ترومبوز ورید عمقی چیست؟ + علائم و بهترین درمان ترومبوز وریدی

زمان مطالعه این مطلب: 7 دقیقه

ترومبوز ورید عمقی (DVT) زمانی رخ می‌دهد که یک لخته خون (ترومبوز) در یک یا چند ورید عمقی بدن، ایجاد شود. ترومبوز ورید عمقی می‌تواند باعث درد یا تورم پا شود. اما علت ترومبوز عمقی رگ‌ها چیست؟ علائم ترومبوز ورید عمقی چیست؟ تا انتها همراه ما باشید تا در این مقاله از مجله سلامت کیوان به پاسخ سوالات شا در این خصوص بپردازیم.

ترومبوز ورید عمقی چیست؟

ترومبوز ورید عمقی که به ترومبوز وریدی یا ترومبوز عمقی رگ‌ها نیز نامیده می‌شود زمانی رخ می‌دهد که یک لخته خون در سیاهرگ‌های عمیق بدن شما ایجاد می‌شود. دلیل آن این است که رگ‌های شما آسیب دیده یا خونی که در آنها جریان دارد بسیار کند است. لخته‌های خون ممکن است تا حدی یا به طور کامل جریان خون را در ورید شما مسدود کنند. بیشتر DVT ها در ساق پا، ران یا لگن شما اتفاق می‌افتد، اما می‌توانند در سایر قسمت‌های بدن شما از جمله بازو، مغز، روده، کبد یا کلیه نیز رخ دهند.

ترومبوز وریدی به خودی خود خطری جدی برای زندگی نیست، با این‌حال شما نیاز به تشخیص و درمان سریع آن دارید. زیرا در برخی موارد لخته‌های خون این پتانسیل را دارند که آزاد شوند و در جریان خون شما حرکت کنند که موجب امبولی ریه می‌شوند. تقریباً نیمی از کسانی که به بیماری ترومبوز ورید عمقی مبتلا می‌شوند، علائم درد و تورم متناوب پا را دارند که ممکن است ماه‌ها تا سال‌ها طول بکشد. این علائم (سندرم پس از ترومبوتیک) نامیده می‌شوند و می‌تواند به دلیل آسیب به دریچه‌ها و پوشش داخلی وریدهای شما، رخ دهد. این فرایند فشار داخل رگ‌های شما را افزایش می‌دهد و باعث درد و تورم می‌شود.⁽¹⁾

شایع‌ترین علائم بیماری ترومبوز وریدی عبارتند از:

• تجمع خون
• تورم مزمن پا
• افزایش فشار در رگ‌های شما
• افزایش رنگدانه یا تغییر رنگ پوست شما
• ایجاد زخم هایی در ساق پا که به عنوان زخم های استاز وریدی شناخته می‌شوند

ترومبوز ورید عمقی چقدر شایع است؟

هر سال، تقریباً 1 تا 3 نفر از هر 1000 بزرگسال در جهان به ترومبوز عمقی و یا آمبولی ریه مبتلا می‌شوند و سالانه 300000 نفر در نتیجه DVT/PE (ترومبوز وریدی و آمبولی ریه) جان خود را از دست می‌دهند. این سومین بیماری عروقی شایع پس از حملات قلبی و سکته است. DVT/PE حاد می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد، اما در کودکان و نوجوانان کمتر شایع است و در افراد بالای 60 سال بیشتر دیده می‌شود. بیش از نیمی از ابتلا به ترومبوز وریدی و آمبولی ریه در نتیجه بستری شدن در بیمارستان به دلیل یک بیماری پزشکی یا به دنبال آن رخ می‌دهد.

بیشتر بخوانید: آمبولی ریه، از علت تا درمان

علائم ترومبوز ورید عمقی چیست؟

ترومبوز ورید عمقی معمولاً در وریدهای پا یا بازوهای شما تشکیل می‌شوند. 30٪ از افراد مبتلا به ترمبوز وریدی علائمی ندارند، اما گاهی اوقات علائم، بسیار خفیف هستند و ممکن است باعث نگرانی نباشند. علائم مرتبط با ترومبوز ورید عمقی حاد عبارتند از:

• تورم ناگهانی پا یا بازوها
• پوستی که قرمز یا بی رنگ است
• احساس درد یا حساسیت در پا یا بازوها هنگام ایستادن یا راه رفتن
• رگ‌های نزدیک سطح پوست شما ممکن است بزرگتر از حد طبیعی باشند
• ناحیه‌ای از پا یا بازوی شما که متورم یا درد می‌کند ممکن است گرمتر از حد معمول باشد
• درد شکم یا درد پهلو (زمانی که لخته های خون بر سیاهرگ های عمقی شکم شما تأثیر می گذارد)
• سردرد شدید (معمولاً با شروع ناگهانی) ویا تشنج (زمانی که لخته‌های خون روی رگ‌های مغز شما تأثیر می گذارد)

برخی از افراد نمی‌دانند که ترومبوز عمقی رگ دارند تا زمانی که لخته از پا یا بازوی آنها حرکت نکند و به سمت ریه آنها حرکت کند. علائم آمبولی حاد شامل درد قفسه سینه، تنگی نفس، سرفه همراه با خون است. اگر این علائم را دارید مهم است که فوراً با پزشک خود تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید. منتظر نمانید تا ببینید علائم شما از بین می‌روند یا خیر بلکه برای جلوگیری از عوارض جدی فوراً برای درمان اقدام کنید.

علت ترومبوز عمقی وریدی

این عوامل می‌تواند خطر ترومبوز ورید عمقی را افزایش دهند:

• ابتلا به یک بیماری ارثی (ژنتیکی) که خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد
• سرطان و برخی از درمان‌های آن مانند شیمی درمانی
• داشتن سابقه ترومبوز ورید عمقی در خود یا خانواده‌تان
• حرکت نکردن برای مدت طولانی یا بی حرکت بودن پس از جراحی یا آسیب جدی
• بارداری یا سابقه زایمان تازه
• سن بالای 40 سال (اگرچه DVT می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد)
• ابتلا به اضافه وزن و چاقی
• ابتلا به یک بیماری خود ایمنی، مانند لوپوس، واسکولیت یا بیماری التهابی روده.
• استفاده از دخانیات از جمله تنباکوها
• داشتن رگ‌های واریسی
• مصرف انواع قرص ضد بارداری یا هورمون درمانی
• داشتن کاتتر ورید مرکزی یا ضربان ساز
• ابتلا به کرونا

انقباضات عضلانی به جریان خون در بدن کمک می‌کند، هنگامی که پاها برای مدت طولانی حرکت نمی‌کنند، عضلات ساق پا منقبض نمی‌شوند و این امر باعث ایجاد ترومبوز وریدی عمقی می‌شود. نشستن طولانی مدت، مانند رانندگی طولانی، خطر ابتلا به ترومبوز عمقی را افزایش می‌دهد. همچنین استراحت طولانی مدت در رختخواب، که ممکن است ناشی از اقامت طولانی مدت در بیمارستان یا شرایط پزشکی مانند فلج باشد، نیز احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد.

مطالب مرتبط:

• علائم قلبی و عروقی کرونا چیست؟
• دلایل لخته شدن خون در بیماران مبتلا به کرونا

تشخیص ترومبوز ورید عمقی DVT

پزشک یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند. همچنین باید آزمایشات تصویربرداری زیر را نیز انجام دهید.

سونوگرافی وریدی

سونوگرافی وریدی رایج‌ترین آزمایش برای تشخیص DVT است زیرا غیر تهاجمی و به طور گسترده در دسترس است. این آزمایش از امواج اولتراسوند برای نشان دادن جریان خون و لخته شدن خون در رگ‌های شما استفاده می‌کند. یک تکنسین سونوگرافی عروقی هنگام اسکن بازو یا پای شما فشار وارد می‌کند. اگر فشار باعث فشرده شدن رگ‌های شما نمی‌شود، می‌تواند به این معنی باشد که لخته خون وجود دارد. اگر نتایج سونوگرافی واضح نباشد، پزشک می‌تواند از آزمایش تصویربرداری دیگری استفاده کند.

ونوگرافی

در این آزمایش تهاجمی، پزشک پوست گردن یا کشاله ران شما را بی‌حس می‌کند و از یک کاتتر برای تزریق رنگ مخصوص (ماده کنتراست) به رگ‌های شما استفاده می‌کند تا ببیند آیا لخته‌های خونی تا حدی یا به طور کامل جریان خون را در داخل رگ‌های شما مسدود می‌کند یا خیر. امروزه به ندرت از ونوگرافی استفاده می‌شود، اما گاهی اوقات لازم است.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا ونوگرافی تشدید مغناطیسی (MRV). تصاویری از اندام‌ها و ساختارهای داخل بدن شما را نشان می‌دهند. MRV تصاویری از رگ‌ها را در مکان‌های خاص بدن شما نشان می‌دهد. در بسیاری از موارد، MRI و MRV می‌توانند اطلاعات بیشتری نسبت به سونوگرافی وریدی یا سی تی اسکن ارائه دهند.

توموگرافی کامپیوتری

توموگرافی کامپیوتری (CT) یک نوع اشعه ایکس است که ساختارهای داخل بدن شما را نشان می‌دهد. پزشکان ممکن است از سی تی اسکن برای یافتن DVT در شکم، لگن یا مغز و همچنین لخته شدن خون در ریه‌ها استفاده کند.

درمان ترومبوز ورید عمقی

روش‌های درمانی شامل، مصرف داروهایی به نام ضد انعقاد که به آن‌ها رقیق‌کننده‌های خون نیز گفته می‌شود، جوراب‌های فشاری و بالا بردن اندام آسیب‌دیده در زمان‌های مختلف در طول روز است. در تعداد کمی از موارد، زمانی که شرایط DVT شما وخیم است، ممکن است به درمان‌های تهاجمی روش‌های مبتنی بر کاتتر نیاز داشته باشید.⁽²⁾

اهداف اصلی درمان عبارتند از:

• کاهش خطر لخته شدن خون در دیگر نقاط بدن
• جلوگیری از بزرگتر شدن لخته و درگیر شدن دیگر وریدها
• جلوگیری از شکستن لخته در رگ و حرکت آن به ریه‌ها کنید
• از عوارض طولانی مدت لخته خون (مانند نارسایی مزمن وریدی) جلوگیری کنید

داروها برای درمان ترومبوز ورید عمقی

داروهای ضد انعقاد: رقیق‌کننده‌های خون ممکن است به صورت خوراکی یا تزریق زیر پوستی تجویز شوند. این نوع داروها لخته‌های خون را از بین نمی‌برند بلکه از لخته شدن خون، بزرگ شدن دیگر لخته‌ها و از حرکت لخته‌های خون جلوگیری می‌کنند. انواع مختلفی از ضد انعقادها وجود دارند مانند: (وارفارین، هپارین و مهارکننده‌های Xa خوراکی و غیره..) بهتر است با پزشک خود در مورد بهترین نوع دارو که برای شرایط شما مناسب است مشورت کنید.

اگر نیاز به مصرف یک داروی ضد انعقاد دارید، ممکن است مجبور شوید آن را فقط برای چند ماه مصرف کنید یا ممکن است به طور نامحدود آن را مصرف کنید. زمان درمان شما ممکن است بسته به شرایط خاص هر فرد متفاوت باشد، از جمله اگر قبلاً:

• لخته داشته‌اید.
• شما برای بیماری دیگری مانند انواع سرطان یا یک بیماری خودایمنی تحت درمان هستید.
• خونریزی، شایع‌ترین عارضه جانبی داروهای ضد انعقاد است. اگر در حین مصرف این دارو متوجه شدید کبودی یا خونریزی دارید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

جوراب‌های فشرده برای درمان ترومبوز وریدی

احتمالاً برای بهبود یا خلاص شدن کامل از شر ورم پا، باید از جوراب‌های فشاری لاستیکی درجه بندی شده استفاده کنید. آسیب به دریچه‌های کوچک داخل رگ‌های شما اغلب باعث تورم می‌شوند. بیشتر جوراب‌های فشار سازی درست زیر زانو استفاده می‌شود. جوراب‌های فشار ساز باعث فشار ملایمی روی پای شما می‌شوند. برخی افراد برای دو سال یا بیشتر نیاز به پوشیدن این جوراب‌ها دارند. چندین مطالعه بالینی نشان داده‌اند که جوراب‌های فشاری علائم درد و تورم ساق پا را تا زمانی که روزانه از صبح تا عصر استفاده می‌شوند، حداقل تا 50 درصد بهبود می‌بخشند.

درمان‌های خانگی ترومبوز عمقی

DVT ممکن است در ابتدا به دلیل درد و تورم پا، رفت و آمد را برای شما دشوار کند. اما شما می‌توانید به آرامی به فعالیت‌های عادی خود بازگردید. اگر احساس کردید پاهایتان متورم یا سنگین است، در رختخواب دراز بکشید و پاشنه هایتان را حدود 12 تا 15 سانتی متر بالا نگه دارید. این به بهبود گردش خون و کاهش تورم کمک می‌کند.

علاوه بر این:

• اگر برای مدت طولانی ثابت می نشینید، عضلات ساق پا را ورزش دهید.
• در طول پروازهای طولانی مدت یا سفرهای جاده‌ای، چند دقیقه بایستید و راه بروید.
• از فعالیت‌های که ممکن است باعث آسیب جدی شوند خودداری کنید.
• اگر برای مدت طولانی ثابت می‌نشینید، عضلات ساق پا را ورزش دهید.

ییکی دیگر از روش‌های درمان‌ خانگی ترومبوز عمقی شامل مصرف مواد گیاهی مانند زنجبیل، سیر، نعناع و زعفران می‌باشد. همچنین مصرف مکمل‌هایی مانند آنتی‌اکسیدان‌ها، اسیدهای چرب امگا-3 و ویتامین E نیز می‌تواند به عنوان یک روش‌ درمانی برای ترومبوز عمقی مفید باشد.

مطالب مرتبط:

• عکس زگیل تناسلی در مردان و زنان
• علائم نارسایی قلبی چیست؟ آیا باعث مرگ می شود؟
• سندروم روده تحریک پذیر یا کولیت عصبی چیست؟ + علائم و درمان

کلام آخر

ترومبوز ورید عمقی (DVT) به دلیل تشکیل لخته رخ خون می‌دهد که معمولاً در وریدهای پا یا بازوهای شما تشکیل می‌شوند. ترومبوز وریدی به خودی خود خطری جدی برای زندگی نیست، با اینحال شما نیاز به تشخیص و درمان سریع دارید. زیرا در برخی موارد لخته های خون این پتانسیل را دارند که آزاد شوند و در جریان خون شما حرکت کنند که موجب آمبولی ریه می‌شوند.