عدم تحمل لاکتوز یا حساسیت به لاکتوز چیست؟ + علائم و درمان

زمان مطالعه این مطلب: 6 دقیقه

عدم تحمل لاکتوز یا حساسیت به لاکتوز ناتوانی در هضم لاکتوز (قندی که عمدتاً در شیر و محصولات لبنی یافت می‌شود) می‌باشد که علت آن کمبود لاکتاز در بدن است. این آنزیم برای هضم لاکتوز لازم بدن توسط روده کوچک تولید می‌شود. عدم تحمل لاکتوز خطرناک نیست، اما علائم آن می‌تواند ناراحت کننده باشد. در این مقاله از مجله سلامت کیوان همراه ما باشید تا به سوالات شما درباره عدم تحمل لاکتوز، علائم و روش‌های درمان آن بپردازیم.

علت عدم تحمل لاکتوز چیست؟

عدم تحمل لاکتوز یا حساسیت به لبنیات به دلیل کمبود لاکتاز در بدن ایجاد می شود، آنزیمی که توسط روده کوچک تولید شده و برای هضم لاکتوز در بدن، لازم است. برخی از بیماری‌های گوارشی مانند بیماری کرون، کولیت اولسراتیو، و بیماری سلیاک، عفونت‌های معده یا روده، و آسیب‌های روده کوچک ممکن است میزان لاکتاز موجود برای پردازش را کاهش دهند. اگر روده کوچک آسیب دیده باشد، عدم تحمل لاکتوز ممکن است موقتی باشد و علائم، پس از بهبودی روده بهبود یابد.

علائم عدم تحمل لاکتوز

از شایع‌ترین علائم عدم تحمل لاکتوز یا حساسیت به لاکتوز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

علائم عدم تحمل لاکتوز شامل حالت تهوع، گرفتگی عضلات، گاز، نفخ یا اسهال در عرض 30 دقیقه تا 2 ساعت پس از مصرف شیر یا محصولات لبنی است. علائم به این دلیل رخ می‌دهند که لاکتاز کافی برای هضم لاکتوز مصرف شده توسط بدن تولید نمی‌شود. شدت علائم بسته به میزان لاکتوزی که فرد می تواند تحمل کند متفاوت است. برخی از افراد ممکن است به مقادیر بسیار کمی از غذاهای حاوی لاکتوز حساس باشند در حالی که برخی دیگر می‌توانند قبل از اینکه متوجه علائم شوند، مقادیر بیشتری از آن‌ها را تحمل کنند.⁽¹⁾

بیشتر بخوانید:

• علت درد زیر شکم مردان چیست؟ + درمان درد زیر شکم آقایان
• علت درد زیر شکم زنان چیست؟ آیا درد زیر شکم زنان خطرناک است؟
• علائم سرطان معده چیست؟ آیا سرطان معده قابل درمان است؟
• سندروم روده تحریک پذیر یا کولیت عصبی چیست؟ + علائم و درمان
• علائم رفلاکس معده؛ آیا درمان رفلاکس معده در خانه ممکن است؟
• کرونا و مشکلات گوارشی همراه با آن

عدم تحمل لاکتوز چه زمانی بروز می‌کند؟

برای اکثر افراد، عدم تحمل لاکتوز در طول روز ایجاد می‌شود زیرا بدن لاکتاز کمتری تولید می‌کند. تخمین زده می‌شود که 68 درصد از جمعیت جهان درجاتی از عدم تحمل لاکتوز را تجربه کرده‌اند. عدم تحمل لاکتوز در برخی نژادهای قومی خاص مانند آمریکای لاتین، آسیایی‌ها، اروپای شرقی و خاورمیانه بیشتر از دیگر جمعیت‌ها تأثیر می گذارد.

عدم تحمل لاکتوز در نوزادان

عدم تحمل لاکتوز بیشتر در نوزادانی بروز می‌کند که نارس بدنیا آمده‌‌‌اند به همین دلیل سیستم گوارشی بدن آن‌ها توانایی تولید لاکتاز را ندارد. این نوزادان معمولا ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت پس از مصرف شیر مادر، شیر را بصورت پنیری بالا می‌آورند. برای حل این مشکل، متخصص کودک استفاده از شیر خشک بدون لاکتوز را توصیه می‌‌کند. در این شیر خشک‌ها از دیگر جایگزین‌ها برای لاکتوز استفاده شده است.

تشخیص عدم تحمل لاکتوز

رایج ترین آزمایش برای تشخیص حساسیت به لاکتوز و کمبود لاکتاز بدن، آزمایش تنفس هیدروژن است. این آزمایش در یک کلینیک یا مطب پزشکی انجام می‌شود. در این فرایند، پزشکان از بیمارانی که مشکوک به عدم تحمل لاکتوز هستند می‌خواهند که به مدت 1 یا 2 هفته از مصرف شیر و محصولات لبنی خودداری کنند تا ببینند آیا علائم آنها فروکش می‌کند یا خیر و سپس با تست تنفسی هیدروژن، تشخیص را تأیید می‌کنند. پزشکان با انجام تست تنفس هیدروژنی میزان هیدروژن موجود در نفس فرد بیمار را پس از نوشیدن یک نوشیدنی حاوی لاکتوز اندازه گیری می‌کنند.

تفاوت عدم تحمل لاکتوز با حساسیت به شیر

درحالیکه علائم عدم تحمل لاکتوز و حساسیت به شیر شبیه به هم‌ است، اما کاملاً متفاوت هستند. عدم تحمل لاکتوز یک مشکل گوارشی است، اما حساسیت به شیر یک واکنش سیستم ایمنی است. آلرژی به شیر معمولا در یک سالگی نوزاد رخ می‌دهد چراکه هنوز دستگاه گوارش نوزاد بالغ نشده است، اما عدم تحمل لاکتوز از دوران کودکی و نوجوانی آغاز می‌شود و تا بزرگسالی نیز ادامه‌دار خواهد بود.

مواد غذایی حاوی لاکتوز

هنگام خرید مواد غذایی و لبنیاتی، به مواد تشکیل دهنده روی برچسب ترکیبات آن‌ها را به دقت مطالعه کنید. ترکیبات حاوی لاکتوز عبارتند از:

• کشک
• پنیر
• بستنی
• انواع سس و سوپ‌های آماده
• غذاهای آماده شده منجمد
• فرآورده‌های جانبی شیر
• کره
• سرشیر

همچنین در صورتی که حساسیت به لاکتوز دارید، از مصرف مواردی که ممکن است حاوی شیر باشند خودداری کنید. بسته به شدت علائم، ممکن است لازم باشد از غذاهای حاوی این مواد اجتناب کنید یا مصرف آن‌ها را محدود کنید.

برخی مواد وجود دارند که در ترکیبات آن‌ها شیر نیز استفاده شده، اما حاوی لاکتوز نیستند. از این مواد عبارتند از:

• کازئین
• لاکتالبومین
• لاکتات
• اسید لاکتیک

لاکتوز در حدود 20 درصد از داروهای تجویزی، مانند انواع قرص ضد بارداری خوراکی و حدود 6 درصد از داروهای بدون نسخه مانند برخی از قرص‌های رفلاکس معده و گوارشی وجود دارند. جویدنی های کلسیمی نیز حاوی لاکتوز هستند و در حین پیروی از یک رژیم غذایی بدون لاکتوز باید از مصرف آن‌ها اجتناب کرد.

این داروها معمولاً فقط افرادی را تحت تأثیر قرار می‌دهند که عدم تحمل لاکتوز شدید داشته باشند. از پزشک خود بپرسید که کدام داروها حاوی لاکتوز هستند و برچسب روی داروهای بدون نسخه را بخوانید تا محتوای لاکتوز آنها را بررسی کنید.

درمان عدم تحمل لاکتوز

عدم تحمل لاکتوز به راحتی قابل درمان است. هدف از درمان، مدیریت علائم از طریق تغییرات رژیم غذایی است. همانطور که قبلا هم گفته شد، جهت بهبود علائم عدم تحمل لاکتوز باید سعی کنید تغیراتی را در سبک زندگی خود را ایجاد کنید و از مصرف برخی محصولات حاوی مواد لبنی دوری کنید یا اینکه با استفاده از مکمل‌های مخصوص، آنزیم لاکتاز را به بدن خودتان برسانید تا بعد از مصرف شیر راحت‌تر بتوانید آن را هضم کنید.

افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز معمولاً می‌توانند تعدادی از غذاهای حاوی لاکتوز را پیدا کنند که علائمی ایجاد نمی‌کنند. شما می‌توانید از طریق آزمون و خطا یاد بگیرید که چه مقدار از محصولات حاوی لاکتوز را می‌توانید تحمل کنید یا می‌توانید به طور موقت تمام غذاهای حاوی لاکتوز را با استفاده از یک رژیم غذایی بدون لاکتوز از رژیم غذایی معمول خود حذف کنید، سپس به تدریج آنها را دوباره اضافه کنید تا سطح خود را پیدا کنید.⁽²⁾

برای آزمون و خطا، سعی کنید مقدار کمتری از لبنیات را مصرف کنید، سپس آنها را با لبنیات بدون لاکتوز جایگزین کنید، یا شیر و محصولات لبنی را همراه با دیگر وعده‌های غذایی مصرف کنید، زیرا ممکن است لاکتوز با سایر غذاها قابل تحمل‌تر شود.

همچنین قطره میلکازیم، محصول شرکت فرابیوتیک یک فرآورده طبیعی است و به بهود درمان عدم تحمل لاکتوز نوزادان کمک خواهد کرد. جهت کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید: قطره میلکازیم

رژیم غذایی بدون لاکتوز

در صورت تمایل، می‌توانید به مدت دو هفته یک رژیم غذایی بدون لاکتوز را دنبال کنید. اگر علائم پس از رژیم سخت دو هفته‌ای کاهش یافت، به تدریج و به آرامی غذاهای حاوی لاکتوز را به رژیم غذایی خود اضافه کنید و میزان تحمل خود را پیدا کنید.

نکاتی برای افزودن مجدد غذاهای لاکتوز دار پس از رژیم غذایی بدون لاکتوز:

• شیر را با سایر غذاها بنوشید.
• به اندازه یک فنجان یا کمتر شیر بنوشید.
• از پنیرهای سفت که لاکتوز کمی دارند، مانند چدار، استفاده کنید.
• محصولات لبنی کاهش یافته لاکتوز و شیر 100 درصد بدون لاکتوز را جایگزین محصولات لبنی معمولی کنید.

شیر و فرآورده‌های لبنی، منبع اصلی کلسیم هستند که یک ماده مغذی ضروری برای رشد و ترمیم استخوان‌ها و دندان‌ها در طول زندگی است. کلسیم همچنین برای لخته شدن طبیعی خون، عملکرد صحیح عضلات و اعصاب و ضربان طبیعی قلب ضروری است. افرادی که عدم تحمل لاکتوز دارند، لزوماً مجبور نیستند برای دریافت کلسیم مورد نیاز خود برای حفظ تغذیه مناسب، شیر و محصولات لبنی مصرف کنند. اگر در مصرف غذاهای غنی از کلسیم به اندازه کافی در رژیم غذایی روزانه خود مشکل دارید، با پزشک خود یا یک متخصص تغذیه در مورد مصرف مکمل کلسیم صحبت کنید.

مطالب مرتبط:

• علت و درمان اسهال چیست؟ + سریع ترین درمان خانگی اسهال
• درمان فوری ویروس جدید اسهال و استفراغ در کودکان و بزرگسالان
• چیکار کنم پریود بشم؟ سریع ترین روش باز شدن قاعدگی در منزل
• علت گشادی واژن و بهترین روش تنگ کردن واژن چیست؟

جمع بندی

عدم تحمل لاکتوز، اختلالی است که در آن، هضم شیر و مواد غذایی حاوی لاکتوز به سختی انجام می‌شود. در صورت ابتلا به این اختلال و خوردن فرآورده های لبنی که حاوی لاکتوز هستند، فرد ممکن است با علائمی مانند اسهال، شکم درد و نفخ مواجه شود. عدم تحمل لاکتوز می‌تواند برای هر فردی اتفاق بیفتد. در افرادی که به این اختلال مبتلا نیستند، بدن پروتئینی به نام آنزیم لاکتاز را ترشح می‌کند که باعث تجزیه لاکتوز می‌شود.