علائم سرطان معده چیست؟ آیا سرطان معده قابل درمان است؟

زمان مطالعه این مطلب: 7 دقیقه

رشد غیر طبیعی و بی‌رویه سلول‌های معده باعث بروز علائم سرطان معده (Gastric Cancer) می‌شود. این سرطان ممکن است در هر قسمتی از معده رخ دهد، اما در بیشتر موارد رشد نامعمول سلول‌ها در بخش دیواره داخلی معده رخ می‌دهد.

علائم سرطان معده چیست؟ آیا این بیماری قابل درمان است؟ چه روش‌هایی برای درمان آن وجود دارند؟ در این مقاله از مجله سلامت کیوان به پاسخ این پرسش‌ها می‌پردازیم.

سرطان معده

همانطور که می‌دانیم معده یکی از اندام‌های اصلی سیستم گوارش به حساب می‌آید که در هضم مواد غذایی نقش مهمی ایفا می‌کند. سرطان معده هم در همین ناحیه ایجاد می‌شود. البته در 95 درصد مواقع رشد نامعمول سلول‌های سرطانی از دیواره داخلی معده شروع می‌شود^(1). در کشورهای مختلف این موضوع متفاوت است. برای مثال در برخی کشورها محل اتصال مری به معده با رشد سلول‌های سرطانی مواجه می‌شود. در میان ایرانیان نیز رشد توده سلولی معده در مجاورت اندام‌های دیگر مانند کبد و پانکراس مشاهده می‌شود. این در حالی است که، این سرطان در مردان نسبت به زنان رایج است.

بیشتر بخوانید: سرطان پانکراس یا سرطان لوزالمعده چیست و چه علائمی دارد؟

چه کسانی در معرض سرطان معده قرار دارند؟

پزشکان بر این باورند که، هر کسی ممکن است به سرطان معده مبتلا شود، اما برخی از عوامل جمعیت‌شناختی ممکن است خطر ابتلا را در برخی افراد افزایش دهند. این عوامل عبارتند:

• سیگار کشیدن
• افراد دارای اضافه وزن
• رژیم غذایی سرشار از غذاهای دودی، ترشی یا شور
• نوشیدن الکل به طور منظم
• جراحی معده
• عفونت ویروسی
• ژنتیک
• کار در صنایع زغال سنگ، فلز، چوب یا لاستیک
• قرار گرفتن در معرض آزبست
• سابقه خانوادگی سرطان معده
• عوامل ارثی مانند: پولیپ آدنوماتوز، سرطان روده بزرگ غیر پولیپوز ارثی و سندرم (Peutz-Jeghers)

انواع سرطان معده

برخی از انواع سرطان معده عبارتند از: 

ﻟﯿﻮﻣﯿﻮﺳﺎرﮐﻮم: این نوع از سرطان از ماهیچه‌های صاف معده یا از بافت لامیناپروپریا که خود بخشی از لایه‌ مخاطی معده است، آغاز می‌شود.

کارسینویید: این نوع از سرطان از لایه‌ مخاطی معده در قسمت جسم و طاق معده شروع می‌شود. امکان گسترش این گونه از سرطان معده به دیگر اندام‌ها کم‌تر از انواع دیگر سرطان معده است. 

لنفوما: این نوع از سرطان معمولاً تنها معده را درگیر می‌کند، با اینحال سرطان لنفوما می‌تواند در هر بخش دیگری از لوله‌ گوارشی هم به وجود آید.

آدنوكارسینوم: آدنوکارسینوم روده‌ای معمولاً در بخشی از معده که در نزدیکی روده کوچک قرار دارد، ایجاد می‌شود.

سرطان معده چقدر شایع است؟

سرطان معده یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در سراسر جهان است. سرطان معده دومین سرطان رایج در ایران است و آمار ابتلا به این سرطان در استان‌های شمال کشور بیشتر از مناطق دیگر است.

علائم سرطان معده

سرطان معده معمولاً در مراحل اولیه علائمی ندارد. حتی شایع‌ترین علائم اولیه سرطان معده که شامل کاهش وزن غیر طبیعی و درد معده هستند، معمولاً تا زمانی که سرطان پیشرفته‌تر نشده باشد، ظاهر نمی‌شوند.

با این وجود علائم سرطان معده عبارتند از:

• بی‌اشتهایی
• نفخ
• مشکل در بلع
• تهوع و استفراغ
• کاهش وزن غیرطبیعی
• سوزش سر دل
• یبوست یا اسهال
• ضعف و خستگی
• سوء هاضمه
• چشم یا پوست زرد رنگ
• مدفوع سیاه یا استفراغ خونی
• درد معده (اغلب بالای ناف بیمار)

بسیاری از این علائم هنگامی که به بیماری‌های دیگر مبتلا می‌شوید، ظاهر می‌شوند. بنابراین برای بررسی این موضوع که آیا علائم فرد، نشانه سرطان معده است یا بیماری دیگری، باید به پزشک مراجعه کرد.

علت سرطان معده چیست؟

معده اندامی کیسه شکل است که بین روده‌ کوچک و مری قرار دارد و علاوه‌ برگوارش، در ذخیره‌ غذا هم نقش دارد. از نظر آناتومی، معده به ۵ ناحیه‌ دهانه‌ معده، جسم معده، طاق معده، آنتروم و پیلور معده تقسیم می‌شود. همچنین، معده از ۵ لایه‌ دیگر شامل لایه‌ مخاطی، لایه‌ زیر مخاطی، لایه ماهیچه‌ای، لایه زیرسروزی و  لایه‌ سروزی تشکیل شده است.

اكثر سرطان‌های معده از لایه مخاطی معده شروع می‌شوند و هر چه سرطان به دیگر بافت‌های زيرين خود نفوذ کند، احتمال بهبودی بیمار كمتر می‌شود. داخلی‌ترین لايه معده كه اهميت بالایی دارد، لايه مخاطی ناميده می‌شود. محققان به درستی نمی‌دانند که چه عواملی باعث رشد سلول‌های سرطانی در معده می‌شوند، هرچند برخی عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهند عبارتند از:

• مصرف دخانیات
• ایجاد زخم معده
• اضافه وزن و چاقی 
• گاستریت یا ورم معده
• رشد پولیپ‌ها در معده
• رژیم غذایی سرشار از مواد فراوری شده دودی، ترشیجات یا غذاهای شور 
• نوعی از کم‌خونی طولانی‌مدت و مداوم به نام کم‌خونی پرنیسیوز یا کم‌خونی فقر ویتامین B12

احساس سوزش در ناحیه شکمی بعد از مصرف غذا و یا سو هاضمه به معنی سرطان معده نیست. اما اگر این علائم را به طور مدام مشاهده می‌کنید، لازم است که درباره علائم خود با متخصص گوارش و کبد مشورت کنید. پزشک احتمالاً نشانه‌ها را بررسی خواهد کرد و علت علائم شما را تشخیص خواهد داد.

راه‌های تشخیص سرطان معده

بر خلاف دیگر انواع سرطان، پزشکان معمولاً غربالگری سرطان معده را انجام نمی‌دهند. در واقع در مورد این بیماری، غربالگری عمدتاً چندان رایج نیست. آنچه به پزشک کمک می‌کند تا انواع آزمایش‌های مختلف را برای تشخیص سرطان معده در نظر بگیرد، شرایط و علائم بیمار است. وقتی فرد به پزشک مراجعه می‌کند، در مورد سابقه پزشکی او پرسیده می‌شود تا ببیند، آیا او در خطر ابتلا به سرطان معده قرار دارد یا خیر. برای پزشک مهم است که بداند آیا اعضای خانواده فرد به سرطان معده مبتلا بوده‌اند یا خیر. سپس انجام آزمایش‌هایی به بیمار توصیه می‌شود، که این آزمایش‌ها عبارتند از:

• آزمایش خون برای بررسی علائم سرطان

• آندوسکوپی فوقانی؛ پزشک یک لوله نازک و قابل انعطاف با یک دوربین کوچک در گلوی بیمار قرار می‌دهد تا دستگاه گوارشی او را بررسی کند.

• تست سری (GI) بالا؛ بیمار مایعی گچی با ماده‌ای به نام باریم می‌نوشد. این مایع معده او را می‌پوشاند و باعث می‌شود تا اشعه ایکس درون معده را واضح‌تر نشان دهد.

• سی‌تی اسکن؛ در این روش از اشعه ایکس برای دریافت تصاویر دقیقی از داخل بدن بیمار استفاده می‌شود.

• بیوپسی؛ پزشک بخش کوچکی از بافت معده بیمار را جدا می‌کند تا در زیر میکروسکوپ علائم سلول‌های سرطانی را بررسی کند. پزشک می‌تواند این کار را هنگام آندوسکوپی انجام دهد.

را‌ه‌های درمان سرطان معده

بسیاری از روش‌های درمانی می‌توانند با سرطان معده مبارزه کنند. روشی که پزشک برای درمان بیمار انتخاب می‌کند، به مدت زمان ابتلا فرد به مرحله سرطان بستگی دارد. بسته به مرحله پیشرفت سرطان، روش‌های درمانی به شکل زیر خواهد بود:

مرحله صفر

مرحله صفر زمانی است که، پوشش داخلی معده فرد دارای گروهی از سلول‌های ناسالم است و این امکان وجود دارد که به سرطان تبدیل شوند. جراحی معمولاً برای درمان فرد در مرحله صفر، روشی مناسب است. بنا به تصمیم پزشک، او بخشی یا تمام معده و همچنین غدد لنفاوی مجاور معده را برمی‌دارد.

مرحله اول

در این مرحله، فرد یک تومور در پوشش معده خود دارد و ممکن است به غدد لنفاوی فرد گسترش یابد. پزشک همانند مرحله صفر، احتمالاً برای برداشتن بخش یا تمام معده و غدد لنفاوی مجاور، جراحی را انتخاب خواهد کرد. همچنین ممکن است که بیمار شیمی درمانی انجام دهد، این درمان‌ را می‌توان قبل از جراحی برای کوچک کردن تومور و پس از آن برای از بین بردن سرطان باقی‌مانده استفاده کرد.

لازم است بدانید که شیمی‌درمانی از داروها برای حمله به سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. گاهی شیمی‌درمانی همراه با پرتو درمانی نیز انجام می‌شود تا، سلول‌های سرطانی با استفاده از پرتوهای پرانرژی از بین بروند.

مرحله دوم

در مرحله دوم، سرطان به لایه‌های عمیق‌تر معده و شاید به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته باشد. جراحی برای برداشتن بخش یا تمام معده و همچنین غدد لنفاوی مجاور همچنان درمان اصلی است. فرد به احتمال زیاد قبل از جراحی شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی انجام دهد و ممکن است بعد جراحی یکی از این دو روش درمانی را برای ادامه درمان استفاده کند.

مرحله سوم

سرطان معده ممکن است در مرحله سوم در تمام لایه‌های معده و همچنین سایر اندام‌های نزدیک آن، مانند طحال یا روده بزرگ رشد کرده باشد. از طرفی این امکان وجود دارد که، توده سلول سرطانی کوچک‌تر شده اما به عمق غدد لنفاوی رسیده باشد. در این مرحله درمان معمولاً شامل برداشتن کل معده همراه با شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی است. این روش درمانی گاهی اوقات می‌تواند این سرطان را درمان کند. اما اگر چنین نباشد، می‌تواند در کنترل و کاهش علائم نقش بزرگی داشته باشد. اگر فرد برای جراحی آماده نباشد، پزشک ممکن است شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا هر دو را توصیه کند.

مرحله چهارم

در این مرحله، سرطان به اندام‌هایی مانند کبد، ریه‌ها یا مغز گسترش یافته است. درمان سرطان معده در این مرحله بسیار سخت‌ است، اما پزشک می‌تواند تا حدودی علائم سرطان را تسکین دهد.

چشم انداز افراد مبتلا به سرطان معده چگونه است؟

چشم انداز آینده سرطان معده به مرحله سرطان بستگی دارد. افرادی که در مراحل اولیه سرطان معده هستند، پیش آگهی بسیار بهتری نسبت به افراد در مراحل بعدی دارند. میزان بقای 5 ساله سرطان معده ممکن است تا 70 درصد (برای گسترش کم) یا تا 6 درصد (برای گسترش پیشرفته) باشد.

برای ارزیابی دقیق تر پیش آگهی خود با پزشک صحبت کنید. نوع سرطانی که دارید، گسترش آن، سلامتی شما و نحوه واکنش سرطان شما به درمان، همگی پیش آگهی شما را شکل می‌دهند.

بیشتر بخوانید

• روش های درمان سرطان و انواع آن
• عدم تحمل لاکتوز یا حساسیت به لاکتوز چیست؟ + علائم و درمان
• علت سوزش معده و سر دل چیست؟ + بهترین درمان سوزش معده

چگونه از سرطان معده پیشگیری کنیم؟

شما می‌توانید با رعایت برخی نکات و تغیرات در سبک زندگی از ابتلا به سرطان معده پیشگیری کنید.

نداشتن اضافه وزن

اگر اضافه وزن یا چاقی دارید، با پزشک خود در مورد راهکارهایی برای کمک به کاهش وزن خود مشورت کنید. مهم است که کاهش وزن را به صورت آهسته و اصولی پیگیری کنید. همچنین سعی کنید در طول روز مقداری از زمان خود را به فعالیت‌های ورزشی اختصاص دهید, تا علاوه بر کاهش وزن به بهبود سلامت بدن و قوی کردن عضلات خود نیز کمک کنید.

رژیم غذایی مناسبی را انتخاب کنید

سعی کنید هر روز میوه و سبزیجات بیشتری در رژیم غذایی خود بگنجانید. طیف گسترده‌ای از میوه‌ها و سبزیجات را انتخاب کنید و از خورن محصولات غذایی آماده و صنعتی خودداری کنید. همچنین سعی کنید از مصرف غذاهای چرب خودداری کنید. برخی تحقیقات نشان داده‌اند افرادی که به طور روزانه محصولات غذایی آماده و فست فودها را مصرف می‌کنند بیشتر در خطر ابتلا به سرطان معده هستند.

عدم مصرف دخانیات

اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید. سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان معده و همچنین بسیاری از انواع دیگر سرطان‌ها مانند سرطان حنجره و ریه را افزایش می‌دهند. با اینحال ترک سیگار می‌تواند برای برخی افراد دشوار باشد، بنابراین مهم است که این احساس مسئوليت را نسبت به خود داشته باشید و سعی کنید مصرف دخانیات را ترک کنید .

جمع‌بندی

• رشد بی‌رویه و نامعمول سلول‌های معده باعث بروز علائم سرطان معده می‌شود.

• در 95 درصد مواقع رشد نامعمول سلول‌های سرطانی از دیواره داخلی معده شروع می‌شود.

• رژیم غذایی ناسالم، سیگار کشیدن، ژنتیک و سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان معده، احتمال ابتلا به آن را افزایش می‌دهد.

• کاهش وزن شدید، یبوست، اسهال، استفراغ خونی، بی‌اشتهایی، سوء هاضمه و خستگی از علائم شایع سرطان معده است.

• برای درمان سرطان ناحیه معده از روش‌های جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید:

• زخم معده چیست؟ علائم، تشخیص + 5 روش درمان
• آندوسکوپی چیست و چه نقشی در تشخیص بیماری ها دارد؟