سندروم پای بیقرار چیست؟ + علائم و درمان سندرم پای بی قرار

زمان مطالعه این مطلب: 7 دقیقه

سندروم پای بیقرار یا به انگلیسی Restless leg syndrome که به آن بیماری ویلیس اکبوم نیز گفته می‌شود، یک اختلال عصبی است که باعث میل شدید و اغلب غیرقابل مقاومت برای حرکت دادن پاها و حتی بازوها یا بدن می‌شود. این اختلال همراه با سایر احساسات در اندام‌های شما رخ می‌دهد. همراه ما باشید تا در این مقاله از مجله سلامت کیوان به علل، علائم و روش‌های درمان سندروم پای بی قرار بپردازیم.

سندروم پای بیقرار چیست؟

سندروم پای بی قرار یک اختلال عصبی است که باعث ایجاد احساسات ناخوشایند در پاها، همراه با میل شدید به حرکت دادن آنها می‌شود. برای اکثر مردم، این میل زمانی شدیدتر است که شما آرام هستید یا سعی می‌کنید بخوابید. جدی‌ترین نگرانی برای افراد مبتلا به RLS این است که این عارضه باعث خواب آلودگی و خستگی در طول روز می‌شود. در صورت عدم درمان، بی خوابی می‌تواند افراد مبتلا به سندرم پای بی قرار را در معرض سایر مشکلات سلامتی از جمله افسردگی قرار دهد.⁽¹⁾

سندروم پای بی‌ قرار چقدر شایع است؟

بر اساس گزارش موسسه ملی اختلالات عصبی امریکا (NINDS)، عارضه سندرم پای بی‌ قرار حدود 10 درصد از افراد جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این عارضه می‌تواند در هر سنی رخ‌دهد، اگرچه معمولا خطر ابتلا به این بیماری در سنین میانسالی یا بعد از آن بیشتر است. همچنین طبق برخی مطالعات، احتمال ابتلا به سندرم پای بی قرار در زنان دو برابر بیشتر از مردان است.

علائم سندروم پای بیقرار

بارزترین علائم سندروم پای بی قرار، میل شدید به حرکت دادن پاهای خود است، به خصوص زمانی که یک جا نشسته‌اید یا در رختخواب دراز کشیده‌اید. همچنین ممکن است احساسات غیرعادی مانند سوزن سوزن شدن در پاهای خود احساس کنید. اگر پای بی قرار خفیف داشته باشید، ممکن است علائم شما هر شب رخ ندهد. همچنین ممکن است این حرکات را به عصبی بودن یا استرس نسبت دهید. نادیده گرفتن علائم شدیدتر پای بیقرار می‌تواند برای شما چالش برانگیز باشد. این علائم می‌تواند ساده ترین فعالیت‌ها را نیز برای شما دشوار کنند.

علائم بیماری سندروم پای بی قرار در طول شب بدتر می‌شود، به همین علت افراد مبتلا به این عارضه در به خواب رفتن یا خواب ماندن مشکل دارند. در موارد خفیف، علائم بیماری ممکن است به طور کوتاه مدت ظاهر شوند و از بین بروند. عارضه RLS همچنین می‌تواند سایر قسمت های بدن، از جمله بازوها و سر شما را نیز تحت تاثیر قرار دهد. برای اکثر افراد مبتلا به سندرم پای بی قرار، علائم با افزایش سن بدتر می‌شود. افراد مبتلا به این سندروم پای بی قرار اغلب از حرکت دادن به عنوان راهی برای تسکین علائم استفاده می‌کنند.

علت سندرم پای بی قرار

بیشتر اوقات، علت ابتلا به سندرم پای بیقرار در افراد ناشناخته است. با این‌حال علت ابتلا به سندروم پای بیقرار ممکن است به یک استعداد ژنتیکی و یا محرک‌های محیطی بستگی داشته باشد. بیش از 40 درصد از افراد مبتلا به سندروم پای بی قرار، دارای سابقه خانوادگی این بیماری هستند. در واقع، پنج نوع ژن مرتبط با RLS وجود دارد. هنگامی که هرکدام از پنج نوع ژن مرتبط با RLS در اقوام نزدیک شما وجود داشته باشد خطر ابتلا به این بیماری بیشتر است.

همچنین یکی دیگر از علت‌های احتمالی ابتلا به سندرم پای بیقرار کم بودن سطح آهن در مغز است حتی زمانی که آزمایش خون نشان دهد که سطح آهن خون شما طبیعی است. ممکن است سطوح پایین آهن در مغز وجود داشته باشد. یکی دیگر از علت‌های ابتلا به این عارضه اختلال در مسیرهای دوپامین مغز است. بیماری پارکینسون نیز با دوپامین مرتبط است. به همین دلیل بسیاری از افراد مبتلا به پارکینسون، به سندرم دست و پای بی قرار نیز مبتلا می‌شوند.

این امکان وجود دارد که برخی از مواد مانند کافئین یا الکل نیز باعث تحریک یا تشدید علائم سندروم پای بیقرار شوند. علاوه بر عوامل ژنتیکی، بسیاری از مشکلات پزشکی و سایر عوامل احتمالی که با ایجاد پای بی قرار ارتباط نزدیکی دارند، عبارتند از:

• سطوح پایین آهن خون (کمبود آهن)
• اورمی (بیماری مرتبط با بدتر شدن عملکرد کلیه)
• کم کاری تیروئید
• افسردگی
• فیبرومیالژیا
• بیماری پارکینسون
• بیماری کلیوی
•  دیابت
• روماتیسم مفصلی
• نوروپاتی محیطی
• بارداری

همچنین برخی داروها می‌توانند به ایجاد سندرم پای بی قرار کمک کنند. مصرف برخی داروهای ضد افسردگی، داروهای آلرژی و داروهای ضد تهوع ممکن است موجب تشدید علائم و وخامت این عارضه شود. درواقع سندرم پای بی قرار اولیه به یک بیماری زمینه‌ای مرتبط نیست، اما می‌تواند ناشی از یک بیماری زمینه‌ای مانند نوروپاتی، دیابت یا نارسایی کلیه باشد. در این صورت، درمان بیماری اصلی ممکن است عوارض بیماری مانند سندروم دست و پای بیقرار را در بیمار برطرف کند.

عوامل افزایش خطر سندرم پای بی قرار

موارد خاصی وجود دارند که ممکن است شما را در خطر ابتلا به عارضه RLS قرار دهند. اما مشخص نیست که آیا واقعاً باعث ایجاد RLS می‌شوند یا خیر.

• جنسیت: زنان دو برابر مردان احتمال ابتلا به سندرم پای بیقرار را دارند.
• سن: اگرچه در هر سنی می‌توانید به پای بی قرار مبتلا شوید، اما ابتلا به این عارضه بعد از میانسالی شایع‌تر و شدیدتر است.
• سابقه خانوادگی: اگر سایر اعضای خانواده شما به سندرم پای بی قرار مبتلا باشند، احتمال ابتلای شما بیشتر است.
• بارداری: برخی از زنان در طول بارداری، به ویژه در سه ماهه آخر، دچار سندروم پای بی قرار می‌شوند. این مشکل معمولاً ظرف چند هفته پس از زایمان برطرف می‌شود. بیشتر بخوانید: علائم بارداری چیست؟
• بیماری های مزمن: شرایطی مانند نوروپاتی محیطی، دیابت و نارسایی کلیه ممکن است منجر به RLS شود.
• داروها: داروهای ضدتهوع، ضد روان پریشی، ضد افسردگی و آنتی هیستامین ممکن است علائم RLS را تحریک یا تشدید کنند.

تشخیص سندرم پای بیقرار

هیچ آزمایشی وجود ندارد که بتواند RLS را تأیید یا رد کند. بخش بزرگی از تشخیص بر اساس توصیف شما از علائم بیماری خواهد بود. برای رسیدن به تشخیص پای بی قرار، تمام موارد زیر باید وجود داشته باشد:

• میل شدید به حرکت که معمولاً با احساسات عجیب و غریب همراه است.
• علائم در شب بدتر می‌شود و در اوایل روز خفیف یا نیست می‌شود.
• علائم حسی زمانی ایجاد می‌شود که شما سعی می‌کنید آرام شوید یا بخوابید.
• علائم حسی هنگام حرکت کاهش می یابد.
• حتی اگر همه معیارها برآورده شوند، احتمالاً همچنان به معاینه فیزیکی نیاز خواهید داشت. پزشک شما می خواهد سایر دلایل عصبی علائم شما را بررسی کند.

حتماً اطلاعاتی در مورد هر گونه دارو و مکمل‌های بدون نسخه و نسخه‌ای که مصرف می‌کنید ارائه دهید و در صورت داشتن هر گونه بیماری مزمن شناخته شده به پزشک خود اطلاع دهید. آزمایش خون، کمبود آهن و سایر ناهنجاری‌ها را بررسی می‌کند. اگر نشانه‌ای وجود داشته باشد که چیزی غیر از RLS درگیر باشد، ممکن است به یک متخصص خواب، متخصص مغز و اعصاب یا متخصص دیگری ارجاع داده شوید.

بیشتر بخوانید:

• سندروم روده تحریک پذیر یا کولیت عصبی چیست؟
• سندروم پیش از قاعدگی چیست و چگونه درمان می‌شود؟
• سندروم شوگرن چیست؟ علائم، تشخیص و درمان
• بیماری سندرم گیلن باره چیست؟

درمان سندروم پای بیقرار

درمان‌های خانگی، اگرچه بعید است که علائم را کاملاً از بین ببرند، اما ممکن است به کاهش علائم کمک کنند. ممکن است برای یافتن راه‌حل‌هایی که بیشترین کمک را دارند، به آزمون و خطا نیاز باشد. درمان سندرم پای بیقرار به شدت علائم بستگی دارد.

• مصرف کافئین، الکل و تنباکو را کاهش دهید یا حذف کنید.
• برای یک برنامه خواب منظم، با ساعت خواب و بیدار شدن یکسان در هر روز هفته تلاش کنید.
• هر روز کمی ورزش کنید، مانند پیاده‌روی یا شنا.
• در شب عضلات پای خود را ماساژ دهید یا کشش دهید.
• قبل از خواب در حمام آب گرم غوطه ور شوید.
• در صورت بروز علائم از پد گرم کننده یا کیسه یخ استفاده کنید.
• یوگا یا مدیتیشن را تمرین کنید.

• ورزش منظم و سبک زندگی سالم

سعی کنید سبک زندگی سالمی داشته باشید و به طور کلی در طول روز یک ورزش هوازی، مانند دوچرخه‌سواری یا پیاده‌روی داشته باشید. اما توجه داسته باشید از ورزش‌های سنگین و شدید اجتناب کنید. همچنین بهتر است در طول روز زمانی را برای آرامش ذهن و بدن خود اختصاص دهید. شما می‌توانید برای انجام این‌کار روزانه ساعاتی را به یوگا و مدیتیشن اختصاص دهید.

• سعی کنید بخوابید

سعی کنید یک برنامه خواب منظم داشته باشید. هنگامی که در رخت‌خواب دراز کشیده‌اید از مطالعه، تماشای تلویزیون یا استفاده از تلفن همراه پرهیز کنید. سعی کنید در طول روز 7 تا 9 ساعت بخوابید. نداشتن خواب کافی می‌توانند علائم سندرم پای بی قرار را بدتر کند.

• پرهیز یا محدود کردن مصرف کافئین

از مصرف محصولات خوارکی کافئین‌دار پرهیز کنید یا مقدار مصرف آن‌ها را کاهش دهید، برای مثال قهوه، چای، نوشابه کولا، شکلات، و برخی داروها، می‌توانند علائم پای بی قرار را بدتر کنند.

داروی سندروم پای بیقرار

اگر سندروم پای بی قرار شما با رعایت خواب اصولی و مدیریت استرس درمان نشود باید تحت درمان دارویی قرار بگیرید. به طور کلی مصرف داروها باعث درمان سندرم پای بیقرار نمی‌شوند، اما می‌تواند به مدیریت علائم بیماری کمک کنند. برخی از گزینه‌های دارویی که با تجویز پزشک مصرف می‌شوند عبارتند از:

• داروهای افزایش دهنده دوپامین (عوامل دوپامینرژیک) این داروها به کاهش حرکت پاها کمک می‌کنند. مانند:
  • پرامیپکسول (Mirapex)
  • روپینیرول (Requip)
  • روتیگوتین (Neupro)

توجه داشته باشید مصرف این داروها حتما باید با تشخیص پزشک متخصص باشد و از مصرف خودسرانه این داروها جدا خودداری کنید. عوارض جانبی این داروها ممکن است شامل سبکی سر و حالت تهوع باشد. این داروها می‌توانند با گذشت زمان کمتر موثر شوند. همچنین مصرف داروهای افزایش دهنده دوپامین، در برخی افراد، می‌تواند باعث ایجاد اختلالات کنترل تکانه، و خواب آلودگی در طول روز و بدتر شدن علائم سندروم پای بی قرار شوند.

بیشتر بخوانید:

• علت بی خوابی شبانه و راه سریع درمان بی خوابی چیست؟
• درمان فوری ضعف و بی حالی؛ 7 روش رفع ضعف کرونا در خانه
• مه مغزی و راه های درمان آن

کلام آخر

سندرم پاهای بیقرار (RLS) که به آن بیماری ویلیس اکبوم نیز گفته می‌شود، سندرم پای بی‌قرار یا RLS یک اختلال عصبی است. RLS باعث ایجاد احساسات ناخوشایند در پاها، همراه با میل شدید به حرکت دادن آنها می‌شود. برای اکثر مردم، این میل زمانی شدیدتر است که شما آرام هستید یا سعی می‌کنید بخوابید. یشتر اوقات، علت ابتلا به RLS در افراد نا شناخته است. با اینحال علت ابتلا به سندرم پای بیقرار ممکن است به دلیل یک استعداد ژنتیکی و یا محرک‌های محیطی بستگی داشته باشد.