علت بیرون زدگی مقعد چیست؟ + بهترین درمان بیرون زدگی مقعد

زمان مطالعه این مطلب: 7 دقیقه

پرولاپس یا افتادگی رکتوم در اصل به بیرون زدگی ناحیه مقعد گفته می‌شود که می‌تواند به علل مختلفی رخ دهد. دانستن علل بیرون زدگی رکتوم می‌تواند به درمان بیمار و تغییر سبک زندگی او کمک زیادی کند. علل بیرون زدگی مقعد چیست؟ راه‌های درمان آن چیست؟

در این مقاله از مجله سلامت کیوان به گاسخ این پرسش‌ها می‌پردازیم.

بیرون زدگی مقعد چیست؟

پرولاپس (Prolapse) به معنای بیرون زدگی است. این حالت در ناحیه رکتوم یا مقعد زمانی رخ می‌دهد که، بخش انتهایی روده بزرگ به صورت غیرطبیعی به بیرون بزند. به این حالت اصطلاحاً بیرون زدگی مقعد، پرولاپس مقعد یا گاهی افتادگی رکتوم می‌گویند⁽¹⁾.

این مشکل بسته به شدت بیماری در افراد مختلف، درجات متفاوتی دارد. برای مثال در برخی از افراد ممکن است باعث خون‌ریزی یا سوزش شود، این در حالی است که ایجاد ظاهری ناخوشایند مهم‌ترین شکایت بیماران است که، می‌تواند به مرور باعث خجالت و کاهش اعتمادبه‌نفس آن‌ها شود.

بیشتر بخوانید:

• علت گشادی مقعد چیست؟ + بهترین روش درمان گشادی مقعد
• سندروم روده تحریک پذیر یا کولیت عصبی چیست؟ + علائم و درمان
• علت خونریزی مقعدی و روش درمان آن چیست؟
• علائم سرطان مقعد چیست؟ علت و درمان فوری سرطان مقعد

علل بیرون زدگی مقعد

بیرون زدگی مقعد می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

بواسیر

یکی از علل بیرون زدگی مقعد که می‌تواند شایع‌ترین دلیل بروز این بیماری هم باشد، بواسیر است. داشتن یبوست مداوم و زور زدن‌های زیاد برای دفع می‌توانند به مرور به دیواره انتهایی روده آسیب وارد کنند و باعث بیرون زدن توده گوشتی این ناحیه از مقعد شوند.

زایمان‌های مکرر

اگر از جمله بانوانی هستید که چندین زایمان طبیعی را تجربه کرده‌اید، به احتمال بیشتری ممکن است به بیرون زدگی مقعد دچار شوید. این حالت می‌تواند به علت ضعف در عضلات این ناحیه ایجاد شود.

یبوست و اسهال مداوم

همانطور که در بخش بواسیر گفتیم داشتن یبوست مکرر می‌تواند عامل مهمی در بروز بیرون زدگی مقعد باشد. در کنار یبوست حتی داشتن اسهال هم می‌تواند در متورم شدن سیاهرگ‌های روده بزرگ و ایجاد مشکل پرولاپس مقعد مؤثر باشد.

کهولت سن

افراد زمانی که پا به سن می‌گذارند، دچار ضعف در نواحی مختلف بدن خود می‌شوند. این ضعف ممکن است در عضلات رکتوم هم ایجاد شود که در نهایت بیرون زدگی مقعد را به دنبال دارد.

علاوه بر موارد بالا، از دیگر علل بیرون زدگی مقعد می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.

• سرفه زیاد
• ضعف در عضلات لگن
• دیسک کمر
• ضربه به ناحیه لگن
• بیماری‌های عصبی مرتبط با اعصاب رکتوم
• تورموهای نخاعی
• عفونت‌های انگلی

بیشتر بخوانید:

• تنگی مقعد چیست؟ معرفی 5 درمان اثربخش تنگی مقعد
• پماد و انواع روش درمان بواسیر؛ درمان خانگی بواسیر
• شیاف آنتی هموروئید؛ روش سریع درمان بواسیر، شقاق و فیستول مقعد

تشخیص بیرون زدگی مقعد

زمانی که به پزشک متخصص آنورکتال و کولون مراجعه می‌کنید، پزشک از شما می‌خواهد تا تاریخچه پزشکی شما را داشته و معاینه‌های آنورکتال را نیز انجام خواهد داد. در برخی موارد، بیرون زدگی مقعد است پنهان یا داخلی باشد که تشخیص آن را برای بیماران دشوارتر می‌کند.

سایر آزمایشاتی که پزشک شماممکن است برای بررسی دقیق علائم و بیماری شما تجویز کند، عبارتند از:

• ام آر آی (MRI): تصویر برداری ام آر آی یکی از روش‌های تشخیص بیماری‌های مقعدی است که تمام ناهنجاری‌های لگن در آن به راحتی تشخیص داده می‌شوند.

• مانومتری آنورکتال: در طول این آزمایش عملکرد ماهیچه‌ها و رفلکس‌های عظلات لگن، رکتوم و مقعد را در حین اجابت مزاج مورد بررسی قرار می‌گیرد.

علائم بیرون زدگی مقعد

بعد از بررسی علل بیرون زدگی مقعد بد نیست به علائم این مشکل بپردازیم تا در صورت مشاهده هر یک از آن‌ها خیلی سریع برای درمان اقدام کنید. اگرچه این حالت یک وضعیت پزشکی اورژانسی نیست، اما عدم توجه به آن می‌تواند باعث افزایش شدت بیماری و علائم آن شود. از این نشانه‌ها می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم.

• توده گوشتی بیرون زده از مقعد
• درد در هنگام نشستن یا اجابت مزاج
• خارش مقعد و سوزش آن
• بروز خونریزی خصوصاً هنگام دفع یا زور زدن
• داشتن احساس دفع مداوم
• بروز بوی ناخوشایند در ناحیه مقعد

درجات بیرون زدگی مقعد

حال با بررسی علل بیرون زدگی مقعد بهتر است به بررسی درجات مختلف این مشکل بپردازیم. قبل از این باید بگوییم که بیرون زدگی مقعد در دو حالت کامل (بیرون زدن تمام دیواره روده) و ناکامل (بیرون زدن مخاط یا آستر مقعد) اتفاق می‌افتد. پرولاپس مقعد در 4 درجه مختلف تقسیم‌بندی می‌شود که در ادامه به بررسی هر یک از آن‌ها می‌پردازیم.

بیرون زدگی مقعد درجه 1

در اولین درجه از مشکل بیرون زدگی مقعد، ما در واقع با حالت بیرون زدگی ظاهری مواجه نیستیم، بلکه سیاهرگ‌های روده برای ابتلا به حالت بیرون زدگی آماده می‌شوند. در این حالت سیاهرگ‌ها متوم و گشاد می‌شوند. یکی از علائم این حالت خونریزی مقعدی است.

بیرون زدگی مقعد درجه 2

در این حالت ما با حالتی مواجه هستیم که، قسمت انتهایی روده هنگام دفع از ناحیه مقعد بیرون می‌زند و بعد از انجام عمل دفع به جای خود برمی‌گردد.

بیرون زدگی مقعد درجه 3

در سومین درجه از مشکل بیرون زدگی مقعد ما در حالت عادی و پس از دفع دچار این مشکل هستیم. به عبارتی انتهای روده بزرگ از مقعد بیرون زده است اما، این ناحیه با دست قابل برگشتن سر جای خود خواهد بود. البته این توده‌های بیرون زده به صورت خود به خودی به حالت قبل برنمی‌گردند.

بیرون زدگی مقعد درجه 4

در شدیدترین حالت بیرون زدگی مقعد ما با توده‌هایی مواجه هستیم که به صورت مداوم و همیشگی بیرون از مقعد قرار گرفته‌اند و حتی با دست به حالت قبل خود برنمی‌گردند. این حالت می‌تواند به مرور زمان بدتر شود.

بیشتر بخوانید:

• درد مقعد و تیر کشیدن ناگهانی مقعد نشانه چیست؟

درمان‌های خانگی بیرون زدگی مقعد

گفتیم که علل بیرون زدگی مقعد از فردی به فرد دیگر متفاوت است. بر این اساس درمان این مشکل هم می‌تواند بسته به درجه بیماری متفاوت باشد. در ادامه به ذکر درمان‌های خانگی این مشکل می‌پردازیم.

تغییر سبک زندگی

اولین درمان بیرون زدگی مقعد، تغییر سبک زندگی از جمله افزایش تحرک، افزایش نوشیدن آب و پرهیز از مصرف غذاهای ناسالم است. کمبود فیبر می‌تواند منجر به بروز یبوست مداوم و بیرون زدگی مقعد شود.

درمان با عسل

عسل یکی از درمان‌های خانگی برای بیرون زدگی مقعد در حالت خفیف است. بهترین عسل نوع طبیعی است که می‌توانید با کمک پزشک طب سنتی مقدار و نحوه استفاده از آن را متوجه شوید.

ژل آلوئه‌ورا

ژل آلوئه‌ورا خواص درمانی متفاوتی دارد. این ژل را می‌توانید روزانه 2 تا 3 مرتبه به ناحیه بیرون زده از مقعد بمالید. ژل آلوئه‌ورا با خاصیت ترمیمی خود به رفع التهاب و زخم ناحیه بیرون زده از مقعد کمک می‌کند.

سرکه سیب

در طب سنتی مالیدن سرکه سیب با یک پنبه به ناحیه بیرون زده از مقعد می‌تواند در درمان این مشکل کمک‌کننده باشد.

از دیگر درمان‌های خانگی بیرون زدگی مقعد می‌توانیم به روغن نارگیل، کمپرس یخ، وازلین و قرص ویتامین سی اشاره کنیم.

درمان‌های پزشکی بیرون زدگی مقعد

اگر دچار بیرون زدگی مقعد شدید هستید و درمان‌های خانگی نمی‌توانند به شما کمک کنند، باید از روش‌های درمانی زیر کمک بگیرید.

درمان‌های دارویی

بسته به میزان بیرون زدگی مقعد ممکن است متخصص آنورکتال و کولون شما در درجه اول داروهای خاصی را برای رفع مشکل شما تجویز کند. پمادهای مختلف گیاهی و شیمیایی از جمله مهم‌ترین درمان‌های دارویی این مشکل هستند.

درمان با جراحی

جراحی یکی از روش‌های از بین بردن بیرون زدگی مقعد است. از آن‌جایی که جراحی دردسرهای خاص خود را دارد و البته برای بیرون زدگی‌های خیلی شدید توصیه می‌شود، پیشنهاد می‌کنیم قبل از هر چیز سایر روش‌های درمانی را پیگیری کنید و در صورت عدم دریافت نتیجه به سراغ جراحی بروید.

درمان بیرون زدگی مقعد با لیزر

لیزر از دیگر درمان‌های مدرن و البته نتیجه‌گرا برای رفع بیرون‌زدگی مقعد است. مزیت این روش نسبت به شیوه جراحی، این است که کمتر غیرتهاجمی است. پس بیمار علاوه بر اینکه کمتر دچار درد و خونریزی می‌شود، بلکه بسیار سریع‌تر نیز می‌تواند به امور روزمره خود بپردازد، زیرا دوران نقاهت کمتری دارد. درمان به وسیله لیزر حتماً باید با نوع پرتوان (CO2) باشد تا بتواند نتایج خوبی را به دنبال داشته باشد.

اگر برون زدگی مقعد را درمان نکنیم چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر علائم آزاردهنده‌ای ایجاد نکند، ممکن است بتوانید برای مدتی با بیرون زدگی مقعد زندگی کنید و در خانه از آن مراقبت کنید. مراقبت از آن به این معنی است که رکتوم خود را به صورت دستی به داخل برگردانید. پزشکان توصیه می‌کنند که به پهلو دراز بکشید و زانوهای خود را به سینه خود نزدیک کنید و از یک پارچه مرطوب و گرم استفاده کنید تا به آرامی رکتوم خود را به جای خود برگردانید. با این حال، پرولاپس به مرور زمان بدتر خواهد شد.

• پرولاپس رکتوم (افتادگی یا بیرون زدگی مقعد) در صورت عدم درمان می‌تواند مشکلات زیر را به همراه داشته باشد:
• بی اختیاری مدفوع. با ادامه کشش عضلات مقعدی، ممکن است در نگه داشتن گاز و مدفوع مشکل داشته باشید. از بین افرادی که پرولاپس رکتوم دارند، 50 تا 75 درصد افراد این عارضه را گزارش می‌کنند.
• یبوست. انباشته شدن راست روده و مشکلات هماهنگی عضلانی ممکن است برای تخلیه مدفوع مشکل ایجاد کند. برخی افراد یبوست متناوب با بی اختیاری دارند.
• زخم‌های راست روده. اصطکاک و قرار گرفتن در معرض پوشش مخاطی راست روده ممکن است باعث زخم‌های مقعدی و زخم‌های دردناک شود که می‌تواند خونریزی کند. خونریزی کنترل نشده می‌تواند منجر به کم خونی شود.
• حبس. یک راست روده “حبس شده” از مقعد شما گیر می کند و نمی توان آن را به داخل هل داد. خطر این امر این است که ممکن است جریان خون قطع شود (“خفه کردن”). این می تواند منجر به مرگ بافت و پوسیدگی راست روده منجر شود.

نتیجه‌گیری

• بیرون زدگی یا پرولاپس مقعد یکی از مشکلات شایع در بین بیماران مبتلا به مشکلات روده‌ای و مقعدی است.
• از علل بیرون زدگی مقعد می‌توانیم یبوست‌های مداوم، زور زدن زیاد هنگام دفع، بواسیر، اسهال مداوم و مزمن و حتی عفونت‌های انگلی را نام ببریم.
• بیرون زدگی مقعد به 4 درجه مختلف تقسیم‌بندی می‌شود. هر چه درجه این بیماری بیشتر باشد، شدت آن هم بالاتر است که به تبع آن درمان را نیز دشوارتر می‌کند.
• داروهای مختلف مانند انواع پماد، کمپرس یخ، لیزر، جراحی پرولاپس مقعد و داشتن یک رژیم غذایی مناسب از جمله روش‌های درمانی پزشکی و خانگی بیرون زدگی مقعد هستند.

مطالب مرتبط:

• علت و درمان شقاق یا زخم مقعدی چیست؟
• فیستول مقعدی علائم و درمان آن
• آیا رابطه مقعدی باعث ایجاد بیماری می‌شود؟