فلج بلز چیست؟ + علت، علائم، و بهترین روش‌های درمان
فلج بلز به طور موقت عضلات صورت را ضعیف یا فلج می‌کند. افراد مبتلا به این عارضه در یک یا گاهی اوقات هر دو طرف صورت خود ظاهری افتاده پیدا می‌کنند. این وضعیت معمولاً جدی نیست و اغلب در عرض چند ماه بدون درمان از بین می‌رود. در این مقاله از مجله سلامت کیوان با ما همراه باشید تا به علل بروز این عارضه و روش‌های درمان آن بپردازیم.
فلج بلز چیست؟
فلج بلز وضعیتی است که باعث فلج شدن موقت بخشی از صورت می‌شود. معمولاً فقط ماهیچه‌های یک طرف صورت تحت تاثیر این عارضه قرار می‌گیرند. ممکن است لبخندی کج داشته باشید یا نتوانید پلک خود را به طور کامل ببندید. این عارضه به ندرت ممکن است هر دو طرف صورت شما را تحت تاثیر قرار دهد.
فلج بلز زمانی اتفاق می‌افتد که عصب هفتم جمجمه‌ای شما که عضلات صورت را کنترل می‌کند دچار التهاب و تورم شده باشد. برخی از بیماری‌ها (مانند عفونت‌های ویروسی) می‌توانند باعث التهاب شوند، اما بسیاری از موارد این عارضه دلیل مشخصی ندارند.
فلج بلز می‌تواند هر فردی را در هر سنی مبتلا کند. اما به احتمال زیاد افراد بین 15 تا 60 سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. میانگین سن شروع آن 40 سال است. این بیماری نام خود را از سِر چارلز بل، جراح اسکاتلندی که برای اولین بار در قرن نوزدهم این بیماری را توصیف کرد، گرفته شده است.
آیا فلج بلز خطرناک است؟
فلج بلز یک بیماری جدی نیست. در اکثر موارد با گذشت زمان خود به خود از بین می‌رود. با این‌حال، علائم فلج بل مشابه علائم بیماری‌های جدی پزشکی مانند سکته مغزی است. به همین دلیل مهم است که به محض اینکه متوجه ضعف عضلانی در صورت خود شدید به پزشک مراجعه کنید.
علائم سکته مغزی عبارتند از:
- ضعف یا فلج یک طرفه
- آفازی (مشکل یا از دست دادن توانایی صحبت کردن)
- از دست دادن کنترل ماهیچه‌ای در یک طرف صورت
- از دست دادن ناگهانی یا کلی یک یا چند حواس (بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه)
- تاری یا دوبینی
- از دست دادن هماهنگی بدن (آتاکسی)
- سرگیجه
- تهوع و استفراغ
- سفتی گردن
- بی ثباتی عاطفی و تغییرات شخصیتی
- تشنج
- از دست دادن حافظه (فراموشی)
- سردرد (معمولاً ناگهانی و شدید).
سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی است. اگر شما یا کسی که همراه شماست علائم سکته مغزی را دارید، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
علت فلج بلز چیست؟
التهاب و فشرده شدن عصب هفتم جمجمه عامل اصلی فلج بلز است. هفتمین عصب جمجمه‌ای حامل سیگنال‌های عصبی است که حرکات و حالات صورت شما را کنترل می‌کند. همچنین حامل سیگنال‌های عصبی است که در چشایی نقش دارند و اشک در چشم شما تولید می‌کنند. هر کدام یک طرف صورت شما توسط عصب هفتم کنترل می‌شود به همین دلیل هنگامی که یکی از آنها ملتهب می‌شود، بر نحوه حرکت ماهیچه‌های یک طرف صورت تأثیر می‌گذارد.
محققان پزشکی دریافته‌اند که برخی از عفونت‌های ویروسی نیز ممکن است باعث التهاب عصب هفتم جمجمه‌ای و فلج بلز شود. برخی از این ویروس‌ها عبارتند از:
- هرپس سیمپلکس 1 (ویروسی که باعث عفونت‌های دهانی مانند تبخال می‌شود)
- ویروس واریسلا زوستر (آبله مرغان و زونا)
- ویروس اپشتین بار (مونونوکلئوز)
- کرونا.
سایر محرک‌ها ممکن است شامل داشتن سیستم ایمنی ضعیف از موارد زیر باشد:
علائم فلج بلز چیست؟
علامت اصلی فلج بلز فلج شدن عضلات صورت است که معمولاً در یک طرف صورت اتفاق می‌افتد و به نظر می‌رسد یک طرف صورت شما افتاده است. معمولا این قسمت‌ها بیشتر شامل این وضعیت می‌شوند:
- فلج شدن عضلات پیشانی
- فلج شدن عضلات ابرو
- فلج شدن عضلات چشم و پلک
- فلج شدن عضلات گوشه دهان.
علائم فلج بلز به طور ناگهانی ظاهر می‌شود و در عرض 48 تا 72 ساعت به اوج خود می‌رسد. برخی افراد دچار ضعف خفیف عضلات صورت می‌شوند. برخی دیگر فلج کامل عضلانی را در صورت خود تجربه می‌کنند.
چین و چروک پیشانی، پلک زدن و تکان دادن عضلات ممکن است در سمت آسیب دیده دشوار یا غیرممکن باشد. ممکن است صورت شما بی حس یا سنگین شود. اما همچنان می‌توانید لمس و دما (مانند گرما و خنکی) را در سمت آسیب دیده صورت خود احساس کنید.
سایر علائم فلج بلز ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عدم کنترل ریزش آب دهان
- خشکی چشم
- مشکل در صحبت کردن، خوردن یا نوشیدن
- درد صورت یا گوش
- سردرد
- از دست دادن چشایی
- صدای زنگ در گوش (وزوز گوش)
- حساسیت به صداها (هیپراکوزیس).
چه عواملی خطر ابتلا به فلج بلز را افزایش می‌دهند؟
داشتن موارد زیر ممکن است خطر ابتلا به فلج بلز را افزایش دهد:
- دیابت
- بارداری
- پره اکلامپسی
- چاقی
- فشار خون بالا
- سابقه ابتلا به فلج بلز در گذشته.
فلج بلز چطور تشخیص داده می‌شود؟
فلج بلز اغلب بر اساس علائم فرد تشخیص داده می‌شود. همچنین پزشک شما ممکن است درباره زمان شروع علائم و تغییرات شما سوالاتی بپرسیند و در طول معاینه از شما می‌خواهند که سعی کنید عضلات صورت خود را به روش‌های خاصی حرکت دهید. مهمترین یافته معاینه فیزیکی فلج بلز، ضعف جزئی یا کامل پیشانی شماست.
سایر بیماری‌ها، از جمله سکته مغزی، سارکوئیدوز، بیماری لایم، عفونت‌های باکتریایی گوش میانی، مولتیپل اسکلروزیس و تومورهای نزدیک عصب صورت شما می‌توانند گاهی اوقات باعث فلج صورت مشابه فلج بلز شوند. پزشک شما معمولاً می‌تواند فلج را بر اساس سابقه علائم و معاینه شما به‌طور دقیق تشخیص دهد. اما گاهی اوقات ممکن است به شما پیشنهاد کنند که یک یا چند مورد از این آزمایشات را انجام دهید:
- آزمایش خون برای بررسی شرایطی مانند بیماری لایم یا سارکوئیدوز.
- الکترومیوگرافی (EMG) برای اندازه گیری فعالیت و آسیب عصبی. این آزمایش ممکن است به پزشک شما کمک کند تا سرعت بهبودی شما را پیش‌بینی کند.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT) برای رد سکته مغزی، تومور، مولتیپل اسکلروزیس یا سایر علل آسیب عصبی.
- پونکسیون کمری (تپ ستون فقرات) برای بررسی مننژیت، بیماری لایم یا سارکوئیدوز.
درمان فلج بلز چگونه است؟
اکثر موارد فلج بلز بدون درمان بهبود می‌یابد. با این‌حال، ممکن است یک یا چند مورد از این درمان‌ها را برای تسکین علائم و بهبودی سریعتر توصیه شود:
- مراقبت از چشم: قطره‌های چشمی، از جمله اشک مصنوعی، چشم‌های خشک و تحریک شده را تسکین می‌دهد. اگر پلک شما بسته نمی‌شود، ممکن است لازم باشد از یک چسب چشم برای محافظت از آن چشم در برابر خشکی، محرک‌ها و آسیب‌ها استفاده کنید. مراقبت از چشم برای جلوگیری از آسیب به قرنیه شما که یکی از عوارض جدی فلج بلز است، بسیار مهم است.
- کورتیکواستروئیدهای خوراکی: کورتیکواستروئیدهای خوراکی (مانند پردنیزون) می‌توانند به کاهش تورم عصبی کمک کنند. ممکن است به شما کمک کند تا توانایی حرکات صورت را سریعتر به دست آورید. این درمان زمانی موثرتر است که شما آن را ظرف 48 ساعت پس از مشاهده علائم شروع کنید.
- داروهای ضد ویروسی: داروهای ضد ویروسی ممکن است بهبود را تسریع کنند. اما مشخص نیست که آنها چقدر فایده دارند. پزشکان معمولا آنها را فقط برای فلج شدید بلز تجویز می‌کنند. این درمان زمانی بهترین نتیجه را دارد که آن را با کورتیکواستروئیدهای خوراکی ترکیب کنید.
- تحریک الکتریکی: اگرچه برخی از پزشکان تحریک الکتریکی را برای جلوگیری از از دست دادن عضلات صورت پس از فلج بل توصیه می‌کنند، اما مطالعات هیچ فایده‌ای از این درمان نشان نداده‌اند.
- جراحی: در موارد نادری که فلج بلز از بین نمی‌رود، عمل جراحی پلاستیک صورت یک گزینه است. آنها می‌توانند به اصلاح عدم تقارن صورت و بسته شدن پلک کمک کنند. (1)
جمع بندی
اگر به فلج بلز مبتلا شوید، ممکن است از ظاهر خود خجالت بکشید. اما خوشبختانه این علائم معمولا با گذشت زمان بهبود می‌یابند. هنگامی که برای اولین بار علائم را مشاهده کردید، به پزشک خود مراجعه کنید. اگر درمان‌های کورتیکواستروئیدی را ظرف 48 ساعت پس از مشاهده علائم شروع کنید، می‌توانند بهبود را تسریع کنند. پزشک شما همچنین می‌تواند سایر بیماری‌های جدی‌تر را که باعث فلج صورت می‌شوند رد کند.
فلج بلز چقدر طول می‌کشد؟
فلج بلز می‌تواند چند هفته تا شش ماه طول بکشد. علائم معمولاً در عرض سه هفته به تدریج شروع به بهبود می‌کنند. تا 80 درصد از افراد در عرض سه ماه به طور کامل بهبود می‌یابند و هیچ نشانه‌ای از فلج را نشان نمی‌دهند. فلج بل ممکن است بعدها مجددا عود کند. این اتفاق برای حدود 5 تا 10 درصد از افرادی که آن را داشته‌اند رخ می‌دهد.
چطور از ابتلا به فلج بلز پیشگیری کنم؟
متأسفانه، هیچ کاری نمی‌شود برای جلوگیری از فلج بلز انجام داد. این بیماری با برخی عفونت‌های ویروسی مرتبط است، اما همه افرادی که این عفونت‌های ویروسی را دارند به فلج مبتلا نمی‌شوند. اگر فاکتورهای خطرزا برای این بیماری مانند دیابت، چاقی یا فشار خون بالا دارید، مدیریت و کنترل خوب آنها ممکن است به کاهش خطر کمک کند.
آیا علامت هشداردهنده‌ای برای فلج بلز وجود دارد؟
علائم اولیه فلج بلز – یا علائم هشدار دهنده – ممکن است شامل تب خفیف و درد در پشت گوش شما باشد. البته این علائم لزوما به معنی فلج بلز نیست، ممکن است به دلیل دیگری این علائم را داشته باشید و دچار فلج بلز نشوید.
