علت بی خوابی شبانه و راه سریع درمان بی خوابی چیست؟

زمان مطالعه این مطلب: 6 دقیقه

بی خوابی شبانه یکی از مشکلاتی است که خیلی از افراد به دلایل مختلف با آن روبه‌رو می‌شوند. در واقع سخت خوابیدن، چندین بار در طول شب از خواب پریدن و صبح خیلی زود بیدار شدن همه به عنوان بی‌خوابی شبانه محسوب می‌شوند. چه عواملی باعث بیخوابی در طی شب می‌شوند؟ چگونه می‌توان بی‌خوابی را درمان کرد؟ داروهای مفید برای درمان بی‌خوابی کدام هستند؟ تا انتها با ما همراه باشید تا در این مقاله از مجله سلامت کیوان، به پاسخ این سوالات و بیشتر بپردازیم.

بی خوابی شبانه به چه عواملی وابسته است؟

در برخی موارد، بسیاری از بزرگسالان بی‌خوابی کوتاه مدت را تجربه می‌کنند که برای روزها یا هفته‌ها طول می‌کشد و معمولاً نتیجه استرس یا رویدادی آسیب‌زا است. اما برخی افراد از بیخوابی طولانی‌مدت رنج می‌برند، که گاهی یک ماه یا بیشتر طول می‌کشد.

بی‌خوابی ممکن است نتیجه تاثیر برخی بیماری‌ها و نیز عوارض جانبی برخی دارو‌ها باشد. از طرفی این احتمال وجود دارد که بی‌خوابی به بیماری و یا عوارض جانبی داروی دیگری وابسته نباشد. نکته مهم این است که نباید بی خوابی را تحمل کرد و باید علت آن را یافت.

علائم بی خوابی شبانه

افرادی که از بی خوابی شبانه رنج می‌برند، عموماً با علائم زیر به پزشک مراجعه می‌کنند:

• مشکل در خواب شب
• بیدار شدن مکرر در طول شب
• خیلی زود بیدار شدن
• آرامش نداشتن بعد از یک خواب شبانه
• خستگی یا خواب آلودگی در طول روز
• افسردگی یا اضطراب
• مشکل در توجه و تمرکز روی کارها
• افزایش خطا یا تصادف
• کاهش عملکرد در فعالیت‌های مختلف
• افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های روان

علت بی خوابی شبانه

علت رایج بی خوابی و کم خوابی در اغلب موارد استرس و سبک زندگی نادرست و مشکلاتی هستند که خواب را مختل می‌کنند. در ادامه به بررسی این موارد می‌پردازیم.⁽¹⁾

استرس و فشار روانی

نگرانی در مورد کار، مدرسه، سلامتی، امور مالی یا خانواده می‌تواند ذهن فرد را در شب فعال نگه دارد و خوابیدن را سخت کند. رویدادهای استرس‌زای زندگی یا آسیب‌های روحی مانند مرگ یا بیماری یکی از عزیزان، طلاق یا از دست دادن شغل نیز ممکن است منجر به بی‌خوابی در شب شوند.

سفر یا برنامه‌های کار

برنامه‌ریزی شبانه‌روزی فرد به عنوان ساعت بیولوژیک او عمل می‌کند و مواردی همچون چرخه خواب و بیداری، متابولیسم و دمای بدن شما را تنظیم می‌کند. اختلال در برنامه‌ریزی زندگی به دلیل نگرانی ناشی از تأخیر در سفر در چندین منطقه زمانی، کار در شیفت شب یا تغییر مکرر شیفت می‌تواند منجر به بی خوابی شود.

عادات بدخوابی

عادات بدخوابی شامل برنامه خواب نامنظم، چرت زدن، فعالیت‌های مهیج قبل از خواب، محیط خواب ناخوشایند و استفاده از تخت برای کار، غذا خوردن یا تماشای تلویزیون است. کار با کامپیوتر، مشاهده تلویزیون، انجام بازی‌های ویدیویی، کار با گوشی‌های هوشمند یا سایر صفحه نمایش‌ها درست قبل از خواب می‌توانند، در چرخه خواب شما اختلال ایجاد کنند و منجر به بی خوابی شوند.

پرخوری در شب

خوردن یک میان وعده سبک قبل از خواب مشکلی ندارد، اما پرخوری ممکن است باعث شود، هنگام دراز کشیدن از نظر جسمی احساس ناراحتی کنید. بسیاری از مردم پس از صرف غذا، سوزش سر دل و برگشت اسید و غذا از معده به مری (رفلاکس معده) را تجربه می‌کنند که ممکن است آن‌ها را بیدار نگه دارد.

اختلالات سلامت روان

اختلالات اضطرابی، مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، ممکن است خواب شما را مختل کنند. همین اختلالات  باعث می‌شوند که شما بی خوابی شبانه را همزمان با سایر اختلالات سلامت روان تجربه کنید.

داروها

بسیاری از داروهای تجویزی، مانند داروهای ضدافسردگی، داروهای پارکینسون، داروهای آسم یا فشارخون، می‌توانند خواب را مختل کنند. بسیاری از داروهای بدون نسخه مانند برخی از داروهای مسکن، داروهای آلرژی، سرماخوردگی و مواردی که برای کاهش وزن کاربرد دارند، می‌توانند خواب را مختل کنند.

به همین دلیل دست و پنجه نرم کردن با بیماری‌های صعب العلاج یا مزمن باعث بروز بی خوابی می‌شود.در پاسخ به سوال بی‌ خوابی نشانه چه بیماری است؟ گفتنی است که درد مزمن، سرطان، دیابت، بیماری قلبی، آسم، بیماری رفلاکس معده، پرکاری تیروئید، پارکینسون و بیماری آلزایمر از انواع بیماری‌هایی هستند که باعث بی خوابی می‌شوند. در این مقاله درباره علائم نارسایی قلبی بیشتر بخوانید.

اختلالات مرتبط با خواب

توقف تنفس یا آپنه (apnea) خواب باعث می‌شود که، تنفس در طول شب به طور مکرر متوقف شود و خواب مختل گردد.

سندرم پای بی قرار نیز اختلال رایجی است که، باعث ایجاد احساسات ناخوشایند در پاها شده که در اکثر موارد مانع از خواب آرام و کامل می‌شود.

مصرف کافئین، نیکوتین و الکل

قهوه، چای، کولا و سایر نوشیدنی‌های کافئین‌دار محرک هستند. نوشیدن آن‌ها در ساعات نزدیک به شب می‌تواند باعث اختلال در زمان خوابیدن و بی خوابی شود. نیکوتین موجود در سیگار و انواع دخانیات، محرک دیگری است که می‌تواند خواب را مختل کند. الکل ماده دیگری است که می‌تواند به شما کمک کند تا راحت به خواب بروید، اما از مراحل عمیق‌تر خواب جلوگیری می‌کند و اغلب باعث بیدار شدن در نیمه شب می‌شود.

بالا رفتن سن

تعداد زیادی از افرادی که برای درمان بی خوابی اقدام می‌کنند، افراد مسن هستند. مصرف انواع داروها، ابتلا به بیماری‌هایی مانند آرتروز، افسردگی، مشکلات پروستات و افتادگی مثانه و سایر عوامل، موجب بی‌خوابی افراد مسن می‌شوند. این در حالی است که، این گروه سنی هم به میزان خوابی مشابه خواب جوانان نیاز دارند.

راه های تشخیص علت بی خوابی شبانه

بسته به موقعیت بیمار، تشخیص بی خوابی و جستجوی علت آن شامل موارد زیر است.

معاینه فیزیکی

اگر علت بی خوابی نامشخص باشد، پزشک می‌تواند معاینه فیزیکی انجام دهد تا نشانه‌هایی را از بیماری‌های مختلف متمایز کند که، عموماً با بی خوابی مرتبط هستند. گاهی نیز آزمایش خون را برای بررسی مشکلات تیروئید یا سایر شرایطی که با خواب ضعیف مرتبط هستند، تجویز می‌کند. در این مقاله درباره علائم تیروئید کم کار و درمان آن بیشتر بخوانید.

بررسی عادات خواب

علاوه بر پرسیدن سؤالات مربوط به خواب، پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که پرسشنامه‌ای را برای تعیین الگوی خواب و بیداری یا میزان خواب آلودگی خود در طول روز تکمیل کند. همچنین ممکن است، پزشک از بیمار درخواست کند که یک دفترچه خواب برای چند هفته داشته باشد تا برنامه خواب او بررسی شود.

مطالعه خواب

اگر علت بی خوابی بیمار مشخص نشود یا نشانه‌های اختلال خواب با آپنه خواب یا سندرم پای بی‌قرار در ارتباط باشند، شاید لازم باشد یک شب را در یک مرکز خواب بگذراند. در این شرایط آزمایش‌هایی برای نظارت و ثبت انواع فعالیت‌های بدن بیمار در هنگام خواب مانند امواج مغزی، تنفس، ضربان قلب، حرکات چشم و حرکات بدن انجام می‌شود که برای پی بردن به دلیل اصلی بی خوابی صورت می‌گیرد.

راه های درمان بی خوابی شبانه

تغییر عادات خواب و رسیدگی به مسائلی که با بیخوابی مرتبط هستند، مانند استرس، شرایط پزشکی یا داروها، می‌توانند خواب آرام را به زندگی بسیاری از افراد بازگردانند. اگر این اقدامات، مؤثر واقع نشوند، درمان شناختی رفتاری (CBT)، داروها یا هر دو برای کمک به بهبود آرامش و خواب توصیه ‌می‌شود. به طور کلی راه‌های درمان بی‌خوابی شبانه شامل موارد زیر است:

درمان کنترل محرک

این روش به حذف عواملی کمک می‌کند که ذهن بیمار را برای مقاومت در برابر خواب آماده می‌کند. به این ترتیب فرد برنامه خواب خود را تنظیم کرده و از چرت زدن دور خواهد ماند.

تکنیک‌های آرامش‌بخش

آرام‌سازی پیشرونده عضلانی، بازخوردهای زیستی (Biofeedback) و تمرینات تنفسی راه‌هایی برای کاهش اضطراب هنگام خواب هستند. تمرین این تکنیک‌ها می‌تواند به بیمار کمک کند تنفس، ضربان قلب، تنش عضلانی و خلق‌وخوی خود را کنترل کند تا بتواند آرام شود.

کاهش و محدودسازی زمان خواب

بیمار با این روش خواب بعدازظهر یا چرت زدن‌های روزانه را حذف می‌کند تا شب، خواب‌آلودگی لازم را داشته باشد.

نور درمانی

اگر بیمار خیلی زود به خواب می‌رود و سپس خیلی زود بیدار می‌شود، می‌تواند از نور برای عقب بردن ساعت خواب خود استفاده کند. او می‌تواند در مواقعی از سال که عصرها هوا روشن است به بیرون برود یا از نورهای مصنوعی استفاده کند.

کاهش مصرف کافئین

اگر جزو افرادی هستید که مقدار کافئین زیادی در روز دریافت می‌کنید و دچار بی خوابی نیز هستید، توصیه می‌کنیم مقدار کافئین مصرفی در روز را به حداقل برسانید. علاوه بر کافئین، الکل و تنباکو نیز به عنوان محرک ممکن است منجر به بی خوابی شبانه شما شوند.

عدم مصرف وعده غذایی سنگین قبل خواب

وعده‌های غذایی حجیم، سنگین و حتی تند ممکن است خواب آرام و راحت را از شما بگیرند. برای بهبود و درمان بی خوابی از مصرف این نوع غذاها در زمان نزدیک به خواب خودداری نمائید.

درمان سریع بی خوابی چیست؟

چند روش آسان وجود دارد که می‌توانید به کمک آن‌ها سریع تر به خواب بروید. برخی از این روش‌ها عبارتند از:

• روی تنفس خود تمرکز کنید
• یک کتاب یا مجله بخوانید
• دمنوش گیاهی مثل دمنوش بابونه بنوشید
• ملاتونین را امتحان کنید.

داروی درمان بی خوابی

شما می‌توانید از داروهایی که توسط متخصصین ایرانی تهیه شده نیز بهره‌مند شوید. جهت دریافت مشاوره درخصوص دریافت داروهای اختلال خواب فرم زیر را به صورت رایگان تکمیل کنید تا متخصصان ما در اولین فرصت با شما تماس گرفته و راهنمایی‌های لازم را انجام دهند. تا دیر نشده اقدام کنید.

عوارض بی‌خوابی چیست؟

داشتن خواب اصولی و باکیفیت‌ مانند داشتن فعالیت بدنی منظم و یا یک رژیم غذایی سالم، برای سلامتی بسیار مهم است. فارغ از اینکه علت بی‌خوابی شما چیست، این اختلال می‌تواند روی ذهن‌ و جسم شما اثر منفی داشته باشد.

رایج ترین عوارض بی‌خوابی اغلب می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• کاهش عملکرد ذهنی و جسمی.
• کاهش واکنش ونداشتن عملکرد مناسب در حین رانندگی.
• خطر ابتلا به برخی اختلالات روانی مانند افسردگی و یا استرس و اضطراب.
• افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا.

بیشتر بخوانید:

• علت، علائم و درمان هذیان گویی
• روش های تقویت میل جنسی در خانه
• درمان فوری ضعف و بی حالی در خانه
• مه مغزی و راه های درمان آن

جمع‌بندی

سخت خوابیدن در شب، چندین بار در طول خواب شبانه از خواب پریدن و صبح خیلی زود بیدار شدن همه به عنوان بی خوابی شبانه هستند. مشکل در به خواب رفتن در شب، بیدار شدن در طول شب، خیلی زود بیدار شدن، آرامش نداشتن بعد از یک خواب شبانه و خستگی یا خواب آلودگی در طول روز منجر به بیخوابی می‌شوند. استرس، پرخوری، برنامه‌های مختلف مانند سفر، مصرف داروها و پیری می‌توانند خواب را مختل کنند. درمان بی خوابی با درمان کنترل محرک، تکنیک‌های آرامش‌بخش، کاهش و محدودسازی زمان خواب، نور درمانی و داروهای خواب‌آور انجام می‌شود.