کودکان چه واکسنی بزنند؟ انواع واکسن کرونا کودکان

زمان مطالعه این مطلب: 6 دقیقه

اینکه آیا همه کودکان زیر 12 سال باید علیه کووید 19 واکسینه شوند یا نه، هنوز در حال مطالعه است. خطر نسبتاً کم ناشی از کرونای حاد در کودکان و عدم اطمینان در مورد ضررهای نسبی واکسیناسیون، شرایط را برای تزریق واکسن کرونا کودکان پیچیده‌تر می‌کند. در این مقاله قصد داریم به بررسی مطالعات انجام شده در خصوص واکسن کرونا در کودکان و واکسن‌های پیشنهاد شده در ایران برای سنین کمتر از 18 سال بپردازیم.

واکسن چیست؟

ایمن‌سازی فعال یا واکسیناسیون اقدام بسیار مهم و با ارزشی است که به منظور پیش‌گیری از عفونت یا کاهش شدت بیماری با تجویز آنتی‌بادی (پادتن) یا آنتی‌ژن صورت میگیرد و به کمک آن می‌توان با هزینه‌ی اندکی از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری کرد. با انجام واکسیناسیون همگانی در جهان شیوع بسیاری از بیماری‌های خطرناک در بین شیرخواران، کودکان و بزرگسالان به‌شدت کاهش یافته است. به‌طوری‌که اکنون بیماری‌هایی مانند: دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه و فلج اطفال⁽¹⁾ به حد زیادی کنترل شده و در بسیاری از کشورها به کم‌ترین میزان خود رسیده است.

واکسن چگونه از بیماری ها پیشگیری می‌کند؟

واکسن‌ها از میکروب، ویروس کشته‌شده یا ضعیف ‌شده که عامل بیماری‌های خاص هستند، ساخته شده‌اند. با تزریق واکسن دستگاه ایمنی تحت حمله‌ی این میکروب‌ها یا ویروس‌ها قرار می‌گیرد و در نتیجه ترشح آنتی‌بادی یا پادتن در بدن بالا می‌رود. این آنتی‌بادی‌ها در بدن کودک، فعال باقی می‌مانند و در صورتی‌که بدن با بیماری واقعی مواجه شود از کودک در مقابل آن ویروس یا میکروب محافظت می‌کنند.

تولید و تایید یک واکسن شامل مراحل متعدد آزمایشات بالینی و سنجش عوارض جانبی احتمالی است. یکی از سوالات اساسی در مواجه با بیماری نوظهور کووید ۱۹ و واکسن های عرضه شده توسط شرکت های دارویی مختلف علاوه بر اثربخشی، آگاهی از عوارض ثانویه آنهاست و طبیعتا وقتی پای کودکان در میان باشد این نگرانی دو چندان است.

پاسخ به دغدغه والدین برای مسئولین بهداشت کشورها تبدیل به یک دغدغه اساسی شده است و این درحالیست که درصد عوارض واکسن کرونا کودکان همچون بزرگسالان صفر نیست و امکان ایجاد عارضه پس از تزریق واکسن کرونا همانند دیگر واکسن ها در همه‌ی افراد وجود دارد .

پروفسور دینان پیلای استاد ویروس شناسی دانشگاه کالج لندن گفت: در خصوص واکسن‌ها آزمایشهای زیادی انجام شده است. نگرانی همیشگی ما، تاثیر نامطلوب داروها و واکسن‌ها بر روی کودکان است. نمی توانیم تنها به داده هایی که از بزرگسالان به کودکان بدست آمده، بسنده کنیم. باید اطمینان حاصل شود که ایمنی در کودکان وجود دارد یا خیر و احتمالاً تا کنون این اتفاق افتاده است.

مزایای بالقوه واکسن کرونا کودکان

محافظت در برابر COVID-19 عامل اصلی تزریق این واکسن است. گرچه کرونا در کودکان تا به امروز به صورت حاد گزارش نشده است اما برای جلوگیری از شیوع شدید بیماری و ناقل بودن کودکان و انتقال به دیگران تزریق این واکسن در کشورهای مختلف در دست پیگیری است و همه‌ی کشورهای جهان اصرار بر تزریق واکسن در گروه های سنی مختلف حتی کودکان را دارند. واقعیت آن است که هر چه تعداد بیشتری واکسینه شوند احتمال انتقال و آلوده شدن افراد کمتر می‌شود. طبق آمارها کودکان مدرسه ای نقش مهمی در انتقال این ویروس به بزرگسالان دارند.

با توجه به اینکه در کودکان شکل شدید کووید ۱۹ کمتر دیده شده است، واکسیناسیون این گروه سنی می تواند در تامین امنیت بزرگسالان مفید واقع شود.

با این حال هستند متخصصانی که کماکان نسبت به واکسینه شدن کودکان نظر مثبتی ندارند. متخصصین بیماری‌های واگیر دار در این باره می گویند: «با توجه به اینکه کودکانی که به کرونا مبتلا می شوند، به کرونای حاد دچار نخواهند شد نمی توانم درک کنم که فایده واکسن زدن آنها چیست.» او می گوید بهتر است اجازه دهیم کودکان بصورت طبیعی و احتمالا از راه ابتلا به ویروس، مصونیت از این بیماری را بدست آورند.

بیشتر بخوانید: کرونا در کودکان؛ علائم، تشخیص و درمان

عوارض احتمالی تزریق واکسن کرونا کودکان

دکتر بیل گروبر محقق ارشد فایزر در مطالعات بالینی خود با اشاره به نتایج فاز ۲ و ۳ آزمایش بالینی این شرکت تصریح کرد که عوارض شدید پس از تزریق واکسن بسیار کم بوده و تاکنون هیچکدام به مرگ منجر نشده است. همچنین وی افزود: عوارض جانبی بین گروه سنی ۵ تا ۱۲ ساله تفاوت زیادی با بزرگسالان ندارد.

عوارض مشاهده شده بیشتر در دوز دوم واکسن بوده و عمدتاً در قالب خستگی و سردرد خود را نشان داده است. در گروه های سنی 5 تا 12 سال میزان خستگی 40 درصد و سردرد 28 درصد گزارش شده است که این میزان در بزرگسالان به ترتیب ۶۵.۶ و ۶۱ درصد بوده است. همچنین گزارش تب و لرز در کودکان پس از تزریق واکسن کرونا از بزرگسالان کمتر بوده است.

عارضه میوکاردیت؛ واکسن کرونا کودکان

با توجه به گزارش کمی از التهاب قلب یا میوکاردیت به عنوان عوارض جانبی برای هر دو واکسن آمریکایی فایزر و مدرنا گزارش شده بود، مسئولان شرکت فایزر تاکید کرده‌‌اند که میزان مشاهده این عارضه نادر در گروه سنی ۵ تا ۱۱ سال کم‌تر از واکسینه‌ شده‌های ۱۲ تا ۱۵ ساله بوده است. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های عفونی در آمریکا اعلام کرد، موارد ابتلا به میوکاردیت، زیاد قابل توجه نبوده است. همچنین لازم به ذکر است، که علائم این عارضه خفیف بوده و جای نگرانی نخواهد داشت.

خطر ترومبوز پس از واکسن های ناقل ویروسی که به ندرت در بزرگسالان مشاهده می شود نیز باید در نظر گرفته شود. خطر ترومبوز در کودکان یا نوجوانان بسیار کم است و تا به امروز هیچ موردی در این گروه سنی گزارش نشده است. با این حال، از آنجایی که تصور می‌شود پاتوژنر زمینه‌ای ترومبوز مرتبط با واکسن‌های کرونا با لخته‌های ناشی از علل دیگر، مانند استاز و قرص‌های ضد بارداری متفاوت است، نیاز است تا در این زمینه مطالعات بیشتری صورت گیرد.

بیشتر بخوانید: دلایل لخته شدن خون در بیماران مبتلا به کرونا

مطالب مرتبط:

• ضرورت تزریق واکسن کرونا در بارداری
• تاثیر کرونا بر مغز؛ کاهش IQ مبتلایان صحت دارد؟
• علائم قلبی و عروقی کرونا چیست؟
• خطرهای کرونا در بارداری
• اثرات کرونا بر روی بیماران دیابتی

واکسن های پیشنهاد شده برای کودکان در ایران

سینوفارم

واکسن سینوفارم یک واکسن بر پایه ویروس ضعیف شده یا کشته شده است که محصول کشور چین است و در ایران ابتدا به بزرگسالان تزریق شد. مطالعات نشان می‌دهد برخی کشورها با وجود اینکه هنوز مطالعات بالینی واکسن سینوفارم در گروه سنی کودکان و نوجوانان به پایان نرسیده است، تصمیم گرفتند مجوز تزریق اضطراری این واکسن در افراد زیر ۱۸ سال را صادر کنند.

سیستم بهداشت و درمان کشورهای چین، امارات، ایران، بحرین و آرژانتین به استفاده از واکسن سینوفارم در گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال تأییدیه اورژانسی داده‌اند. طبق اعلام وزارت بهداشت ایران و کسب مجوز های لازمه، این واکسن ابتدا برای کودکان 9 تا 12 سال تزریق شد که پس از بررسی های لازم توسط وزارت بهداشت اعلام شد که این واکسن به کودکان 5 تا 9 سال نیز قابل تزریق است.

پاستوکووک

پاستوکووک در تیرماه ۱۴۰۰ از وزارت بهداشت ایران مجوز تزریق اضطراری گرفت؛ همچنین این واکسن در کوبا، نیکاراگوئه، ویتنام و ونزوئلا نیز مجوز دارد. هر چند کوبا برای واکسن سوبرانا از سازمان جهانی بهداشت تقاضای ورود این واکسن را به سبد مورد تأیید آن سازمان داشته، اما هنوز پاسخی دریافت نکرده است.

به دنبال شروع کارآزمایی سوبرانا در کوبا روی کودکان، ایران نیز منتظر مجوز اضطراری برای مصرف در کودکان است که البته بدون دوز بوستر ارائه می‌شود. رئیس انستیتو پاستور به تازگی خبر از صدور مجوز برای کودکان داده است. باید دانست که واکسن‌های نوترکیب با تکنولوژی مشابه پاستوکووک همانند واکسن پنوموکوک و مننژیت پیشتر به کودکان تزریق شده و ایمن بوده است.

پاستوکووک، تنها واکسن داخلی است که در حال حاضر مجوز استفاده در کودکان را نیز دارد که در دو نوبت با فاصله یک ماه به گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال تزریق می‌شود. با توجه به شرایط در افراد بالاتر از ۱۸ سال دوز یادآور واکسن پاستوکووک به‌نام پاستوکووک پلاس با فاصله یک ماه به عنوان دوز سوم تزریق می‌شود.

واکسن های ایرانی دیگر مانند اسپایکوژن و برکت و نورا نیز در فاز آزمایشی هستند و در صورت گرفتن تاییدیه از سازمان غذا و دارو به سبد تزریق برای کودکان اضافه میشوند.

بیشتر بخوانید: دوز چهارم چی بزنیم؟ اطلاعاتی درباره دوز چهارم واکسن کرونا

نتیجه

در پایان در پاسخ به این سوال که آیا کودکان باید در برابر کرونا واکسن تزریق کنند یا خیر باید گفت، نیاز به تحقیقات بیشتر بر روی واکسن ها و کودکان وجود دارد. در حال حاضر برای کمتر شدن انتقال فرد به فرد (چون کودکان میتوانند ناقل این ویروس برای انتقال به بزرگسالان و کودکان دیگر باشند) و ایمنی نسبی کودکان در برابر عوارض احتمالی ویروس و همچنین عوامل دیگری مثل حضوری شدن مدرسه ها برای انتقال بهتر مطالب علمی از دلایلی هستند که مسئولان بهداشتی اکثر کشورها تاکید بر تزریق واکسن در گروه های سنی کم را دارند و تزریق این واکسن منوط به اجازه‌ی والدین می‌باشد.