنفسی در گلو و قفسه سینه کمک می‌کند. با این حال، گاهی اوقات سرفه به مراقبت پزشک نیاز دارد. درک انواع مختلف سرفه و نحوه درمان سرفه در کودکان می‌تواند به شما کمک کند، تا بدانید چه زمانی آن ها را در خانه کنترل کنید و چه زمانی با دکتر تماس بگیرید.

انواع و علت سرفه کودکان و نوزادان

شنیدن صدای سرفه کودکان همیشه ناراحت کننده است. این سرفه‌ها معمولا در فصل زمستان رخ می‌دهند و بهتر است بدانید که اغلب بدتر از آنچه که هستند، به نظر می‌رسند. در برخی موارد، سرفه کودکان ممکن است خیلی جدی نباشد و با گذشت زمان درمان شود. سرفه کودکان یکی از مهم‌ترین دفاع‌ها در برابر بیماری‌های دستگاه تنفسی است. در طول عفونت‌های دستگاه تنفسی، مخاط به عنوان بخشی از پاسخ به عفونت در راه های هوایی ترشح می‌شود و سرفه به پاکسازی آن کمک می‌کند. انواع مختلف سرفه همچنین می تواند سرنخ های ارزشمندی در مورد بیماری کودک شما فراهم کند. علت سرفه کودکان و انواع آن به شرح زیر است:

سرفه های پارس مانند – علت سرفه کودکان

آیا کودک شما هنگامی که در شب سرفه می‌کند، صدایی شبیه به پارس کردن می‌دهد؟ به این نوع سرفه در کودکان، سرفه پارس کردن میگویند؛ سرفه‌های شدیدی که معمولا ناشی از تورم در راه‌های مجرای تنفسی هستند. بیشتر اوقات، این نوع سرفه‌ها به دلیل گرفتگی در حنجره و نای است. کودکان کم سن‌تر مجرای تنفسی کوچک‌تری دارند که اگر متورم شوند، تنفس را برای کودک شما سخت می‌کنند. کودکان زیر ۳ سال بیشتر در معرض خطر گرفتگی مجرای تنفسی هستند زیرا مجرای تنفسی آن‌ها بسیار باریک است.⁽¹⁾

سرفه خشک کودکان – علت سرفه کودکان

سرفه خشک معمولا در پاسخ به خشکی هوا یا محیط اطراف، خشکی نای یا عفونت‌های بخش بالایی سیستم تنفسی ایجاد می‌شوند. به علت خشک بودن سرفه، احساس درد و زخم شدگی در گلو خواهید داشت و دیرتر هم بهبود پیدا می‌کند. سرفه خشک عموما همراه با لارنژیت، ورم لوزه‌ها، سوزش گلو یا حساسیت فصلی و آلرژی است.

سرفه خشک کودکان می‌تواند ناشی از دلایل زیادی باشد، برای مثال یک سرما خوردگی معمولی، و یا قرار گرفتن در مجاورت دود سیگار، و سایر محرک‌ها مانند گرد و غبار، گرده افشانی گیاهان یا حساسیت فصلی می‌توانند از دلایل این نوع سرفه در کودکان باشند. با یک سرفه خشک کودک، متوجه خواهید شد که به نظر نمی‌آید بدن کودک در حال تلاش برای خارج کردن عفونت‌ها باشد.

اگر سرفه خشک کودکان پس از گذشت سه هفته بهبود نیافت و یا کودک شما در تنفس و نوشیدن مایعات مشکل داشت، با پزشک متخصص درباره شرایط کودکتان صحبت کنید.

سرفه ناشی از خروسک – علت سرفه کودکان

سرفه ناشی از خروسک می‌تواند به طور ناگهانی و اغلب در نیمه‌های شب شروع شود. اغلب کودکان مبتلا به خروسک ممکن است سرفه پر سر و صدا و خشنی هنگام تنفس داشته باشند.

سرفه شبانه کودک – علت سرفه کودکان

آیا سرفه کودک شما در شب تشدید می‌شود؟ هنگامی که کودک شما به سرماخوردگی مبتلاست، مخاط بینی و سینوس‌ها از راه گلو تخلیه می‌شوند و در طول خواب باعث شدت یافتن سرفه کودکان می‌شوند. این همان مشکلی است که برخی کودکان از شدت سرفه نمی‌توانند بخوابند و باعث نگرانی شما خواهد شد. همچنین ممکن است آسم باعث سرفه شبانه کودک شما شود، زیرا راه‌های تنفسی در شب حساس‌تر و تحریک پذیرتر هستند.

سرفه در طول روز – علت سرفه کودکان

یکی از دلایل سرفه در کودکان طی روز، هوای سرد یا فعالیت‌های پر جنب و جوش است. این موارد می‌تواند سرفه را در طول روز بدتر کند. اگر کودک یا نوزاد شما سرفه می‌کند مطمئن شوید این موارد در مجاورت با او نباشند، حیوانات خانگی یا دود سیگار (به ویژه دود تنباکو) باعث سرفه در کودکان و نوزادان شما می‌شوند.

سرفه همراه با تب – علت سرفه کودکان

کودکی که همراه با سرفه، تب خفیف و آبریزش بینی دارد، احتمالا یک سرماخوردگی معمولی گرفته است. اما سرفه با تب ۱۰۲ درجه فارنهایت (۳۹ درجه سانتی گراد) یا بالاتر گاهی اوقات می‌تواند به دلیل ذات الریه باشد، به خصوص اگر کودکی ضعیف باشد و سریع نفس بکشد. در این مورد، فوراً با پزشک تماس بگیرید.⁽²⁾

بیشتر بخوانید: علت و درمان آبریزش بینی کودکان

سرفه همراه با استفراغ – علت سرفه کودکان

برخی کودکان اغلب آنقدر سرفه می کنند که باعث رفلاکس معده آن‌ها شده و باعث می‌شود استفراغ کنند. همچنین، کودکی که دچار سرفه با سرماخوردگی یا آسم شده، ممکن است مقدار زیادی مخاط وارد معده او شود و باعث حالت تهوع شده و استفراغ کند. معمولا این دلیلی برای هشدار نیست مگر اینکه استفراغ متوقف نشود.

همچنین شما می‌توانید بیشتر در خصوص ویروس جدید اسهال و استفراغ در کودکان و بزرگسالان اینجا بخوانید.

سیاه سرفه – علت سرفه کودکان

سرفه شدید (پرتوسیس) به دلیل عفونت در مجاری تنفسی ناشی از باکتری بوردتلا بوده که به آن سیاه سرفه گفته می‌شود. کودکان مبتلا به سیاه سرفه دچار سرفه‌های پشت سر هم خواهند شد. در پایان سرفه، آن‌ها یک نفس عمیق می‌کشند که باعث ایجاد صدای “وزوز” می‌شود. سایر علائم عبارتند از: آبریزش بینی، عطسه، سرفه خفیف و تب خفیف.

سیاه سرفه می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد، اما در نوزادان زیر ۱ سال که واکسن سیاه سرفه را دریافت نکرده اند، که بخشی از واکسن DTaP (واکسن کزاز و سیاه سرفه) است، بسیار شایع‌تر است، بنابراین احتمال ابتلا نوزادان در ۲ ماهگی، ۴ ماهگی، ۶ ماهگی، ۱۵ ماهگی و ۴ سالگی بیشتر می‌شود و ممکن است به سیاه سرفه مبتلا شوند.⁽²⁾

هر رنگ خلط سرفه کودک نشانه چیست؟

رنگ خلط سرفه کودکان انواع مختلفی دارد و هر رنگ می‌تواند نشان دهنده چیزی باشد. در این قسمت مفهوم هر نرگ خلط سرفه کودکان را بررسی می‌کنیم:

• خلط سفید، خاکستری یا شفاف: این رنگ نشان می‌دهد که ریه‌ها سالم هستند، اما اگر سرفه و خلط بیش از حد بود ممکن است علامت عفونت ویروسی باشد و باید به پزشک مراجعه کرد.
• خلط قهوه‌ای: این رنگ نشان از بودن در معرض آلودگی می‌دهد. آلودگی هوا، دود سیگار، آلودگی شیمیایی و …
• خلط زرد یا سبز: این خلط نشاندهنده عفونت ویروسی یا باکتریایی مثل ذات الریه
• خلط قرمز: این رنگ نشانه آسیب به دستگاه تنفسی یا آمبولی ریه است و باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه شود.
• خلط صورتی: این خلط نشانه ادم ریوی است و باید برای درمان اقدام شود.

روش های درمان سرفه کودکان

اگر سرفه فرزند شما در شب مانع از خوابیدن او می‌شود، باید کمی بیشتر مراقب او باشید. اما چگونه می‌توانید به کاهش و درمان سرفه کودکتان کمک کنید؟ در این قسمت به مهمترین راه‌های درمان سرفه کودکان اشاره می‌کنیم.

درمان فوری سرفه شبانه کودکان

اگر کودکتان شب‌ها نمی‌تواند سرفه را متوقف کند، محیط اطراف او را به خوبی مرطوب نگه دارید. شما می‌توانید با قرار دادن یک دستگاه بخور در اتاق کودکتان و‌ یا استفاده از بخار حمام گرم به تسکین و درمان سرفه خشک کودک کمک کنید. مرطوب نگه‌داشتن محیط، نقش موثری در درمان سرفه کودکان دارد.

نوشیدن مایعات گرم می تواند برای درمان سرفه کودکان مفید باشد. اگر کودک شما بیش از ۱ سال سن دارد، می توانید مقداری آب گرم را با مخلوطی از آب لیمو و عسل به او بدهید. این کار تاثیر مشابهی با داروی تسکین سرفه دارد.

تنها زمانی به کودکتان آنتی بیوتیک بدهید که پزشک تجویز کرده باشد. آنتی بیوتیک در صورتی که سرفه کودک شما ناشی از عفونتی ویروسی باشد، کمکی نخواهد کرد. سرماخوردگی، کرونا، آنفولانزا و برونشیت همگی ناشی از ویروس‌ها هستند. آنتی بیوتیک برای درمان بیماری های عفونی یا عفونت‌های باکتریایی طراحی شده اند، نه ویروس‌ها.

باید به این نکته توجه داشته باشید که استفاده از دمنوش‌های گیاهی برای کودکان ممکن است خطرناک باشد مگر در شرایطی که پزشک تجویز کرده باشد.

همچنین در صورتی‌که کودک بالای 12 سال و مبتلا به سرفه دارید استفاده از محلول پلارژین شرکت گیتا دارو می‌تواند در درمان آن موثر باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر روی تصویر زیر کلیک کنید.

درمان سرفه کودکان در خانه

روش‌های خانگی برای درمان سرفه کودکان ذکر شد، سایر اقداماتی که می‌توانید انجام دهید عبارتند از:

• هنگام خواب، سر کودک خود را مقداری بالا نگه دارید.
• مایعات زیادی مصرف کند.
• استفاده از قطره بینی یا محلول نمکی.
• غذاهای نرم، سرخ نشده و بدون ادویه به کودک خود بدهید.

مطالب مرتبط:

• علت زردی نوزاد چیست؟
• علت و بهترین روش درمان سینوزیت

چه زمانی باید نگران سرفه کودکان خود باشیم؟

به طور کلی اگر کود 8 بار یا بیشتر در طول سال دچار سرماخوردگی و سرفه شود طبیعی است. چراکه کودکان مصونیت کافی در مقابل انواع بیماری‌های مربوط به سرماخوردگی را ندارند. در شرایط عادی با استراحت و روش‌های درمانی ذکر شده علائم سرفه کودک کاهش خواهد یافت؛ اما اگر علائم زیر در کودک شما بروز کرد به پزشک مراجعه کنید.

• شروع سرفه در چند هفته اول زندگی
• سرفه همراه با تب بیش از پنج روز طول بکشد
• تعریق شبانه، کاهش وزن، سرفه‌های خونی
•  سرفه تا هفته سوم بدتر شود

ممکن است نوزادان به آسم مبتلا شوند، اما این بیماری در نوزادان بسیار نادر است. آسم معمولا تنها زمانی تشخیص داده می‌شود که کودکان کمی بزرگ‌تر باشند.

اگر سرفه و آبریزش بینی کودک شما بیش از ۱۰ روز بدون بهبود باقی ماند، به پزشک متخصص اطفال مراجعه نمائید. کودک شما ممکن است دچار رفلاکس اسید معده، آلرژی، آسم یا حتی آدنویدهای بزرگ شود که تنفس را مهار می‌کنند. کودکان بزرگ تر ممکن است سینوزیت (عفونت باکتریایی که اغلب با سرماخوردگی همراه است) داشته باشند. همچنین در فصل زمستان، اگر نوزاد به شدت سرفه می‌کند، ممکن است مبتلا به ویروس سنسیتال تنفسی (RSV) که یک عفونت ویروسی خطرناک برای نوزادان است باشد. سرفه شدید نیز یک زنگ خطر است. اینها همه دلایلی هستند که باید فوراً از پزشک کودک خود مشاوره پزشکی بگیرید.⁽³⁾

چه زمانی برای سرفه کودکان به اورژانس مراجعه کنیم؟

اگر با شرایط زیر روبرو شدید حتما با اورژانس تماس بگیرید:

• کودک شما بیهوش است یا نفس نمی‌کشد
• کودک شما نفس نفس می زند
• کودک شما در حال خفه شدن است
• کودکتان در تنفس مشکل دارد یا وقتی سرفه نمی‌کند خیلی سریع نفس می‌کشد
• کودک شما حملات سرفه شدید یا سرفه مداوم دارد
• کودک به دلیل مشکلات تنفسی نمی‌توانید گریه یا صحبت کند
• کودک هنگام نفس کشیدن خرخر می‌کند
• لب یا ناخن کودکتان به رنگ کبود یا آبی درآمده است
• ممکن است یک شی کوچک در گلوی کودکتان گیر کرده باشد
• کودک خیلی سریع نفس می‌کشد (این از علائم تب هم هست)
• کودک خیلی مریض و بی حال به نظر می‌رسد

جمع بندی

• سرفه کودکان و یا نوزادان یکی از شایع ترین علائم بیماری در دوران کودکی محسوب می‌شود. سرفه ممکن است وحشتناک به نظر برسد، اما معمولا نشانه بیماری جدی نیست.
• سرفه یکی از مهم ترین دفاع ها در برابر بیماری های دستگاه تنفسی است.
• نوشیدن مایعات گرم می تواند برای تسکین این نوع سرفه ها مفید باشد.
• اگر سرفه و آبریزش بینی کودک شما بیش از ۱۰ روز بدون بهبود باقی ماند، به پزشک خود مراجعه کنید.