بیماری اندومتریوز چیست؟ + علائم و 6 درمان اندومتریوزیس

زمان مطالعه این مطلب: 6 دقیقه

آندومتریوز یک بیماری شایع و یک وضعیت دردناک است که می‌تواند زندگی روزمره شما را تحت تاثیر قرار دهد. هنگامی که به اندومتریوز مبتلا هستید، بافت اندومتریوم در سایر نقاط شکم و ناحیه لگن شما رشد می‌کند. اندومتریوز می‌تواند باعث قاعدگی‌های دردناک و سنگین و همچنین مشکلات باروری شود. اما اندومتریوز یا اندومتریوزیس چیست؟ درمان اندومتریوز چیست؟ در این مقاله از مجله سلامت کیوان به پاسخ این سوالت میپردازیم.

اندومتریوز چیست؟

آندومتریوز که به آن اندومتریوزیس نیز می‌گویند، شرایطی است که در آن بافت اندومتریوم (لایه داخلی بافت رحم) در سایر قسمت‌های بدن شما مانند تخمدان‌ها، مثانه و یا روده به صورت نابجا رشد می‌کنند. هنگامی‌که این بافت در مکان‌های نابجا رشد می‌کند، می‌تواند علائم ناراحت کننده‌ای را ایجاد کند که بر زندگی روزمره شما تأثیر بگذارد. این بافت همان چیزی است که در طول دوره پریود دفع می‌شود. اندومتر لایه‌هایی از بافت رحم هستند که در امتداد پوشش داخلی رحم ایجاد می‌شوند. وقتی پریود می‌شوید، این لایه‌ها از دیواره‌های رحم می‌افتند و از طریق واژن به بیرون هدایت می‌شوند.

اگر باردار شوید، آندومتر به حمایت از مراحل اولیه بارداری کمک می‌کند به همین دلیل برخی از افراد مبتلا به آندومتریوز برای باردار شدن با مشکلاتی مواجه می‌شوند. همانطور که گفته شد، هنگامی که شما آندومتریوز دارید، بافتی مشابه آندومتر روی سایر اندام‌ها رشد می‌کند. این بافت می‌تواند در شکم، و ناحیه‌های لگن شما رشد کنند. این بافت از نظر هورمونی حساس است و می تواند در طول چرخه قاعدگی شما ملتهب شود. این نواحی از بافت مشابه آندومتر می‌توانند باعث کیست تخمدان، ضایعات سطحی، ندول های عمیق و بافت اسکار در بدن شما ایجاد کنند.⁽¹⁾

چند مکان که ممکن است اندومتریوز در آن‌ها ایجاد شوند عبارتند از:

• خارج و پشت رحم
• لوله های فالوپ
• تخمدان‌ها
• واژن
• صفاق (پوشش داخلی شکم و لگن)
• مثانه و حالب
• روده‌ها
• رکتوم
• دیافراگم (عضله‌ای در نزدیکی قفسه سینه که نقش مهمی در تنفس دارد)

آندومتریوز چقدر جدی است؟

اندومتریوز یک بیماری شایع است که می‌تواند در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد کند. این عارضه می‌تواند باعث درد طولانی مدت، اختلال در چرخه قاعدگی و مشکلات باروری شود. علائم آندومتریوز اغلب با درمان قابل کنترل هستند.

چه کسانی ممکن است به اندومتریوز مبتلا شوند؟

آندومتریوز عارضه‌ای است که بیشتر افراد بین 25 تا 40 سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین ممکن است در سنین نوجوانی برای افراد جوان‌تر نیز اتفاق بیفتد.

عوامل خطر و علت آندومتریوز

عواملی وجود دارند که می‌توانند شما را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اندومتریوز قرار دهنند. این عوامل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

سابقه خانوادگی

اگر یکی از اعضای نزدیک در خانواده شما آندومتریوز دارد ممکن است خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری داشته باشید، بنابراین بهتر است با یک پزشک متخصص در این‌باره مشورت کنید. چرا که سابقه خانوادگی یکی از عوامل خطر ابتلا به اندومتریوز است.

تاریخچه بارداری

بارداری می‌تواند به طور موقت علائم آندومتریوز را کاهش دهد. زنانی که بچه دار نشده‌اند بیشتر در معرض عوامل خطر اندومتریوز هستند. با این‌حال، آندومتریوز می‌تواند در زنانی که بچه دار شده‌اند نیز رخ‌ دهد.

سابقه قاعدگی

برخی مسائل در سابقه قاعدگی از عوامل خطر ابتلا اندومتریوز است. اگر در زمینه پریود مشکلی دارید بهتر است با یک پزشک متخصص زنان مشورت کنید. این مسائل می‌تواند شامل چرخه‌های کوتاه، دوره‌های سنگین‌تر و طولانی‌تر یا قاعدگی باشد که از سنین نوجوانی شروع می‌شوند.

از دیگر عللی که باعث اندومتریوزیس می‌شود نقص در رحم یا لوله های فالوپ است که منجر به خروج خون قاعدگی از لوله‌های فالوپ به جای واژن می‌شود. همچنین برخی افراد نقص سیستم ایمنی بدن را علت این عارضه می‌دانند که اثبات علمی نشده است.

مطالب مرتبط:

• چکاپ زنان در منزل؛ لیست آزمایشات چکاپ کامل زنان
• دیسپلازی گردن رحم چیست و چگونه درمان می‌شود؟
• چیکار کنم پریود بشم؟ سریع ترین روش باز شدن قاعدگی در منزل

علائم اندومتریوز چیست؟

علائم زیادی با اندومتریوز مرتبط است. با این‌حال علامت اصلی آن احساس درد است. این درد می‌تواند شدید یا خفیف باشد و معمولاً در شکم، ناحیه لگن و کمر احساس می‌شود. اگرچه اندومتریوز یک بیماری شایع است، اما همه افراد علائم آن را تجربه نمی‌کنند.

افرادی که موارد زیر را داشته باشند ممکن است به آندومتریوز مبتلا باشند:

• دردهای قاعدگی بسیار شدید
• خونریزی غیرطبیعی واژینال بین پریودها
• خونریزی واژینال یا لکه بینی پس از یائسگی
• درد شکم یا کمردرد در طول قاعدگی یا در بین قاعدگی
• درد هنگام رابطه جنسی
• خونریزی شدید در طول قاعدگی یا لکه بینی (خونریزی خفیف) بین پریودها
• ناباروری (مشکل باردار شدن)

هیچ ارتباطی بین علائم آندومتریوز و شدت بیماری وجود ندارد. برخی از افراد ممکن است لکه‌های اندومتریوز بسیار کمی داشته باشند و همچنان درد شدیدی را تجربه کنند. افراد دیگر ممکن است اندومتریوز شدید داشته باشند، اما درد زیادی را تجربه نکنند.

اولین علامت اندومتریوزیس چیست؟

بسیاری از افراد در طول دوره‌های آندومتریوز، درد را تجربه می‌کنند. این درد اغلب در شکم، کمر و ناحیه لگن احساس می‌شود. همچنین پریودها می‌توانند سنگین‌تر از معمول باشند، و ممکن است بین سیکل‌ها لکه‌بینی (خون‌ریزی خفیف) وجود داشته باشد.

تشخیص اندومتریوز

در بسیاری از موارد، تشخیص اندومتریوز با علائم شما شروع می‌شود. قاعدگی‌های دردناک و سنگین ممکن است باعث شود که با پزشک متخصص خود تماس بگیرید. پزشک شما ممکن است با پرسیدن سابقه پزشکی شخصی شما، در مورد بارداری‌های قبلی و افراد دیگری که در خانواده شما مبتلا به اندومتریوز هستند، شروع کند. پزشک شما ممکن است معاینه لگن را تجویز کند.

اگر پزشک متخصص شما به اطلاعات بیشتری نیاز داشته باشد، احتمالاً تصویربرداری از لگن را با سونوگرافی انجام می‌دهد. بسته به علائم، نتایج معاینه فیزیکی و سونوگرافی، ممکن است برای نقشه‌برداری بیشتر آندومتریوز نیز تجویز شود. همجنین ممکن است از لاپاراسکوپی هم برای تشخیص قطعی و هم برای درمان شما پیشنهاد شود. لاپاراسکوپی می‌تواند یک راه مفید برای تایید آندومتریوز باشد.

درمان اندومتریوز چیست؟

در بسیاری از موارد، برنامه درمانی شما در درجه اول بر مدیریت درد و بهبود مشکلات باروری متمرکز است. این کار را می‌توان از طریق جراحی و مصرف برخی داروها انجام داد که در ادامه به طور کامل توضیح خواهیم داد.

مصرف داروها برای درمان اندومتریوز

داروها اغلب برای کمک به کنترل علائم اندومتریوز استفاده می‌شوند. این داروها می‌تواند شامل داروهای ضد درد و هورمون درمانی باشند. گزینه‌های هورمونی برای سرکوب اندومتریوز شامل موارد زیر هستند:

کنترل بارداری: اشکال مختلفی از گزینه‌های سرکوب هورمونی وجود دارد، از جمله گزینه‌های ترکیبی با استفاده از استروژن و پروژسترون. این داروها به اشکال مختلف از جمله  قرص های ضد بارداری خوراکی، پچ، حلقه واژینال، شات ضد بارداری، ایمپلنت Nexplanon یا IUD وجود دارند. کنترل بارداری اغلب به افراد کمک می‌کند تا قاعدگی‌های سبک تری داشته باشند.

داروهای آزاد کننده هورمون گنادوتروپین: این دارو در واقع برای متوقف کردن هورمون‌هایی است که باعث چرخه قاعدگی شما می‌شوند. این داروها اساساً سیستم تناسلی شما را به عنوان راهی برای تسکین درد در حالت تعلیق قرار می‌دهد. داروهای آزاد کننده هورمون گنادوتروپین را می‌توان به صورت قرص خوراکی، و به صورت تزریقی یا اسپری بینی مصرف کرد.

دانازول (Danocrine): این نوع دیگری از داروهای هورمونی است که تولید هورمون هایی را که باعث پریود شدن شما می‌شوند متوقف می‌کند. در حین مصرف این دارو برای علائم آندومتریوز، ممکن است گاه به گاه دوره قاعدگی داشته باشید.

روش‌های جراحی‌ برای درمان اندومتریوز

در برخی موارد، پزشک شما ممکن است جراحی را به عنوان راهی برای بهبود و درمان اندومتریوزیس توصیه کند. یک عمل جراحی همیشه با خطراتی همراه است. با این حال، جراحی برای اندومتریوز می‌تواند یک روش موثر برای تسکین درد و در برخی موارد، بهبود باروری شما باشد. اندومتریوز یک بیماری مزمن در نظر گرفته می‌شود. بسیاری از افراد پس از جراحی، تسکین درد آندومتریوز را تجربه می کنند، اما علائم ممکن است در عرض چند سال عود کنند. شدت اندومتریوز شما می‌تواند در بازگشت سریع آن پس از جراحی نقش داشته باشد. بنابراین پزشک شما ترکیبی از جراحی با داروها را برای بهترین نتیجه پیشنهاد می‌کند.

گزینه‌های جراحی برای درمان اندومتریوز عبارتند از:

لاپاراسکوپی: در این روش، جراح شما یک برش بسیار کوچک، کمتر از 1 سانتی متر در شکم شما ایجاد می‌کند و یک ابزار لوله مانند نازک به نام لاپاراسکوپ را در بدن شما قرار می‌دهد. از این ابزار می‌توان برای دیدن داخل بدن و شناسایی اندومتریوز با دوربینی با کیفیت بالا استفاده کرد. سپس می توان از ابزارهایی برای برداشتن ضایعات اندومتریوز استفاده کرد.

هیسترکتومی: در موارد شدید، در صورت داشتن سایر شرایط رحمی مانند آدنومیوز و تمایل شما برای باروری در آینده، جراح شما ممکن است بر اساس میزان اندومتریوز و بافت اسکار موجود، برداشتن رحم را پیشنهاد دهد.

بیشتر بخوانید:

• مؤثرترین روش کاهش درد پریود؛ کاهش سریع و درمان درد پریود
• ورم رحم چیست؟ + پیشگیری و بهترین درمان ورم دهانه رحم

آیا آندومتریوز به خودی خود از بین می‌رود؟

در برخی موارد، اندومتریوز می‌تواند خود به خود از بین برود. گاهی اوقات با گذشت زمان، ضایعات اندومتریوز کوچکتر می‌شوند و ممکن است تعداد آنها کمتر شود. این فرایند می‌تواند پس از یائسگی اتفاق بیفتد که اغلب به کاهش میزان استروژن در بدن شما مربوط می‌شود. برای بسیاری از افراد، آندومتریوز برای کنترل علائمی مانند درد، نیاز به درمان مداوم دارد. مهم است که یک برنامه ملاقات منظم با پزشک خود داشته باشید تا بتوانید برای مدیریت طولانی مدت وضعیت خود با یکدیگر همکاری کنید.

اگر یک یا چند مورد از موارد فوق برای شما صدق می‌کند، به این معنا نیست که حتماً به آندومتریوز مبتلا باشید، اما اگر نگران وضعیت سلامتی خود هستید، باید به پزشک خود مراجعه کنید و اجازه دهید او معاینات لازم از جمله معاینه لگن را بر روی شما انجام دهد.

کلام آخر

اندومتریوز اغلب یک اختلال دردناک است که در آن بافتی مشابه بافتی که به طور معمول داخل رحم شما را می‌پوشاند در خارج از رحم شما رشد کند. آندومتریوز معمولاً تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و بافت پوشاننده لگن شما را درگیر می‌کنند. به ندرت ممکن است بافتی شبیه آندومتر در خارج از ناحیه‌ای که اندام‌های لگنی در آن قرار دارند یافت شود. علائم زیادی با اندومتریوز مرتبط است. با این‌حال علامت اصلی آن احساس درد در ناحیه‌های شکمی و لگن است.