افسردگی بعد از زایمان چیست؟ + علائم و درمان

زمان مطالعه این مطلب: 8 دقیقه

افسردگی بعد از زایمان نوعی افسردگی است که بعد از بچه دار شدن اتفاق می‌افتد. تخمین زده می‌شود این بیماری تا 15 درصد مادران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. افراد مبتلا به افسردگی پس از زایمان دچار تغیرات عاطفی، گریه‌های مکرر، خستگی، احساس گناه، و اضطراب می‌شوند و ممکن است در مراقبت از کودک خود دچار مشکل شوند. اما افسردگی بعد از زایمان دقیقا چیست و چه علائمی دارد؟ چه کسانی دچار افسردگی پس از زایمان می شوند؟ در این مقاله از مجله سلامت کیوان همراه ما باشید تا به پاسخ این سوالات و بیشتر بپردازیم.

افسردگی پس از زایمان چیست؟

بچه دار شدن تجربه‌ای است که زندگی افراد را تغییر می‌دهد. پدر و مادر بودن هیجان انگیز است اما همچنان می‌تواند خسته کننده و طاقت فرسا نیز باشد. طبیعی است که گاهی احساس نگرانی یا شک داشته باشید، به خصوص اگر برای اولین بار صاحب فرزند شده باشید. با این‌حال، اگر احساسات شما شامل غمگینی یا تنهایی شدید، نوسانات شدید خلقی و گریه‌های مکرر باشد، ممکن است دچار اختلال افسردگی بعد از زایمان شده باشید.

افسردگی پس از زایمان (PPD) نوعی افسردگی است که بعد از زایمان اتفاق می‌افتد. افسردگی بعد از زایمان فقط بر فرد متولد کننده تأثیر نمی‌گذارد. افراد بعد از بچه دار شدن دچار تغییراتی مانند تغییرات هورمونی، فیزیکی، عاطفی، مالی و اجتماعی می‌شوند. این تغییرات می‌تواند علائم افسردگی بعد از زایمان را تشدید و یا ایجاد کنند. اگر افسردگی بعد از زایمان دارید، بدانید که در این راه تنها نیستید، بروز این اخلال تقصیر شما نیست و همواره کمک‌هایی برای بهبود شرایط شما وجود دارد⁽¹⁾.

انواع افسردگی پس از زایمان

به طور کلی سه نوع مختلف از اختلالات خلقی پس از زایمان وجود دارد که شما می‌توانید با کمک پزشکتان، علائم آن‌ها را مدیریت کرده و احساس بهتری داشته باشید. انواع مختلف از اختلالات خلقی بعد از زایمان عبارتند از:

بیبی بلوز بعد از زایمان

تخمین زده می‌شود که اختلال بی بی بلوز بین 50 تا 75 درصد افراد بعد از زایمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر در حال تجربه بلوز کودک هستید، گریه‌های مکرر و طولانی بدون دلیل مشخص و احساس غم و اندوه و اضطراب خواهید داشت. این وضعیت معمولاً در هفته اول تا چهارم بعد از زایمان شروع می‌شود. اگرچه این تجربه ناخوشایند است، اما این وضعیت معمولاً در عرض دو هفته بدون نیاز به درمان فروکش می‌کند. بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که مورد حمایت قرار گیرید و از دوستان، خانواده یا شریک زندگی خود کمک بخواهید.

افسردگی پس از زایمان

افسردگی بعد از زایمان وضعیتی به مراتب جدی‌تر از افسردگی بلوز بعد از زایمان است و از هر 7 مادر، 1 نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر قبلاً افسردگی پس از زایمان داشته‌اید، خطر ابتلا به آن در هر بارداری تا 30 درصد افزایش می‌یابد. ممکن است اوج و فرودهای متناوب عاطفی، گریه‌های مکرر، تحریک پذیری و خستگی، و همچنین احساس گناه، اضطراب و ناتوانی در مراقبت از کودک یا خود را تجربه کنید.

علائم این اختلال از خفیف تا شدید متغیر است و ممکن است در عرض یک هفته بعد از زایمان یا به تدریج، حتی تا یک سال بعد ظاهر شوند. اگرچه بروز علائم ممکن است چندین ماه طول بکشد، اما درمان آن با روان درمانی یا داروهای ضد افسردگی قابل کنترل و موثر است.

روان پریشی پس از زایمان

روان پریشی بعد از زایمان شکل بسیار شدید از افسردگی بعد از زایمان است و نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی دارد. این وضعیت نسبتاً نادر است و از هر 1000 نفر تنها 1 نفر را بعد از زایمان مبتلا به این عارضه روانی می‌شود. علائم این اختلال معمولاً به سرعت پس از زایمان ظاهر می‌شوند و بسیار شدید هستند و از چند هفته تا چند ماه ادامه می‌یابند.

علائم روان پریشی بعد از زایمان شامل بی‌قراری شدید، گیجی، احساس ناامیدی و شرم، بی خوابی، پارانویا، هذیان یا توهم، بیش فعالی، گفتار سریع و یا شیدایی است. روان پریشی بعد از زایمان نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی دارد زیرا خطر خودکشی و آسیب رساندن به نوزاد توسط افراد مبتلا به این عارضه به طور قابل چشمگیری افزایش می‌یابد. درمان این عارضه معمولاً شامل بستری شدن در بیمارستان، روان درمانی و دارو درمانی خواهد بود.

علت افسردگی پس از زایمان

تحقیقات بیشتری برای تعیین ارتباط بین کاهش سریع هورمون‌ها پس از زایمان و افسردگی مورد نیاز است. سطح استروژن و پروژسترون در طول بارداری ده برابر افزایش می‌یابد اما پس از زایمان، به شدت کاهش می‌یابند. حدودا تا سه روز پس از زایمان، سطح این هورمونها به سطح پیش از بارداری باز می‌گردد. علاوه بر این تغییرات شیمیایی، تغییرات اجتماعی و روانی مرتبط با داشتن نوزاد، خطر ابتلا به افسردگی بعد از زایمان را افزایش می‌دهد. نمونه‌هایی از این تغییرات شامل تغییرات فیزیکی در بدن، کمبود خواب، نگرانی در مورد فرزندپروری یا تغییر در روابط اجتماعی شما است.

چه کسانی دچار افسردگی پس از زایمان می‌شوند؟

افسردگی پس از زایمان در بین والدین بیماری شایعی است. حدود ۷۵ درصد از افراد پس از زایمان افسردگی بعد از زایمان را تجربه می‌کنند. همچنین از هر ۱۰۰۰ نفر یک نفر دچار روان پریشی بعد از زایمان می‌شود.

افسردگی پس از زایمان چقدر طول می کشد؟

افسردگی بعد از زایمان می‌تواند تا یک سال پس از تولد فرزندتان ادامه داشته باشد. با این حال، این بدان معنا نیست که شما باید در یک سال احساس بی‌قراری کنید. شما می‌توانید با پزشک متخصص روان در مورد علائم خود صحبت کنید. ضمناً به خاطر داشته باشید تا برای بهبود هرچه سریع‌تر، شما باید در مورد احساس و علائم خود صادق باشید.

از کجا بفهمم افسردگی پس از زایمان دارم؟

بسیاری از افراد پس از تولد اولین فرزند خود دچار اختلال بلوز نوزاد می‌شوند. بلوز نوزاد و افسردگی بعد از زایمان علائم مشابهی دارند. اما علائم بلوز نوزاد حدود ۱۰ روز طول می‌کشد و شدت کمتری نسبت به دیگر انواع این اختلال دارد اما افسردگی بعد از زایمان، ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد و علائم شدیدتری نسبت به اختلال بلوز نوزاد دارد. برخی علائم شایع بلوز نوزاد شامل موارد زیر است:

• مدام گریه می‌کنید.
• احساس غرق شدن داشته باشید.
• اشتهای خود را از دست بدهید.
• در کنترل خواب مشکل داشته باشید.
• تغییرات خلقی ناگهانی داشته باشید.

به یاد داشته باشید، به اشتراک گذاشتن علائم خود با یک پزشک متخصص ضرری ندارد. آنها می‌توانند شرایط و علائم شما را ارزیابی کنند که آیا شما برای علائم خود به درمان نیاز دارید یا خیر.

عوامل افزایش خطر افسردگی بعد از زایمان

برخی عوامل احتمالی وجود دارند که خطر ابتلا به افسردگی بعد از زایمان را در افراد افزایش می‌دهند. این عوامل عبارتند از:

• داشتن سابقه شخصی یا خانوادگی افسردگی، افسردگی بعد از زایمان یا اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی (PMDD).
• حمایت اجتماعی محدود
• تعارض زناشویی یا رابطه
• دوگانگی در مورد بارداری
• عوارض بارداری مانند شرایط سلامتی، زایمان سخت یا زایمان زودرس
• شما کمتر از 20 سال دارید یا یک والد مجرد هستید
• داشتن نوزادی با نیازهای خاص پزشکی

علائم افسردگی پس از زایمان

برخی از افراد در مورد بیان علائم خود احساس شرمساری می‌کنند یا احساس می‌کنند که والدین وحشتناکی هستند که این احساس را نسبت به فرزند خود دارند. اما بهتر است بدانید که افسردگی بعد از زایمان اختلالی بسیار شایع است. شما تنها کسی نیستید که چنین احساسی دارید و این به این معنی نیست که شما والدین بدی هستید. با ایحال اگر برخی از موارد زیر را تجربه کنید ممکن است افسردگی بعد از زایمان داشته باشید:

• احساس ناراحتی، بی ارزشی، ناامیدی یا گناه.
• نگرانی بیش از حد در باره آینده خود.
• از دست دادن علاقه به سرگرمی‌ها یا چیزهایی که زمانی از آنها لذت می‌بردید.
• تغییر در اشتها.
• از دست دادن انرژی و انگیزه.
• مشکل در کنترل خوابیدن.
• گریه کردن بی‌دلیل و یا بیش از حد گریه کردن.
• مشکل در تفکر و یا عدم تمرکز.
• داشتن افکار خودکشی.
• عدم علاقه به کودکتان یا داشتن احساس اضطراب هنگامی که اطراف نوزادتان هستید.
• افکار صدمه زدن به کودکتان یا احساس اینکه فرزندتان را نمی‌خواهید.

اگر فکر می‌کنید که افسردگی بعد از زایمان دارید، بهتر است هرچه سریع‌تر با یک پزشک متخصص تماس بگیرید. شما می‌توانید از یک پزشک متخصص زنان و زایمان و یا پزشک سلامت روان برای کمک به بهبود علائم‌تان کمک بخواهید. متخصص اطفال کودک شما نیز می تواند به شما کمک کند.

تشخیص افسردگی پس از زایمان

آزمایش خاصی وجود ندارد که افسردگی بعد از زایمان را تشخیص دهد. با اینحال، پزشک شما را در چکاپ کامل پس از زایمان ارزیابی می‌کند. این چکاپ ممکن است شامل بحث در مورد سابقه سلامتی شما، احساسی که از زمان زایمان داشته اید، معاینه فیزیکی، معاینه لگن و تست‌های آزمایشگاهی باشد.

بسیاری از پزشکان برای غربالگری افسردگی، برای دو یا سه هفته بعد از زایمان برنامه ریزی می‌کنند. آن‌ها ممکن است یک غربالگری افسردگی انجام دهند یا از شما یک سری سوالات بپرسند تا ارزیابی کنند که آیا افسردگی بعد از زایمان دارید یا خیر. این نکته را به خاطر داشته باشید که شما باید با پزشک خود روراست و صادق باشید تا مطمئن شوید که آن‌ها تصویر دقیقی از احساسات و افکار شما به دست می‌آورند. آن‌ها می‌توانند به تشخیص اینکه آیا احساسات شما معمولی هستند یا علائم افسردگی بعد از زایمان کمک کنند.

بیشتر بخوانید:

• چکاپ زنان در منزل؛ لیست آزمایشات چکاپ کامل زنان
• علت گشادی واژن و بهترین روش تنگ کردن واژن چیست؟
• مؤثرترین روش کاهش درد پریود

درمان افسردگی پس از زایمان

درمان افسردگی پس از زایمان بسته به نوع و شدت علائم شما متفاوت است. گزینه‌های درمانی شامل داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی، روان درمانی، گفتار درمانی یا درمان شناختی رفتاری است.

درمان روان پریشی پس از زایمان ممکن است شامل دارو برای درمان افسردگی، اضطراب و روان پریشی باشد. همچنین ممکن است برای چند روز در یک مرکز درمانی بستری شوید تا زمانی که پایدار شوید. اگر به این درمان پاسخ ندهید، الکتروشوک درمانی (ECT) می‌تواند در بهبود شرایط شما موثر باشد. اگر در حال شیردهی هستید، تصور نکنید که نمی‌توانید برای افسردگی، اضطراب یا حتی روان پریشی دارو مصرف کنید. شما می‌توانید با پزشک خود در مورد گزینه‌های درمانی و داروهایی که میتوانید در طول دوره شیردهی خود مصرف کنید صحبت کنید.

داروی درمان افسردگی پس از زایمان

پزشک شما ممکن است داروهای ضد افسردگی را برای مدیریت علائم افسردگی پس از زایمان تجویز کند. داروهای ضد افسردگی به تعادل مواد شیمیایی موجود در مغز کمک می‌کنند که بر خلق و خوی شما تأثیر می‌گذارد.

اگر به نوزاد خود شیر می‌دهید، با پزشک در مورد خطرات و مزایای مصرف داروهای ضد افسردگی صحبت کنید. برخی داروها می‌توانند از طریق شیردهی به کودک شما منتقل شوند. با اینحال، بسیاری از داروهای ضد افسردگی بی خطر در نظر گرفته می‌شوند. پزشک شما می‌تواند به شما کمک کند تا تصمیم بگیرید که چه دارویی برای شما مناسب است.

برخی از داروهای ضد افسردگی رایج برای افسردگی پس از زایمان عبارتند از (توجه کنید! به هیچ وجه نسبت به مصرف خودسرانه داروهای ذکر شده اقدام نکنید و حتما از پزشک مشورت بگیرید.):

• مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند سرترالین (Zoloft®) و فلوکستین (Prozac®)
• مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین (SNRIs) مانند دولوکستین (Cymbalta®) و دسوونلافاکسین (Pristiq®)
• بوپروپیون‌ها (Wellbutrin® یا Zyban®)
• داروهای ضد افسردگی (TCAs) مانند آمی تریپتیلین (Elavil®) یا ایمی پرامین (Tofranil®)

کلام آخر

افسردگی بعد از زایمان نوعی افسردگی است که بعد از بچه دار شدن اتفاق می‌افتد. تخمین زده می‌شود این بیماری تا 15 درصد مادران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. افسردگی بعد از زایمان می‌تواند تا یک سال پس از تولد فرزندتان ادامه داشته باشد. درمان افسردگی پس از زایمان بسته به نوع و شدت علائم شما متفاوت است اما به خاطر داشته باشید که حداقل سه یا چهار هفته طول می‌کشد تا داروهای ضد افسردگی عمل کنند. همچنین قبل از قطع داروهای خود بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. توجه داشته باشید قطع زودهنگام داروها می‌توانند باعث بازگشت علائم افسردگی شود.