رابطه سرطان و HIV؛ آیا ایدز خطر سرطان را افزایش می دهد؟

زمان مطالعه این مطلب: 5 دقیقه

ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) سیستم ایمنی را هدف قرار می‌دهد و ایمنی فرد را در برابر عفونت‌های فرصت طلب و برخی سرطان‌ها ضعیف می‌کند. همانطور که ویروس عملکرد سلول‌های ایمنی را از بین می‌برد و آن‌ها را مختل می‌کند، افراد آلوده به تدریج دچار نقص ایمنی می‌شوند. عملکرد وضعیت ایمنی معمولا با تعداد سلول‌های CD4 اندازه‌گیری می‌شود.

پیشرفته‌ترین مرحله عفونت HIV، سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز) است که در صورت عدم درمان، بسته به فرد، ممکن است چندین سال طول بکشد. در زمینه رابطه سرطان و HIV باید گفت که ایدز با ایجاد برخی سرطان‌ها، عفونت‌ها یا سایر تظاهرات بالینی شدید و بلندمدت تعریف می‌شود.

علائم و نشانه های ایدز

بروز علائم HIV بسته به مرحله این عفونت متفاوت است. بسیاری از افراد مبتلا به HIV در مراحل اولیه این بیماری از وضعیت خود آگاه نیستند. در چند هفته اول پس از عفونت اولیه، افراد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند یا بیماری مشابه آنفلوانزا از جمله تب، سردرد، بثورات پوستی یا گلودرد را تجربه کنند.

پس از علائم اولیه، مرحله‌ای بین 3 تا 20 سال (با توجه به قدرت سیستم دفاعی فرد) “دوران نهفتگی” یا “HIV بی نشان” سپری می‌شود. فردی با تعداد سلول‌های CD4 زیر 200 سلول در هر میکرولیتر یا بروز بیماری‌های خاص در نتیجه HIV ،مبتلا به سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز) توصیف می‌شود.

همانطور که عفونت به تدریج سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند، می‌تواند علائم و نشانه‌های دیگری مانند تورم غدد لنفاوی، کاهش وزن، تب، اسهال و سرفه را ایجاد کند. در صورت عدم درمان می‌توانند به بیماری‌های شدیدی مانند سل (TB)، مننژیت کریپتوکوکی، عفونت های شدید باکتریایی و سرطان‌هایی مانند لنفوم و سارکوم کاپوزی مبتلا شوند.

بیشتر بخوانید: انواع سرطان را بشناسید

آیا خطر ابتلا به سرطان در افراد مبتلا به HIV بیشتر است؟

بله، خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان در افراد آلوده به HIV در مقایسه با افراد همسن غیر آلوده به طور قابل ملاحظه‌ای بیشتر است. اصطلاح کلی این سرطان‎‌ها «سرطان‌های مرتبط با HIV» است. سه مورد از این سرطان‌های فرصت طلب که به عنوان سرطان‌های در اثر ایدز (ADCs) شناخته می‌شوند: سارکوم کاپوسی، لنفوم غیرهوچکین و سرطان دهانه رحم.

 تشخیص هر یک از این سرطان ها در فردی که به HIV آلوده است، تشخیص ایدز را تایید می کند.

در مقایسه با جمعیت عمومی، افراد آلوده به HIV در حال حاضر حدود 500 برابر بیشتر در معرض ابتلا به سارکوم کاپوسی و 12 برابر بیشتر در معرض ابتلا به لنفوم غیر هوچکین هستند؛ در میان زنان 3 برابر بیشتر احتمال دارد که به بیماری سرطان دهانه رحم مبتلا شوند.

علاوه بر این، افراد آلوده به HIV بیشتر در معرض خطر ابتلا به انواع دیگر سرطان (سرطان‌های غیروابسته به ایدز) قرار دارند. این بدخیمی‌های دیگر عبارت اند از: سرطان مقعد، کبد، حفره دهان-حلق، ریه و لنفوم هوچکین.

در افراد آلوده به ویروس HIV احتمال ابتلا به سرطان مقعد 19 برابر، سرطان کبد 3 برابر، سرطان ریه 2 برابر و سرطان حفره دهان حدود 2 برابر بیشتر از افراد غیرآلوده است. سرطان حلق و احتمال تشخیص لنفوم هوچکین در مقایسه با جمعیت عمومی حدود 8 برابر بیشتر است.

عفونت HIV علاوه بر اینکه با افزایش خطر سرطان مرتبط است، با افزایش خطر مرگ ناشی از سرطان نیز مرتبط است. احتمال مرگ افراد آلوده به HIV با طیف وسیعی از انواع سرطان بیشتر از افراد غیر آلوده به این ویروس است.

مطالب مرتبط:

• روش های درمانی انواع سرطان
• درمان سرطان خون، علت و نشانه آن
• علائم سرطان دهان چیست؟
• علائم سرطان سینه و روش درمان آن
• سرطان روده بزرگ، علت ، علائم و درمان آن

چرا افراد آلوده به ایدز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به برخی از انواع سرطان هستند؟

عفونت با HIV سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند و توانایی بدن را برای مبارزه با عفونت‌های ویروسی که ممکن است منجر به سرطان شود، کاهش می‌دهد. ویروس‌هایی که بیشترین احتمال ایجاد سرطان در افراد مبتلا به HIV را دارند عبارتند از:

• ویروس هرپس مرتبط با سارکوم کاپوسی (KSHV)، همچنین به عنوان ویروس هرپس انسانی 8 (HHV8) شناخته می شود که باعث ایجاد سارکوم کاپوسی و برخی زیرگروه های لنفوم می گردد.
• ویروس اپشتین بار (EBV) که باعث ایجاد برخی از زیرگروه های لنفوم غیر هوچکین و هوچکین می شود.
• ویروس های پاپیلومای انسانی (HPV)، انواع پرخطری که باعث سرطان دهانه رحم، بیشتر سرطان ‌های مقعد و سرطان دهان و حلق، آلت تناسلی، واژن و فرج می ‌شوند.
• ویروس هپاتیت B یا HBV و ویروس هپاتیت C یا HCV که هر دو باعث سرطان کبد می شوند.

علاوه بر این، شیوع برخی از عوامل خطر سنتی سرطان، به ویژه سیگار کشیدن (یک علت شناخته شده سرطان ریه و سایر سرطان ‌ها) و مصرف زیاد الکل (که می ‌تواند خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش دهد) در میان افراد آلوده به HIV بیشتر است. همچنین، از آنجایی که سیستم ایمنی افراد آلوده به HIV در خطر است، هم سرکوب سیستم ایمنی و هم التهاب ممکن است نقش مستقیم یا غیرمستقیم در ایجاد برخی سرطان ها داشته باشند که در افراد آلوده به HIV افزایش می یابد.

بقای ضعیف تر افراد مبتلا به HIV ممکن است حداقل تا حدی ناشی از ضعف سیستم ایمنی در چنین افرادی باشد.

مطالب مرتبط:

• تفسیر آزمایش ایدز

برای کاهش خطر ابتلا به سرطان یا تشخیص زودهنگام سرطان چه کاری می توان انجام داد؟

استفاده به هنگام روش های غربالگری و درمان ضد ویروسی گام مهمی جهت تشخیص زودرس و درمان سرطان های وابسته به ایدز می‌باشد.

WHO توصیه می‌کند هر فردی که ممکن است در معرض خطر HIV باشد باید به آزمایش دسترسی داشته باشد. عفونت HIV را می‌توان با استفاده از تست‌های تشخیصی سریع، ساده و مقرون به صرفه و همچنین خودآزمایی تشخیص داد. افراد مبتلا به HIV باید در اسرع وقت پس از تشخیص، شروع به درمان ضد رتروویروسی (ART) کنند و به طور دوره‌ای با استفاده از پارامترهای بالینی و آزمایشگاهی، از جمله آزمایش اندازه‌گیری ویروس در خون (بار ویروسی) تحت نظارت قرار گیرند. اگر ART به طور مداوم مصرف شود، این درمان از انتقال HIV به دیگران نیز جلوگیری می‌کند.

در هنگام تشخیص یا بلافاصله پس از شروع ART، تعداد سلول‌های CD4 باید برای ارزیابی وضعیت ایمنی فرد بررسی شود. شمارش سلول‌های CD4 یک آزمایش خون است که برای ارزیابی پیشرفت بیماری HIV، از جمله خطر ابتلا به عفونت‌های فرصت‌طلب و پیشبرد مسیر درمانی استفاده می‌شود.

عواملی مانند کاهش تعداد سلول‌های CD4، کاهش قدرت سیستم ایمنی، افزایش سن، مصرف سیگار و الکل و وجود بیماری‌های زمینه‌ای و ژن‌ها می‌توانند در بروز سرطان موثر باشند.

با ترک سیگار می‌توان خطر ابتلا به سرطان‌های ریه، دهان و سایر سرطان‌ها را کاهش داد. از آنجایی که افراد آلوده به HIV در معرض خطر بیشتر ابتلا به سرطان ریه هستند، بسیار مهم است که سیگار نکشند. 

به نظر می‌رسد بروز بیشتر سرطان کبد در میان افراد آلوده به HIV مربوط به عفونت مکرر با ویروس هپاتیت نسبت به افراد غیر آلوده به HIV باشد. بنابراین، افراد آلوده به HIV باید وضعیت هپاتیت خود را بدانند.

از آنجایی که زنان آلوده به HIV در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند، مهم است که به طور منظم برای این بیماری غربالگری شوند. علاوه بر این، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری(CDC) واکسیناسیون علیه ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) را برای زنان و مردان مبتلا به عفونت HIV تا سن 26 سال توصیه می‌کند.⁽¹⁾ دستورالعمل‌های غربالگری سرطان دهانه رحم که نتایج تست پاپ و تست HPV DNA را در بر می‌گیرد در حال تکامل است و زنان باید گزینه‌های غربالگری را با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود در میان بگذارند.