بیوپسی چیست و چگونه انجام می‌شود؟

زمان مطالعه این مطلب: 5 دقیقه

بیوپسی یا نمونه‌برداری، یک آزمایش پزشکی است که توسط جراح یا متخصص رادیولوژی صورت می‌گیرد و شامل برداشتن نمونه‌ای از سلول‌ها برای بررسی بیماری و تعیین وسعت آن است⁽¹⁾. بافت برداشته شده توسط متخصص آسیب‌شناسی بررسی شده و می‌تواند به‌صورت شیمیایی نیز آزمایش شود.

نمونه‌برداری یا بیوپسی می‌تواند به تشخیص سرطان یا بیماری‌های دیگر کمک کند. در صورتی‌که نشانه‌ها و علائم خاصی را تجربه می‌کنید و یا پزشک به وجود تودۀ غیر عادی در بدن شما شک کرده باشد ممکن است انجام بیوپسی برای شما تجویز شود.

در این مقاله از مجله سلامت کیوان به بررسی بیوپسی می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

انواع بیوپسی کدام است؟

گاهی ممکن است در بیوپسی کل یک توده یا ناحیۀ مشکوک برداشته شود که به آن بافت‌برداری برشی گفته می‌شود. در بافت‌برداری برشی یا بیوپسی، با سوزن ضخیم بخشی از بافت ناهنجار را بدون تلاش برای خارج کردن همۀ ضایعه یا تومور برمی‌دارند.

هنگامی‌‌که نمونۀ بافت مایع به وسیلۀ سوزن برداشته می‌شود به‌صورتی که سلول‌ها بدون حفظ ساختار بافتی خارج شوند، عمل انجام شده را بافت‌برداری با سوزن ظریف می‌نامند. بافت‌برداری بیش از همه برای بررسی و تشخیص عارضه‌های احتمالی سرطان یا التهابی انجام می‌شود. انواع نمونه‌برداری در کل به سه دسته تقسیم می‌شود:

• نمونه‌برداری با سوزن: در این روش پزشک پس از بی‌حسی موضعی، نمونۀ کوچکی از بافت را با سوزن از بدن خارج می‌کند. این اقدام می‌تواند توسط سرنگ FNA یا سوزن نمونه‌برداری Core Needle انجام شود.

• نمونه‌برداری باز: درنمونه‌برداری باز پزشک پس از بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی، پوست بیمار را شکافته و مقداری از بافت را از بدن خارج می‌کند.

• نمونه‌برداری کلی: در این روش، پزشک پس از بیهوشی عمومی بیمار، کل بافت را برمی‌دارد.نمونه‌برداری کلی اغلب برای آزمایش و بررسی ابتلای بیمار به انواع تومورها کاربرد دارد.

بیشتر بخوانید:

• آندوسکوپی چیست و چه نقشی در تشخیص بیماری ها دارد؟
• علت تغییر رنگ ادرار چیست؟ هر رنگ ادرار نشانه چیست؟
• پسوریازیس چیست؟ + علت، علائم و درمان پسوریازیس
• سرطان سر چیست؟ تشخیص و درمان انواع سرطان سر
• علت تغییر رنگ ادرار چیست؟ هر رنگ ادرار نشانه چیست؟
• آندوسکوپی چیست و چه نقشی در تشخیص بیماری ها دارد؟

تفاوت بیوپسی و تصویربرداری چیست؟

همان‌طور که گفتیم، بیوپسی یا نمونه‌برداری به معنای برداشت برخی از سلول‌ها، مایعات یا تومورها برای معاینه و آزمایش است. این نمونه‌ها را می‌توان برای هر قسمتی از بدن تهیه کرد. سپس نمونه‌های برداشته شده را به آزمایشگاه می‌فرستند تا زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار بگیرند.

در مقابل، تست‌های تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن و ام‌آر‌آی برای تشخیص توده‌ها و بافت‌های نامنظم مفید است. اما به تنهایی نمی‌توانند تفاوت بین سلول‌های سرطانی و غیرسرطانی را نشان دهند. به همین دلیل برای اکثر سرطان‌ها تنها راه تشخیص انجام بیوپسی است. چرا که برای جمع‌آوری سلول‌ها به شکل دقیق‌تری قادر به ارائۀ اطلاعات است. به طور معمول، بیوپسی توسط جراحان، متخصصین پوست و رادیولوژیست‌ها انجام می‌شود.

دلیل نمونه‌برداری از سلول‌ها چیست؟

نمونه‌برداری اغلب برای بررسی وجود توده‌های سرطانی انجام می‌شود. با این حال، این روش ممکن است برای شناسایی برخی شرایط دیگر در بیمار نیز مفید واقع شود. شرایطی که می‌تواند پزشک را برای بررسی بیشتر در مورد وجود یا عدم وجود یک بیماری یا عارضه یاری نماید، عبارتند از:

• مشاهدۀ توده یا غدۀ غیرعادی در ماموگرافی که احتمال وجود سرطان سینه را در بیمار می‌دهد.

• وجود خال روی پوست که اندازه و شکل آن تغییر کرده باشد.

• فردی که مبتلا به هپاتیت مزمن است. در این شرایط برای وجود یا عدم وجود سیروز کبدی، نمونه‌برداری درخواست خواهد شد.

در بعضی موارد، بیوپسی از بافت طبیعی بدن نیز صورت می‌گیرد. این کار می‌تواند به بررسی گسترش سرطان یا رد عضو پیوندی در بدن نیز کمک کند. اگر فردی یک عضو پیوندی دریافت کرده باشد، بیوپسی برای او تجویز خواهد شد. بدین‌ترتیب اطمینان حاصل می‌شود که بدن فرد آن عضو را رد نمی‌کند.

در بیشتر موارد، بیوپسی برای تشخیص مشکل یا کمک به تعیین بهترین گزینه‌های درمانی تجویز می‌شود. مثلاً بیوپسی ممکن است به ارائۀ بهترین مراقبت‌های پزشکی کمک کند. بدین ترتیب فرد می‌تواند تصمیم بگیرد که آیا جراحی بهترین درمان برای اوست یا لازم است که درمان دیگری برای وی در نظر گرفته شود.

تحلیل نتایج بیوپسی یا نمونه‌برداری سلولی

پس از برداشتن نمونه‌هایی از سلول‌ها توسط پزشک، نمونه‌ها را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می‌فرستند. این نمونه‌ها ممکن است تحت درمان شیمیایی قرار گرفته یا منجمد شوند و به بخش‌های بسیار نازک برای آزمایش یا مطالعه بریده شوند.

هر یک از این بخش‌ها روی اسلایدهای شیشه‌ای قرار گرفته و برای افزایش کنتراست رنگ‌آمیزی می‌شوند تا زیر میکروسکوپ مورد مطالعه و تحلیل قرار بگیرند. نتایج بیوپسی یا نمونه‌برداری به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد آیا سلول‌ها سرطانی هستند یا خیر. اگر سلول‌ها سرطانی باشند، نتایج کمک خواهد کرد تا تشخیص دهند که منشأ سلول‌ها کجاست.

همچنین کمک می‌کند تا میزان تهاجمی بودن سرطان و درجۀ آن را تعیین نماید. این درجه گاهی اوقات به صورت عددی و در مقیاس بین 1 تا 4 تعیین می‌شود. با توجه به اینکه سلول‌های سرطانی در زیر میکروسکوپ چگونه به نظر می‌رسند، نتایج عددی مشخص خواهند شد.

سرطان‌های درجه پایین که با عدد 1 مشخص می‌شوند کم‌تهاجمی‌ترین سلول‌ها هستند و سرطان‌های درجۀ بالا با عدد 4 مشخص می‌شوند. این اطلاعات می‌تواند در انتخاب روش درست از بین گزینه‌های درمانی مختلف به پزشک کمک کنند. سایر آزمایش‌های ویژه روی سلول‌های سرطانی نیز به راهنمایی در انتخاب درمان درست و بهتر کمک کننده هستند.

انواع محل‌های بافت‌برداری نمونه‌ای

• مغز استخوان: سلول‌های خون در مغز استخوان شکل می‌گیرند. وقتی برای تشخیص از طریق خون، محیط به تنهایی شرایط خوب را نداشته باشد، بافت‌برداری مغز استخوان انجام می‌شود.

• دستگاه گوارش: طیفی از ابزارهای بافت‌برداری ممکن است از طریق آندوسکوپ برای بافت‌برداری از محل وارد دستگاه گوارش شوند. این بافت‌برداری اغلب توسط سوزن ضخیم یا بافت‌برداری آسپیراسیون انجام می‌شود.

• ریه: بافت‌برداری از ریه بسته به محل مورد نظر با روش‌های مختلفی انجام می‌شود.

• کبد: این بافت‌برداری برای تشخیص بیماری هپاتیت در افراد است. در مورد این بیماری، بافت‌برداری معمولاً به روش‌های دیگری صورت می‌گیرد. بافت‌برداری برای پاسخ بیمار به بیماری سیروز کبدی انجام می‌شود.

• پروستات: انواع بافت‌برداری از پروستات شامل بافت‌برداری ترانس رکتال، بافت‌برداری از طریق پیشاب‌راه و میان دوراه انجام می‌شود.

• سیستم عصبی: انواع بافت‌برداری شامل بیوپسی از مغز، بافت‌برداری از عصب و بافت‌برداری مننژ وابسته به شامۀ مخ است.

• دستگاه ادراری تناسلی: انواع بیوپسی شامل بافت‌برداری از کلیه، بافت‌برداری از آندومتر و بیوپسی مخاطی گردن رحم هستند.

• سایر اعضا: دیگر محل‌های مورد نظر در بافت‌برداری شامل پستان، تیروئید، گرۀ لنفی، عضلات و پوست بدن هستند.

بیشتر بخوانید:

• سرطان گلو چیست و چه علائمی دارد؟
• همه چیز درباره سرطان مغز، علائم، علت و درمان
• علائم و روش های درمان سرطان کبد را بشناسید
• سرطان پروستات، علت، علائم و درمان آن
• سرطان تیروئید؛ علت، علائم و 5 روش درمان
• زخم تناسلی چیست؟ + علت، درمان و عکس زخم تناسلی
• بیماری کبد چرب چیست؟ + علائم و بهترین درمان کبد چرب

جمع بندی

بیوپسی یا نمونه‌برداری به منظور تشخیص انواع سلول‌های سرطانی یا غیرسرطانی در بدن فرد انجام می‌شود. بسته به محل مورد نظر، بیوپسی ممکن است توسط یکی از روش‌های مختلف آن صورت گیرد. این عمل اغلب توسط رادیولوژیست‌ها انجام می‌شود. همچنین پزشک متخصص پوست و جراحان نیز قادر به انجام آن هستند.

مراحل انجام بیوپسی به این صورت است که ابتدا آن بخش که باید از آن نمونه برداری انجام شود به خوبی استریل می‌شود، سپس محل نمونه برداری دقیق بررسی و مشخص می‌شود و بعد از آن تزریق بی‌حسی و نمونه‌برداری انجام می‌شود. بعد از انجام بیوپسی، نمونه بافت برداشته شده به وسیله یک میکروسکوپ مورد بررسی و آزمایش قرار می‌گیرد تا به وسیله آن بتوان سلول‌های غیر طبیعی موجود در نمونه را شناسایی کرد.