سقط جنین چگونه است؟ + انواع و علائم سقط جنین خود‌ به‌ خودی

زمان مطالعه این مطلب: 6 دقیقه

متاسفانه امروزه بسیاری از مادران به صورت انتخابی سقط جنین انجام می‌دهند اما سقط جنین می‌تواند در اثر مشکل مادر و یا مشکلات سلامت خود جنین نیز رخ دهد. در این مقاله از مجله سلامت کیوان همراه ما باشید تا به توضیح سقط جنین پزشکی و عوارض جبران‌ ناپذیر آن بپردازیم.

سقط جنین چیست؟

عوامل مختلفی می‌تواند باعث سقط جنین شود. یکی از مهمترین عواملی که می‌تواند باعث سقط جنین شود مشکلات ژنتیکی است که اغلب در هفته‌های اول بارداری اتفاق می‌افتد. بیشتر جنین‌هایی که در هفته‌های اول بارداری سقط می‌شوند، به‌خاطر مشکلات ژنتیکی است که دارند. این جنین‌ها معمولا توانایی زنده ماندن را ندارند و در سنین پایین و در همان هفته‌های اول بارداری از بین می‌روند.

متاسفانه علت نیمی از سقط جنین‌های خود‌به‌خودی و یا سقط جنین‌ طبیعی ناشی از مشکلات کروموزومی هستند. با این‌حال ناهنجاری‌های کروموزومی در اسپرم یا تخمک تصادفی بوده و ارتباطی به سلامت والدین ندارد.

انواع سقط جنین چگونه است؟

علاوه‌بر سقط جنین خود‌به‌خودی که ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، البته این نکته را بهخاطر داشته باشید که انجام سقط جنین عمدی می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیر برای شما داشته‌باشد و انجام آن غیرقانونی و غیرشرعی است. با این‌حال در صورت نیاز به انجام سقط جنین، روش‌های مختلفی وجود دارد. این روش‌ها، شامل سقط جنین با مصرف داروها و یا سقط جنین با کمک اقدامات جراحی است.⁽¹⁾

علائم سقط جنین

سقط جنین در اوایل بارداری ممکن است با یک دوره‌ی پریودی اشتباه گرفته‌شود، اما بعد از گذشت ۸ هفته از دوره بارداری، این احتمال کم‌تر است. اگر در طول دوره بارداری خود هریک از علائم ذکرشده را تجربه کردید، بلافاصله به مراکز درمانی مراجعه‌کنید. علائم سقط جنین شامل موارد زیر است:

• لکه بینی شدید
• خونریزی واژینال خفیف تا شدید
• ترشح بافت یا مایعات از واژن (ترشحات واژن)
• درد شکم
• درد زیر شکم زنان

چه چیزی باعث سقط جنین خود‌به‌خودی می‌شود؟

سقط جنین طبیعی و یا سقط جنین خود‌به‌خودی به معنای دفع جنین قبل از هفته‌ی ۲۰ بارداری است. تقریبا نیمی از سقط‌های جنینی که در سه‌ماهه‌ی اول بارداری اتفاق‌می‌افد، ناشی از ناهنجاری‌های کروموزومی در اسپرم یا تخمک والدین هستند.

کروموزوم‌ها ساختارهای کوچکی در سلول‌های بدن ما هستند که ژن‌های بی‌شماری را به عنوان واحد اصلی وراثت حمل می‌کنند. ژن‌ها تمام خصوصیات جسمی والدین مانند جنسیت، رنگ چشم، رنگ مو و گروه خونی کودک شما را تعیین می‌کنند.

از عوامل دیگری که باعث سقط جنین طبیعی و یا خود‌به‌خودی می‌شوند، شامل موارد زیر هستند.

• مشکلات کروموزومی
• عفونت‌های مقاربتی
• بی‌نظمی هورمونی
• سن مادر
• دیابت کنترل نشده
• چاقی و اضافه وزن
• تیروئید
• افتادگی رحم
• چسبندگی رحم
• ناهنجاری‌های رحم
• ناتوانی دهانه رحم
• فشار خون بالا
• بیماری‌های کلیوی شدید
• عفونت‌های باکتریایی کنترل نشده
• عوارض ناشی از مصرف سیگار و الکل
• کاشت نامناسب تخمک در دیواره رحم
• اختلالات سیستم ایمنی بدن و بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس
• قرارگرفتن در معرض تشعشعات بالا یا محیط‌های آلوده و سمی

سقط جنین پزشکی چیست؟

بسیاری از افراد گمان می‌کنند که انجام سقط جنین یک تصمیم کاملا شخصی بر اساس شرایط آن‌ها است البته به خاطر داشته باشید که انجام سقط جنین پزشکی در ایران غیرقانونی و غیرشرعی است. زنان ممکن است به دلیل خطر ابتلای کودک خود به یک بیماری مادرزادی یا ارثی، برای پایان دادن به بارداری ناخواسته یا تکمیل سقط جنین زودهنگام، سقط جنین پزشکی را انتخاب کنند.

همانطور که قبلا به آن اشاره کردیم، به طور کلی سقط جنین پزشکی روشی است که در آن از ترکیبی از داروها برای پایان دادن به بارداری استفاده می‌شود و باعث توقف رشد جنین در طول بارداری و سپس ریزش پوشش داخلی رحم می‌شود. این نوع سقط جنین را می‌توان به محض شروع بارداری تا حدود هفته نهم بارداری انجام داد.

طرز انجام سقط جنین دارویی چگونه است؟

سقط جنین پزشکی و یا سقط جنین دارویی نیازی به انجام جراحی ندارد و تا هفته نهم بارداری انجام می‌شود. فرایند انجام سقط جنین پزشکی شامل مصرف دو دارو است، میفپریستون و میزوپروستول. داروی میفپریستون با مسدود کردن هورمون پروژسترون عمل می‌کند. بدون وجود هورمون پروژسترون، رحم نمی‌تواند به رشد خود ادامه دهد، همچنین داروی میزوپروستول باعث گرفتگی و خونریزی برای تخلیه رحم می‌شود.

برای مصرف قرص میفپریستون و میزوپروستول برای سقط جنین چندین روش وجود دارد. یکی از روش‌ها مصرف دوز بالا و دیگری مصرف دوز پایین این داروها است و اینکه از کدام روش برای سقط جنین استفاده‌شود، بستگی به عوامل زیادی دارد.

اگر سن حاملگی شما بالا باشد، گیرنده‌های پروستاگلندین‌ به این دارو حساسیت بیشتری نشان‌می‌دهند. معمولا استفاده از این داروها برای افرادی که سن حاملگی بالاتری دارند با دوز پایین شروع می‌شود چون می‌تواند عوارض جانبی شدیدی را با خود به همراه داشته‌باشد.

استفاده از دارو برای افرادی که سن حاملگی کم‌تری دارند، باید از دوز بالای داروها استفاده‌شود تا شخص به آن واکنش بیشتری نشان‌دهد. البته تشخیص اینکه از کدام روش برای سقط جنین استفاده‌شود، بستگی به تشخیص متخصص زنان شما دارد. ممکن است نحوه‌ی استفاده از این داروها جذب از طریق داخل واژن باشد.

چه کسانی نمی‌توانند سقط جنین پزشکی انجام دهند؟

از نظر پزشکی، انجام سقط جنین برای کسانی که شامل موراد زیر هستند، توصیه نمی‌شود.

• حاملگی خارج از رحم داشته باشید
• اختلال انعقاد خون یا کم خونی قابل توجهی دارید
• نارسایی مزمن آدرنال داشته باشید
• از کورتیکواستروئیدهای طولانی مدت استفاده کنید
• یک دستگاه داخل رحمی (IUD) داشته باشید
• به داروهای مصرفی حساسیت داشته باشید
• به مراقبت‌های اورژانسی دسترسی ندارید

قبل از مصرف داروهای سقط جنین، مطمئن شوید که مایل هستید تمام دوزهای تجویز شده را تکمیل کنید. نادیده گرفتن یک دوز یا عدم پیروی از دستورالعمل‌ها می‌تواند خطرات جدی برای سلامتی ایجاد کند.

خطرات سقط جنین پزشکی عبارتند از:

• سقط جنین ناقص
• خونریزی شدید واژینال
• بورز عفونت
• تب
• اسهال و درد گوارشی
• واکنش آلرژیک به داروها

در حین سقط جنین پزشکی چه اتفاقی می‌افتد؟

سقط جنین دارویی شامل مصرف دارو به صورت خوراکی یا از طریق واژن است. این روش سقط جنین نیازی به بیهوشی یا جراحی ندارد. همانطور که قبلا توضیح دادیم، داروی میفپریستون با مسدود کردن پروژسترون عمل می‌کند. با مسدود شدن پروژسترون، پوشش رحم نازک می‌شود و جنین چسبیده نمی‌ماند. همچنین داروی میزوپروستول باعث انقباض رحم، خونریزی و خروج جنین می‌شود.

شدیدترین عوارض جانبی سقط جنین دارویی بلافاصله پس از مصرف قرص دوم یعنی میزوپروستول شروع می‌شود. پس از مصرف هر دو دوز دارو، می‌توانید انتظار داشته باشید که موارد زیر رخ دهند:

• خونریزی و گرفتگی که بین یک تا چهار ساعت پس از مصرف قرص دوم شروع می‌شود.
• خونریزی شدید همراه با لخته شدن خون تا چند ساعت آینده.
• گرفتگی عضلانی شدید برای چندین ساعت.
• تب یا لرز کم که حدود یک روز پس از مصرف قرص دوم ادامه دارد. همچنین برخی عوارض دیگر مانند احساس خستگی، حالت تهوع و سرگیجه و اسهال از عوارض جانبی سقط جنین پزشکی هستند.
• عفونت واژن نیز از عوارض جانبی سقط جنین دارویی است. بزرگترین علائم عفونت بعد از سقط جنین دارویی بوی نامطبوع واژن و تب است که بیش از 24 تا 48 ساعت طول می‌کشد.

آیا سقط جنین در ایران قانونی است؟

در ایران، سقط جنین قانونی است تنها در مواردی که پزشکان تشخیص دهند که حاملگی برای مادر یا جنین خطرناک است و بر اساس قوانین پزشکی و شرایط مشخصی انجام شود. به عنوان مثال، اگر بارداری برای مادر و یا جنین خطرناک باشد، یا در صورتی که جنین دچار بیماری‌های جدی یا ناتوانی‌های جسمی و ذهنی شود، ممکن است سقط جنین قانونی باشد. اما سقط جنین برای دلایلی مانند عدم تمایل زوجین به فرزند، مسائل اقتصادی یا فرهنگی، در ایران غیرقانونی است و ممکن است منجر به پیگرد شدید قانونی شود.

سقط جنین در ایران و اجرای طرح نفس

حسین فرشیدی در گفت‌وگو با تسنیم درباره جزئیات اجرای طرح “نفس” برای کاهش آمار سقط جنین در کشور اظهارداشت: برخی از انواع سقط‌جنین‌ها به‌دلیل شرایط و بیماری‌های مادر یا جنین پس از بررسی پزشکی قانونی صورت می‌گیرد، اما برخی از انواع سقط جنین عمدی است و خانواده‌ها به‌دلایل مختلف از جمله مسائل فرهنگی، اقتصادی و غیره به‌دنبال سقط جنین هستند و از این مسئله اطلاعی ندارند که سقط جنین در واقع گرفتن جان یک انسان است و به احکام شرعی آن نیز واقف نیستند. در طرح “نفس” به این دسته از زوجین، خدمات مشاوره‌ای ارائه می‌شود تا از سقط جنین منصرف شوند.

فرشیدی در پاسخ به سؤالی مبنی بر نحوه شناسایی زوجینی که قصد سقط جنین دارند، بیان داشت: در حال حاضر تمام مراکز بهداشتی کشور قسمت مشاوره ازدواج و باروری دارند و مراکز بهداشتی وضعیت بارداری مراجعین را بررسی می‌کنند. اطلاعات افرادی که باردار هستند در سامانه ملی باروری سالم ثبت می‌شود و وضعیت مادر پیگیری می‌شود. اگر طی روند این پیگیری‌ها، مراقبین سلامت پی ببرند که احتمال دارد یک زوج اقدام به سقط جنین کنند، به آنها مشاوره ارائه می‌شود.

وی افزود: این طرح در همه استان‌ها در حال اجراست و مشاوره در مراکز بهداشتی کشور انجام می‌شود. در این مشاوره، مبانی حقوقی، احکام، مسائل علمی و عوارض سقط جنین برای مادر و پدر تبیین می‌شود.

بنا به این گزارش، پیش از این محمدبیگی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی از انجام سالانه 250 تا 650 هزار سقط جنین در کشور خبر داده و اعلام کرده بود که 85 درصد سقط‌جنین‌ها در خود خانواده و توسط پدر و مادر انجام می‌گیرد.

کلام آخر

تصمیم‌گیری برای پایان دادن به زنگی یک جنین هرگز آسان نیست همچنین در برخی شرایط به دلیل مشکلات زمینه‌ای و یا ابتلا به برخی بیماری‌ها ممکن است دچار سقط جنین شوید، به همین دلیل اغلب بعد از سقط جنین، افراد دچار احساس ناراحتی یا احساس گناه می‌شوند که امری طبیعی است.

با این‌حال این احساسات می‌تواند در هر فردی متفاوت باشد. اگر احساس غم و اندوه شما با گذشت زمان از‌ بین‌ نرفت، و یا دچار استرس و اضطرب شدید یا دچار مشکلات بی خوابی شدید، بهتر است با پزشک خود در باره آن‌ها صحبت‌کنید. در صورت نیاز، صحبت‌ با پزشک متخصص سلامت روان و داشتن مشاوره پزشکی می‌توانند به درمان افسردگی پس از سقط جنین شما کمک‌کند.