مایع منی چیست؟+ رنگ و اندازه طبیعی آب منی

زمان مطالعه این مطلب: 7 دقیقه

آخرین باری که به مایع منی خود فکر کردید کی بوده است؟ برای بسیاری از مردم، پاسخ این سوال هرگز نیست و این کاملا طبیعی است. اما درک نحوه عملکرد اسپرم و آب منی بسیار مهم است، به ویژه در هنگام تلاش برای باردار شدن، همچنین داشتن اسپرم سالم نشانگر مهمی برای سلامت کلی بدن شما است.

تا انتهای این مقاله از مجله سلامت کیوان همراه ما باشید تا توضیحی فنی در مورد اینکه مایع منی دقیقا چیست؟ چگونه کار می‌کند و تفاوت بین آب منی و اسپرم چیست؟ و برخی از تصورات غلط در مورد اسپرم و مایع منی را خنثی کنم.

مایع منی چیست؟

مایع منی و یا به انگلیسی (Seminal Fluid) که به نام اب منی نیز متداول است، یک مایع سفید مایل به خاکستری است که از غدد جنسی مردان ترشح شده و در در زمان انزال مرد از مجرای ادرار خارج می‌شود. مایع منی، حامل اسپرم و سایر آنزیم‌هایی است که به اسپرم کمک می‌کند تا در طول فرایند لقاح زنده بماند. سفید بودن مایع منی به دلیل حجم زیادی از پروتئین آن و ظاهر کدر آن به دلیل اسپرم‌های موجود در آن است.

حدود 65 تا 70 درصد از پایه مایع منی از فروکتوز تشکیل شده است. همچنین رنگ سفید مایع منی به دلیل ترشح غدد پروستات است که حاوی آنزیم‌ها، اسید سیتریک، لیپیدها و اسید فسفاتاز می‌باشد و حدود 25 تا 30 درصد از مایع منی را شامل می‌شود.⁽¹⁾

همچنین مایع منی متشکل از برخی از اسیدها و سایر مواد مغذی است که به شرح زیر می‌باشد:

• فروکتوز
• اسید سیتریک
• اسید اسکوربیک
• اسید اوریک
• اسید لاکتیک
• منیزیم
• ویتامین B12
• فسفر
• سدیم
• پتاسیم
• نیتروژن
• DNA
• آنتی‌ژن‌های گروه خونی
• فلز روی
• کلسترول
• پروتئین
• کلسیم
• کلر

در هر میلی‌لیتر از مایع منی به طور معمول میلیون‌ها اسپرم وجود دارد. سلول‌های اسپرم تقریباً 0.05 میلی لیتر طول دارند و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیستند، اما با استفاده از یک میکروسکوپ، می‌توان ساختار اسپرم را دید.

رنگ و غلظت طبیعی آب منی چگونه است؟

رنگ طبیعی آب منی یا مایع منی تقریبا سفید و یا سفید مایل به زرد رنگ است. همچنین غلظت طبیعی آب منی نیز مانند سفیده تخم مرغ یا ژله‌ای می‌باشد. اگر شما دچار کم آبی بدن باشید، یا از آخرین انزال شما مدت زمان زیادی گذشته باشد، ممکن است آب منی پس از انزال به حالت ژل‌های درون آب دیده شوند و اغلب این حالت برای آب منی طبیعی است و جای نگرانی ندارد. در اغلب موارد تغییر رنگ آب منی نگران کننده نیست اما برخی تغییر رنگ‌ها می‌توانند نشانه یک بیماری باشند.

پیش آب و یا مایع پیش منی چیست؟

مایع پیشاب منی یکی دیگر از مایعات جنسی در بدن مردان است. منظور از پیش آب این است که این مایع پیش از مایع منی از مجرای ادراری خارج می‌شود. پیشاب مایعی بدون رنگ است که بدون اختیار از آلت تناسلی مرد هنگام تحریک و قبل از ارگاسم مرد خارج می‌شود. مایع پیش منی و یا پیش آب معمولا حاوی اسپرم نبوده و حاوی مواد معدنی و سایر ترکیباتی است که اسپرم را سالم نگه می‌دارند.

احتمال بارداری با پیشاب

گفته شد که مایع پیش آب منی معمولا حاوی اسپرم نیست، اما احتمال بارداری با پیش آب وجود دارد. تحقیقات جدید نشان داده‌اند، پیش آب ۴۱ درصد از افراد حاوی اسپرم متحرک است. پس این مایع می‌تواند وارد لوله‌های فالوپ واژن شده و تخمک را بارور کنند. همچنین پیش آب می‌تواند باکتری‌ها و عوامل دیگری که باعث بروز بیماری‌های مقاربتی می‌شوند را نیز منتقل کنند.

در صورتی که رابطه جنسی محافظت نشده داشته‌اید و یا حتی رابطه بدون دخول را تجربه کرده‌اید باید بدانید ممکن است با برخورد پیشاب حاوی اسپرم به واژن بارداری صورت بگیرد. احتمال وجود اسپرم در پیش‌آب مخصوصا زمانی که قبل از این ارتباط، انزال صورت گرفته است بسیار زیاد است. درصورتی که علائم بارداری مخصوصا تاخیر در پریود را بعد از رابطه تجربه کرده‌اید، از بی بی چک یا تست Bhcg برای اطمینان از بارداری استفاده نمائید.

اسپرم چیست؟

حالا که با ترکیبات مایع منی آشنا شدیم و دانستیم اسپرم ماده اصلی آب منی است بیاید با خود اسپرم آشنا شویم. اغلب موجودات زنده کره زمین دارای غدد جنسی هستند که باعث تقسیم آن‌ها به دو دسته نر و ماده می‌شود. در ساده‌ترین عبارت، اسپرم، سلول جنسی مردانه است. سلول‌های اسپرم و تخمک‌ها پلوئید هستند، به این معنی که نیمی از کروموزوم‌هایی را که سلول‌های سوماتیک (غیر جنسی) معمولی را حمل می‌کنند.

به یاخته‌های جنسی نر اسپرم گفته می‌شود که یکی از مهم‌ترین ملاک‌ها در تولید مثل است که معادل آن تخمک یا یاخته جنسی ماده می‌باشد. هنگامی که یک سلول اسپرم با تخمک ترکیب می‌شود، به کروموزوم‌ها می‌پیوندد و یک ارگانیسم دیپلوئیدی ایجاد می‌کنند، این فرآیند به عنوان لقاح نیز شناخته می‌شود. به همین دلیل است که شما برخی از ویژگی‌ها را از پدر و برخی از مادرتان را به ارث می‌برید.

اسپرم‌ها به چند قسمت متمایز تقسیم می‌شوند شامل سر، که حاوی هسته‌ای است که در آن کدهای ژنتیکی حمل می‌شود، یک بدنه، گردن و یک دم، که آن را برای شنا به حرکت در می‌آورند و به شکستن تخمک کمک می‌کند و در صورت عدم وجود هرگونه ناهنجاری اسپرمی، در هر انزال حدود 200 تا 500 میلیون اسپرم آزاد می‌شوند.

ساختار اسپرم چگونه است؟

سر اسپرم از یک غشاء ساخته شده به وسیله اسیدهای چرب تشکیل شده است که هسته و همچنین سیتوپلاسم و پروتئینی که سلول‌ها را در خود جای داده است. علاوه بر این، در نوک سر اسپرم، آکروزوم وجود دارد که ساختاری در لایه اسیدی خود به غشای اسپرم متصل است و حاوی آنزیم‌هایی است که به اسپرم اجازه می‌دهد تا لایه بیرونی تخمک را برای لقاح هضم کند.

قسمت میانی یا گردن اسپرم حاوی میتوکندری است که انرژی را برای فعالیت اسپرم از جمله حرکت دم آن تولید می‌کند. دم از الیاف پروتئینی ساخته شده است که منقبض می‌شوند تا اسپرم را از طریق مایع منی به حرکت درآورند.

اسپرم چگونه تولید می‌شود؟

تولید اسپرم و یا اسپرماتوژنز (Spermatogenesis) معمولاً در حدود 12 سالگی و با شروع نوجوانی و بلوغ، آغاز می‌شود. درواقع دستگاه تناسلی مردان به طور خاص برای تولید، ذخیره و انتقال اسپرم طراحی و ساخته شده است. هنگامی که تولید اسپرم شروع می‌شود معمولاً تا زمان مرگ بدون وقفه ادامه می‌یابد، اگرچه با افزایش سن، نقص‌های در کیفیت و کمیت اسپرم ایجاد می‌شود.

اولین مرحله از تولید اسپرم در بیضه‌ها و از عروقی به نام لوله‌های منی ساز شروع می‌شود. در آنجا، یک سلول دیپلوئید همراه با 46 کروموزوم سه بار تقسیم می‌شود تا اسپرماتیدهای هاپلوئید و یا اسپرم‌های نابالغ را تولید کند. این تقسیمات سلول‌های اسپرم باعث ایجاد تنوع ژنتیکی می‌شود. در این مرحله، سلول‌های اسپرم تقسیم شده هنوز با سیتوپلاسم مرتبط هستند.

در مرحله بعدی، اسپرماتیدها شروع به بلوغ می‌کنند، این فرآیند توسط هورمون‌های مردانه تستوسترون هدایت می‌شود و موجب تشکیل یک دم و یک آکروزوم در اسپرم‌ها می‌شود، در طول بلوغ اسپرماتیدها DNA آنها فشرده‌تر شده و سیتوپلاسم اضافی آن‌ها برای ایجاد ساختارهای جداگانه حذف می‌شود.

یک سیستم سالم تناسلی روزانه حدود 50 تا 100 میلیون اسپرم زنده تولید می‌کند. کل فرآیند اسپرم زایی، از اسپرم تازه تشکیل شده تا اسپرم کاملا بالغ، معمولاً حدود 74 روز طول می‌کشد.

بو و مزه طبیعی آب منی چگونه است؟

در حالت کلی آب منی بویی شبیه به بوی وایتکس یا کلر دارد و به علت داشتن فروکتوز بالا دارای طعمی شیرین است؛ با این‌حال مزه و بوی آب منی می‌تواند در هر فرد متفاوت باشد. برخی مواد غذایی می‌توانند روی بو و مزه آب منی اثر بگذارند. جدای از مواد غذایی برخی بیماری‌ها و عفونت‌های مقاربتی نیز می‌توانند بر روی بو و مزه مایع منی افراد اثر بگذارند.

برخی مزه‌ها و بوهای آب منی طبیعی بوده و نشانه بروز بیماری نیست و می‌تواند به دلیل زیر ایجاد شده باشند:

• شوری یا تلخی آب منی اغلب نشانه مقدار PH بالای آب منی یا قلیایی بودن بیشتر آن است.
• مزه فلزی مانند آب منی نشانه وجود ویتامین‌ها و مواد معدنی در آن است.
• شیرینی آب منی به دلیل وجود فروکتوز بالای آن می‌باشد.

علت بوی بد مایع منی چیست؟

همانطور که قبلا به آن اشاره کردیم، در برخی موارد بوی مایع منی می‌تواند نشانه یک بیماری مقاربتی باشد. اگر احساس می‌کنید که بوی مایع منی شما ممکن است کمی ناخوشایند باشد، می‌تواند نشانه عفونت تناسلی یا عفونت ادراری باشد. سیگار کشیدن نیز بر مزه و بوی آب منی تاثیر می‌گذارد.

آیا رژیم غذایی می‌تواند روی مایع منی تاثیر بگذارد؟

در جواب این سوال باید گفته بله. طبق مطالعاتی که در سال‌های اخیر انجام شده، رژیم غذایی می‌تواند روی میزان آب منی و سرعت اسپرم تاثیر بگذارد.
مطالعات نشان داده‌اند که بعضی از مواد غذایی (مخصوصا مکمل‌های آنتی‌ اکسیدان و اسیدهای چرب امگا ۳) می‌توانند به بهبود حرکت اسپرم‌ها کمک کنند.
پزشکان همواره توصیه می‌کنند که برای افزایش قدرت باروری و سلامت کلی بدن، رژیم غذایی سالم و مناسبی را داشته باشید.

وجود خون در مایع منی به چه معنی است؟

عوامل مختلفی می‌توانند باعث وجود خون در مایع منی hematospermia شوند:

• آسیب دیدن رگ‌های خونی موجود در مجاری ادراری باعث نشت خون به ادرار یا مایع منی می‌شود.
• جراحی پروستات یا نمونه برداری از پروستات باعث می‌شود تا مدتی خون در مایع منی مشاهده نمایید.
• عفونت

اما آیا مشاهده خون در مایع منی خطرناک است؟ در صورتی که علت آن موارد بالا باشد جای نگرانی وجود ندارد و می‌شود آن را برطرف کرد. اما اگر مشاهده خون به صورت مکرر و به خصوص در مردان بالای چهل سال وجود داشته باشد، ممکن است نشانه بروز بیماری‌هایی مثل سرطان یا التهاب پروستات باشد. البته برای تشخیص این موضوع باید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.

کلام آخر

در این نوشته سعی کردیم درباره مایع منی، فرایند تولید مایع منی، و عواملی که بر سلامت آن تاثیر می‌گذارند را بررسی کنیم. اغلب افراد اسپرم با مایع منی را یکی می‌دانند اما در واقع این دو باهم متفاوت هستند، اسپرم بخشی از مایع منی است اما منی بخشی از اسپرم نیست. مایع منی، حامل اسپرم و سایر آنزیم‌هایی است که به اسپرم کمک می‌کند تا در طول فرایند لقاح زنده بماند سفید بودن مایع منی به دلیل حجم زیادی از پروتئین آن و ظاهر کدر آن به دلیل اسپرم‌های موجود در آن است.

به خاطر داشته باشید که اقدام به موقع، و مشورت با پزشک متخصص برای رفع هر مشکلی می‌تواند از بروز مشکلات حاد جلوگیری کرده و سلامت شما را حفظ کند.