سرطان مهبل یا فرج چیست؟ علائم و روش‌های درمان
سرطان فرج یا سرطان مهبل یکی از انواع سرطان‌ها در ناحیه خارجی اندام تناسلی خانم‌هاست. مبتلایان به این بیماری عموماً افرادی هستند که به عامل بیماری‌زای لیکن اسکلروزوس یا ویروس HPV مبتلا می‌شوند. با این وجود برای بسیاری سؤال پیش می‌آید که سرطان فرج چیست؟ مبتلایان به سرطان مهبل با چه علائمی مواجه می‌شوند؟ چه روش‌هایی برای تشخیص و درمان آنها وجود دارند؟ در این مقاله از مجله سلامت کیوان به این سؤالات پاسخ می‌دهیم.
سرطان مهبل یا سرطان فرج چیست؟
سرطان مهبل نوعی سرطان در سطح خارجی دستگاه تناسلی زنانه است. فرج ناحیه‌ای از پوست است که مجرای ادرار و واژن را احاطه کرده است. این محدوده شامل کلیتوریس و لابیا می‌شود. سرطان مهبل معمولاً به صورت توده یا زخم روی مهبل ایجاد می‌شود. در ضمن، اغلب باعث خارش می‌شود. این بیماری اگرچه ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در افراد مسن تشخیص داده می‌شود.
با اینکه سرطان ناحیه فرج یکی از محدودترین انواع سرطان به حساب می‌آید، نمی‌توان آمار مبتلایان آن را در سطح جهان، انگشت‌شمار در نظر گرفت. بهتر است به نواحی مستعد برای رشد توده‌های سرطانی فرج نگاهی بیندازیم:
- لب‌های داخلی و خارجی واژن
- کلیتوریس (بخش حساس بین دو لب در روابط جنسی)
- دهانه واژن (کانالی ماهیچه‌ای برای فرزندآوری، رابطه جنسی و قاعدگی)
- ناحیه شرمگاهی (ناحیه احاطه شده جلوی استخوان‌های شرمگاهی)
- ابتدای مجاری ادراری
- محدوده میان مقعد و ناحیه تناسلی
احتمال وجود علائم سرطان فرج در تمام نواحی فوق وجود دارد، اما این علائم در لب‌های داخلی و خارجی واژن بیشتر از سایر نواحی مشاهده می‌شوند. نکته مهم دیگری که وجود دارد، به سرعت رشد سلول‌های سرطانی در این اندام باز می‌گردد. در اغلب موارد سرطان فرج با زخم‌هایی در این ناحیه شروع می‌شود. کم‌کم رشد سلول‌ها به صورت نامعمول افزایش پیدا کرده و بعد از مدتی تمام علائم منجر به تشخیص سرطان مهبل یا فرج می‌شوند.
چه کسانی در خطر سرطان مهبل یا فرج قرار دارند؟
اکنون به پاسخ این می‌پردازیم که چه گروهی از خانم‌ها بیشتر در خطر ابتلا به سرطان ناحیه فرج قرار دارند. در پاسخ می‌توانیم بگوییم که افرادی در خطر ابتلا به سرطان فرج قرار دارند که در شرایط زیر قرار داشته باشند.
- دارای ضایعات سرطانی در فرج (نئوپلازی داخل اپیتلیال)
- مبتلا به ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
- تجربه ابتلا به زگیل تناسلی
- دارای سابقه ابتلا به بیماری‌های پوستی واگیردار مانند لیکن اسکلروزوس
این در حالی است که عواملی در ابتلا به این بیماری نقش پر رنگی بازی می‌کنند. این عوامل عبارتند از:
- داشتن شرکای جنسی متعدد
- سیگاری بودن
- داشتن سابقه تست پاپ اسمیر
- ابتلا به بیماری‌های نقص و ضعف سیستم ایمنی
بیشتر بخوانید:
- همه چیز درباره زگیل تناسلی زنان؛ علائم، پیشگیری و درمان
- علت بوی بد واژن + جلوگیری و بهترین درمان بوی بد واژن
- تشخیص زگیل تناسلی و انواع تست زگیل تناسلی
- انواع داروی درمان HPV و پماد زگیل تناسلی
علائم سرطان فرج
اگرچه چکاپ زنان به صورت دوره‌ای و انجام معایناتی مانند معاینه لگن به تشخیص زودهنگام انواع سرطان از جمله سرطان مهبل کمک می‌کنند، بیماران مبتلا به این سرطان می‌توانند با مواجه با یکی از علائم زیر درک بهتری از سلامت خود داشته باشند.
- خارش، سوزش و درد یا فقط درد در ناحیه فرج
- یک توده، زخم، تورم یا چیزی شبیه زگیل روی فرج
- لکه‌های پوستی ضخیم و برجسته در فرج (به رنگ قرمز، سفید یا قهوه‌ای تیره باشد)
- خال روی فرج که تغییر شکل یا رنگ می‌دهد
- خون، چرک یا سایر ترشحات ناشی از ضایعه یا نقطه درد در فرج
- غدد لنفاوی سفت یا متورم در ناحیه کشاله ران
در صورت دیدن علائم فوق باید به پزشک مراجعه شود.
تشخیص سرطان مهبل یا فرج
بررسی فرج کار دشواری است، بنابراین اگر فردی در ناحیه تناسلی خود دردی احساس کرد یا هر یک از علائم مذکور را مشاهده نمود، بهتر است به پزشک مراجعه کند.
آزمایش‌های اصلی که برای تشخیص سرطان فرج استفاده می‌شوند شامل معاینه فیزیکی، کولپوسکوپی و بیوپسی بافت هستند. این آزمایش‌ها معمولاً همزمان با هم انجام می‌شوند که تشخیص با دقت بیشتری انجام شود. برای مثال گاهی سرطان فرج با سرطان دهانه رحم همراه است. بنابراین پزشک سعی می‌کند که سلول‌های غیرطبیعی ناحیه واژن و دهانه رحم را نیز بررسی کند.
معاینه فیزیکی
معاینه کشاله ران و ناحیه لگن برای معاینه دقیق اندام تناسلی، روشی استاندارد برای تشخیص پزشک است. البته ممکن است یک پرستار در طول معاینه حضور داشته باشد و بیمار میتواند از یکی از اعضای خانواده بخواهد که در اتاق معاینه همراه او باشد.
همچنین ممکن است پزشک معاینه داخلی را همزمان برای بررسی واژن و دهانه رحم انجام دهد. این روش به این صورت است که پزشک ابزاری به نام اسپکولوم را در واژن بیمار قرار می‌دهد. به این صورت پزشک میتواند به آسانی واژن و دهانه رحم بیمار را معاینه کند.
کولپوسکوپی
پزشک ممکن است از ابزاری به نام کولپوسکوپ برای بررسی دقیق فرج و واژن استفاده کند. کولپوسکوپ به داخل واژن بیمار وارد نمی‌شود ولی با استفاده از آن امکان مشاهده داخل واژن از بیرون فراهم می‌شود. پزشک مایعی را به فرج و واژن بیمار می‌ریزد که دیدن سلول‌های غیرطبیعی را از طریق کولپوسکوپ آسان‌تر می‌کند. این ممکن است باعث گزش یا سوزش شود، از طرفی این احتمال وجود دارد که بیمار بعد از کولپوسکوپی ترشحات قهوه‌ای داشته باشد.
بیوپسی
پزشک معمولاً یک نمونه بافت کوچک به نام بیوپسی از فرج شما در طول کولپوسکوپی بر می‌دارد. بیوپسی بهترین راه برای تشخیص سرطان فرج است. در این فرآیند نمونه‌های بافت به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند و آسیب‌شناس، سلول‌ها را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. او میتواند سرطانی بودن یا نبودن سلول‌ها و نوع سرطان فرج را تأیید کند.
تست غربالگری دهانه رحم
پزشک ممکن است تست غربالگری دهانه رحم را انجام دهد. این تست جایگزین تست پاپ‌اسمیر می‌شود و انواع عوامل سرطان‌زا مانند (HPV) را در نمونه‌ای از سلول‌های دهانه رحم یا واژن تشخیص می‌دهد.
سایر روش‌های تشخیص سرطان مهبل
ممکن است برای تعیین اندازه و موقعیت سرطان و اینکه آیا سرطان گسترش یافته است یا خیر، آزمایش‌های بیشتری لازم باشد. آزمایش‌های کاربردی برای تشخیص سرطان مهبل شامل آزمایش خون، سیستوسکوپی، پروکتوسکوپی و اسکن توموگرافی یا (MRI) می‌شوند.
درمان سرطان مهبل یا فرج
برای درمان سرطان مهبل و سرطان فرج روش‌هایی وجود دارند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:
تعیین سطح سرطان
بر اساس نتایج آزمایش، پزشک میتواند مرحله سرطان را به بیمار بگوید. تعیین مرحله‌ای که سرطان در آن قرار دارد، برای توصیف اندازه آن و میزان گستردگی بیماری اهمیت بسیاری دارد. با تعیین میزان رشد سلول‌های سرطانی می‌توان بیمار را هوشیار کرد که سرطان با چه سرعتی در حال پیشرفت است. به این ترتیب بیمار آگاه می‌شود که باید درمان را با مناسب‌ترین روش و به موقع شروع کند.
درمان سرطان فرج ممکن است شامل جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی باشد. بیمار با یکی از این روش‌های درمانی یا ترکیبی از آنها، روند درمان خود را پیش خواهد برد.
عمل جراحی
جراحی درمان اصلی سرطان فرج به حساب می‌آید. نوع جراحی به مرحله‌ای از سرطان بستگی دارد که بیمار در آن قرار گرفته است. جراح سعی می‌کند تمام بافت سرطانی را به همراه برخی از بافت‌های سالم اطراف از بین ببرد. این موضوع به کاهش خطر بازگشت سرطان کمک می‌کند. گاهی برخی از غدد لنفاوی در لگن نیز برداشته می‌شوند.
پرتودرمانی
در پرتو درمانی که به اسم رادیوتراپی نیز شناخته می‌شود، از پرتوهایی مانند اشعه ایکس برای کشتن یا آسیب رساندن به سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند. این موضوع که آیا پرتودرمانی لازم است یا نه، به مرحله سرطان، اندازه بافت سرطانی، گسترش آن به غدد لنفاوی و تعداد غدد تحت تأثیر سرطان بستگی دارد. این احتمال وجود دارد که بیمار قبل یا بعد از جراحی، پرتودرمانی داشته باشد. از طرفی ممکن است میزان گسترش بیماری به گونه‌ای باشد که بدون نیاز به جراحی، کار پرتودرمانی انجام شود.
شیمی درمانی
در شیمی درمانی از داروهای خاصی برای از بین بردن یا کند کردن رشد سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند. برای زنان مبتلا به سرطان فرج، شیمی‌درمانی در شرایط زیر انجام خواهد شد.
- در طول پرتودرمانی، برای مؤثرتر کردن پرتودرمانی
- برای کنترل رشد سلول‌های سرطانی در سایر اندام‌های بدن
- به عنوان درمان مسکنی، برای تسکین علائم سرطان
شیمی درمانی ممکن است با استفاده از قرص، در کرمی که روی فرج استفاده می شود یا معمولاً با تزریق در ورید انجام شود.
مراقبت تسکینی
گاهی تیم پزشکی مراقبت تسکینی و حمایتی را مورد استفاده قرار می‌دهد. هدف مراقبت تسکینی بهبود کیفیت زندگی بیمار با کاهش علائم سرطان است. این روش علاوه بر کاهش سرعت گسترش سرطان، میتواند درد را نیز تسکین دهد و به مدیریت سایر علائم کمک کند.
جمع‌بندی
- سرطان فرج یا سرطان مهبل یکی از انواع سرطان‌ها در ناحیه خارجی اندام تناسلی خانم‌هاست.
- در سرطان مهبل بخش‌هایی مانند لب‌های داخلی و خارجی واژن، مجاری ادراری، ناحیه شرمگاهی، کلیتوریس و ابتدای دهانه رحم به سرطان مبتلا می‌شوند.
- افراد مبتلا به (HPV) و زگیل تناسلی یا آنهایی که ضایعات سلولی در ناحیه فرج دارند، بیشتر از سایر خانم‌ها در خطر ابتلا به سرطان فرج هستند. البته عواملی مانند سن، سیگاری بودن و تست پاپ‌اسمیر غیرطبیعی هم در افزایش ابتلا به این بیماری مؤثر هستند.
- درمان سرطان مهبل با حراجی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و مراقبت‌های تسکینی صورت می‌گیرد.
مطالب مرتبط:
- علت تغییر رنگ ادرار چیست؟ هر رنگ ادرار نشانه چیست؟
- سرطان واژن چیست و چه علائمی دارد؟
- علائم سرطان سینه و روش درمان آن
چه عواملی باعث ابتلای زنان به سرطان فرج می‌شود؟
سیگاری بودن، تعدد شرکای جنسی، ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی و وجود بیماری‌های پوستی مانند لیکن اسکلروزوس باعث ابتلا به سرطان مهبل می‌شود.
روش‌های کاربردی برای تشخیص سرطان مهبل چه مواردی هستند؟
معاینه پزشکی، کولپوسکوپی، توموگرافی و پروکتوسکوپی از روش‌های تشخیص هستند.
روش‌های درمان سرطان مهبل کدام هستند؟
سرطان مهبل با استفاده از حراجی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و مراقبت‌های تسکینی درمان می‌شود.
